شنیدن شهر چرا برای طراحی، برنامه ریزی و روایت یک شهربه شنیدن قصه‌هایش نیاز داریم

کتاب «شنیدنِ شهر: چرا برای طراحی، برنامه‌ریزی و روایت یک شهر به شنیدنِ قصه‌هایش نیاز داریم؟» به گردآوری و ترجمۀ نوید پورمحمدرضا
پنج مقاله در باب نسبت روایت با شهر و شهرسازی. کتاب «شنیدنِ شهر: چرا برای طراحی، برنامه‌ریزی و روایت یک شهر به شنیدنِ قصه‌هایش نیاز داریم؟» مجموعه‌ای‌ست گردآمده از مقالاتی از نویسندگان مختلف که در آن‌ها از زوایای گوناگون به پیوند روایتگری و شهر پرداخته شده و از اهمیت و نقش مؤثر روایتِ شهر در فرایند شهرسازی تأکید شده است.
کتاب «شنیدنِ شهر» کتابی‌ست که خواندن آن به ما یادآور می‌شود که شهرها را حافظه‌ای‌ست و این حافظه با روایت و نقل است که احضار می‌شود. مقالات کتابِ «شنیدنِ شهر» ما را به درون شهر می‌برند و یادمان می‌دهند که شهرها را از درون و از منظر پیوند و رابطۀ شخصی و درونی خود با آن‌ها ببینیم و با نقل قصه‌های خود از مکان‌ها و شهرها هویت و تاریخ آن‌ها را احضار کنیم و یادآور شویم. در کتاب «شنیدنِ شهر» می‌بینیم که معماری و شهرسازی فرایندی صرفاً فنی – مهندسی نیست یا نباید باشد و هر ساخت‌وسازی باید با در نظر گرفتن حافظه و هویت و تاریخ و زیستِ درونی و فرهنگی و اجتماعیِ شهرها و نیاز درونی آن‌ها به توسعه صورت بگیرد نه فرمایشی و به صورت فرایندی بیرونی و فرمایشی. «شنیدنِ شهر» همچنین یادآور این است که به عنوان شهروند در برابر شهرها و مکان‌هایی که در آن‌ها زندگی کرده‌ایم و زندگی می‌کنیم منفعل نباشیم و بگذاریم شهرها و مکان‌ها در روایت‌های ما سخن بگویند و خود را در چشم‌اندازی تاریخی نمایان کنند و بیانگر گذشته‌ها و وجوه و زوایای گوناگون خود شوند.

