پروانه و آتش: از حلاج تا حافظ

پروانه و آتش: سیر تحوّلات یک تمثیل عرفانی در ادبیات ایران از حلّاج تا حافظ
سوختن پروانه در آتش تمثیلی مشهور در شعر کلاسیک ایران است. تمثیلی که نمونه‌های به‌یاد‌ماندنی‌ای از کاربرد آن را در اشعار حافظ و سعدی می‌بینیم. این تمثیل در شعر کلاسیک ایران معمولاً در معنای عشق بی حد و حصر و فنا شدن به پای معشوق به کار می‌رود و به همین معنا به شعر و ادبیات عرفانی راه یافته است. اما این تمثیل چگونه پدید آمده و ریشه‌اش در کجاست و در آغاز چه معنایی داشته و معنای آن در طول تاریخ چه تغییر و تحولاتی را از سر گذرانده است؟ نصرالله پورجوادی در کتاب «پروانه و آتش: سیر تحوّلات یک تمثیل عرفانی در ادبیات ایران از حلّاج تا حافظ» سیر تاریخی این تمثیل و تحول معنایی آن را بررسی کرده است. پورجوادی در این کتاب بحث خود را، پس از مقدمه‌ای دربارة تمثیل پروانه و آتش، از توضیح معانی اخلاقی این تمثیل در قرآن و حدیث آغاز می‌کند و آن‌گاه شرح می‌دهد که تمثیل مورد نظر چگونه از حلّاج به بعد معانی عرفانی پیدا کرد. در بخش‌های مختلف این کتاب رد تمثیل پروانه و آتش در متون مختلف عرفانی و اشعار شاعران کلاسیک ایران دنبال شده است و پورجوادی کاربرد این تمثیل را در اشعار عطار، مولانا، سعدی، حافظ و ... شرح داده است.
کتاب «پروانه و آتش: سیر تحوّلات یک تمثیل عرفانی در ادبیات ایران از حلّاج تا حافظ» در انتشارات فرهنگ معاصر منتشر شده است.
درباره نویسنده: نصرالله پورجوادی (- 1322)، محقق ادبی، عرفان‌پژوه، مصحح متون و فلسفه‌دان ایرانی.
رتبه گودریدز: 5 از 5.