مروری بر کتاب «شنیدنِ شهر»
کتاب «شنیدنِ شهر» از پنج مقالۀ ترجمه و مقدمه‌ای از نوید پورمحمدرضا، گردآورنده و مترجم مقالات، با عنوان «گذرای ماندگار» تشکیل شده است. مترجم در ابتدای هر مقاله پیش‌درآمدی در توضیح و معرفی آن مقاله آورده است. در مقدمۀ مترجم، ضمن روایتی از تهران و فرایند ساخت‌وساز در آن، به موضوع رابطۀ روایت و شهر که موضوع اصلی مقالات کتاب است پرداخته شده است و به اهمیت جدی گرفتنِ این رابطه. بعد از این مقدمه، در هر یک از مقالات کتاب از منظری به موضوع رابطۀ روایت و شهر و شهرسازی پرداخته شده است.
مقالاتی که در کتاب «شنیدنِ شهر» می‌خوانید عبارتند از: «چرخش روایی در شهرسازی: مروری انتقادی» نوشتۀ لیون امیل، «اهمیت قصه و قصه‌گویی در کنش شهرسازی» نوشتۀ لیونی سندرکاک، «شکل دادن آینده‌ی لوییویل از درون قصه و گِل» نوشتۀ جیمز تراگ‌مورتِن، «خلق فضا: قصه‌ها در شهرسازی» نوشتۀ باربارا اِکشتاین و «دموکراسی، قصه‌گویی و شهر پایدار» نوشتۀ رابرت آ. بیورگارد.
نوید پورمحمدرضا در مقدمه‌اش بر ترجمۀ فارسی مقالات کتاب «شنیدنِ شهر» درباره این مقالات و رویکرد و اهمیت‌شان می‌نویسد: «مقالات کتاب حاضر دعوت و تمرینی‌اند برای شهروندان و شهرسازان، برای ساکنان و متخصصان تا نسبت و فاصله‌ی خود با شهر را، به کمک مفهوم روایت، از نو تعریف کنند. این مقالات به گمان من از مهم‌ترین آثاری هستند که در دو دهه‌ی گذشته در این حوزه نوشته شده‌اند و به کمک نظریه‌ی روایت و مطالعات روایی، سراغ بازتعریف نسبت متخصص و شهروند، و شهرساز و شهر رفته‌اند. مقالات این کتاب، همگی، معطوف به کنش و کنش‌گری‌اند و از تجربه‌ها و برنامه‌هایی مثال می‌آورند که نشان می‌دهند چطور روایت می‌تواند پایه‌ی برنامه‌ریزی و طراحی شهر باشد؛ و فراتر از آن، نشان می‌دهند که چه نسبتی باید میان سیاست‌گذار، شهرساز و شهروند در این مسیر برقرار شود.»
آنچه می‌خوانید قسمتی‌ست از مقالۀ اول کتاب «شنیدنِ شهر» با عنوان «چرخش روایی در شهرسازی: مروری انتقادی» به‌قلمِ لیون امیل: «دهه‌های گذشته دوره‌ی علاقه‌ی روزافزون به موضوع زبان و قصه‌گویی در نظریه‌ی شهرسازی بوده‌اند؛ تغییری پارادایمی که فعلاً به نام چرخش روایی یا داستانی در نظریه و عمل شهرسازی شناخته می‌شود. پشت پرده‌ی این علاقه، مطالبات نوظهوری دیده می‌شوند که توقع دارند شهرسازی همه‌شمول‌تر، دموکراتیک‌تر، سازگارتر با دانشِ تجربیِ محلی و آگاه‌تر به لایه‌های متعدد معناییِ حک‌شده در شهر باشد. این چرخش روایی (که همچنان در حال شکل‌گیری است) هنوز به پارادایمی با حدود و ثغور دقیق تبدیل نشده است و شماری رویکرد بیش‌وکم مرتبط نسبت به شهرسازی را در خود جای داده که اغلب با وجوه نسبتاً متفاوتی از شهرها و برنامه‌ریزی‌شان سروکار دارند. این رویکردها همگی تا حدی در چرخش دیرپای "زبانی" در علوم اجتماعی و انسانی ریشه دارند و به اهمیت زبان به منزله‌ی انتقال‌دهنده‌ی معنا و روابط قدرت توجه می‌کنند.»
کتاب «شنیدنِ شهر: چرا برای طراحی، برنامه‌ریزی و روایت یک شهر به شنیدنِ قصه‌هایش نیاز داریم؟» در نشر اطراف منتشر شده است.

درباره نوید پورمحمدرضا، گردآورنده و مترجم مقالات کتاب «شنیدنِ شهر»
نوید پورمحمدرضا، متولد 1361 در تهران، پژوهشگر و مدرس و متخصص شهرسازی، روزنامه‌نگار، منتقد فیلم و مترجم ایرانی است. او دانش‌آموختۀ رشتۀ شهرسازی در دانشگاه تهران است. از پورمحمدرضا مقالات مختلفی در مجلات سینمایی منتشر شده است. او همچنین عضویت در شورای دبیران فصلنامۀ «فیلمخانه» و دبیری تحریریۀ نشریۀ «روایت» را در کارنامۀ کاری خود دارد. از ترجمه‌های نوید پورمحمدرضا می‌توان به «شهر از نو: شهرها با کدام روایت از پس فاجعه برمی‌آیند» و «شهرها و سینما» (ترجمۀ مشترک با نیما عیسی‌پور) اشاره کرد.