دنیا تا دیروز آنچه از جوامع سنتی می آموزیم

کتاب «دنیا تا دیروز: آنچه از جوامع سنتی می‌آموزیم» نوشتۀ جرد دایموند
آیا جوامع سنتی راه‌حلی برای مشکلات انسان مدرن دربردارند؟ جرد دایموند معتقد است که بله، دربردارند. دایموند در کتاب «دنیا تا دیروز: آنچه از جوامع سنتی می‌آموزیم» با مطالعۀ جوانب گوناگون جوامع سنتی نشان می‌دهد که چطور می‌توان در مواردی راهکارهای این جوامع برای حل مشکلات مختلف‌شان را در جوامع صنعتی نیز به‌کار گرفت و زندگی بهتری را رقم زد. کتاب «دنیا تا دیروز»، با عنوان اصلی The World Until Yesterday: What Can We Learn from Traditional Societies? ، با نگاهی واقع‌بینانه از مواهب جوامع سنتی سخن می‌گوید. دایموند در کتاب «دنیا تا دیروز»، چنانکه خود تأکید می‌کند، در پی آن نیست که به نوستالژی و حسرتِ رایجِ بازگشت به گذشته و ساده‌زیستی جوامع سنتی پر و بال بدهد. او فقط می‌خواهد نشان دهد که با همۀ تحولاتی که جوامع صنعتی از سر گذرانده‌اند و گسست بنیادین این جوامع از جوامع سنتی، هنوز می‌توان پلی میان گذشته و اکنون زد و بعضی مناسبات و آداب و رسوم و روش‌های زندگی فردی و اجتماعی در جوامع سنتی را برای بهبود زندگی امروز نیز به کار بست. او در کتاب «دنیا تا دیروز» از این منظر به مطالعۀ برخی جنبه‌های جوامع سنتی می‌پردازد، ضمن اینکه از این موضوع نیز غافل نیست که انسان مدرن، با گذر از جوامع سنتی، از بعضی مضرّات و آسیب‌های برآمده از زیست سنتی نیز خلاص شده است.
متن اصلی کتاب «دنیا تا دیروز» نخستین بار در سال 2012 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «دنیا تا دیروز»
کتاب «دنیا تا دیروز» نه مطالعه‌ای در همۀ جوانب و ویژگی‌های جوامع سنتی، بلکه مطالعه‌ای گزینش‌شده در باب بعضی ویژگی‌های این جوامع است. جرد دایموند خود در پیشگفتار این کتاب توضیح می‌دهد که اگر می‌خواست از تمام جنبه‌ها به مطالعۀ جوامع سنتی بپردازد، حاصل کتابی چنان حجیم می‌بود که کمتر کسی حوصله‌اش می‌کشید آن را بخواند و از همین رو با رویکردی گزینشی به مطالعۀ جوامع سنتی پرداخته است. او در کتاب «دنیا تا دیروز» چند موضوع را انتخاب کرده و نوع مواجهۀ جوامع سنتی با این موضوعات را مورد بررسی قرار داده تا نشان دهد انسان امروز در مواجهه با همان موضوعات چه درسی از جوامع سنتی می‌تواند بگیرد و چطور می‌تواند برای حل مسائل امروز خود از راهکارهای جوامع سنتی استفاده کند. دایموند البته تأکید می‌کند که انتقال شیوه‌ای از زندگی از جامعه‌ای سنتی به جامعۀ مدرن کار راحتی نیست. او همچنین در بررسی جوامع سنتی به تفاوت‌های میان این جوامع نیز نظر دارد و مثلاً وقتی از رفتار جوامع سنتی با سالخوردگان سخن می‌گوید، هم به آن دسته از جوامع سنتی نظر دارد که رفتاری خشن با سالخوردگان خود دارند و هم به آن دسته که با سالخوردگان رفتاری مناسب دارند و زندگی خوبی را برای آن‌ها تدارک می‌بینند. به اعتقاد دایموند، با توجه به اینکه جوامع امروز در مواجهه با سالخوردگان بیشتر شبیه دستۀ اول عمل می‌کنند، می‌شود از دستۀ دوم برای بهبود رفتار با سالخوردگان الگوبرداری کرد.
پرورش کودکان، رفتار با سالخوردگان، حل اختلافات و نوع واکنش به خطرات و تهدیدها از جمله موضوعاتی‌اند که دایموند در کتاب «دنیا تا دیروز» نوع مواجهۀ جوامع سنتی با آن‌ها را مورد بررسی قرار داده است. از دیگر موضوعاتی که در کتاب «دنیا تا دیروز» به آن پرداخته شده بیماری‌های مرگباری‌ست که بر اثر زندگی مدرن پدید آمده‌اند و می‌توان با کمک الگوهایی برگرفته از زندگی سنتی از بروز آن‌ها جلوگیری کرد.
کتاب «دنیا تا دیروز» از پیشگفتار، پنج بخش و پی‌گفتار تشکیل شده است. بخش‌های پنج‌گانۀ این کتاب عبارتند از: «جدایی فضا»، «جنگ و صلح»، «پیر و جوان»، «خطر و واکنش» و «دین، زبان و سلامت».

درباره جرد دایموند، نویسنده کتاب «دنیا تا دیروز»
جرد میسون دایموند (Jared Mason Diamond)، متولد 1937، نویسنده امریکایی و متخصص در زمینه‌های کاراندام‌شناسی، زیست‌فیزیک، پرنده‌شناسی، محیط‌ زیست‌گرایی، بوم‌شناسی، جغرافیا، زیست‌شناسی فرگشتی و مردم‌شناسی است. دایموند دانش‌آموختۀ دانشگاه‌های کمبریج و هاروارد و استاد صاحب کرسیِ دانشگاه یوسی‌ال‌ای است. او طی نظرسنجی مجله‌های پراسپکت و فارن پالیسی در سال 2005 در رتبۀ نهم فهرست صدنفره روشنفکران زنده جهان قرار گرفته است. «اسلحه، میکرب، و فولاد: سرنوشت جوامع انسانی»، «آشوب: نقاط عطف برای کشورهای بحران‌زده»، «فروپاشی: چگونه جوامع راه فنا یا بقا را برمی‌گزینند» و «شامپانزه سوم» از جمله کتاب‌های او هستند. دایموند برای کتاب «اسلحه، میکرب، و فولاد» برنده جایزه پولیتزر سال 1997 شده است.

درباره ترجمۀ فارسی کتاب «دنیا تا دیروز»
کتاب «دنیا تا دیروز: آنچه از جوامع سنتی می‌آموزیم» با ترجمۀ علی مجتهدزاده در بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه منتشر شده است. علی مجتهدزاده، متولد 1359 در شهر قائنِ خراسان جنوبی، روزنامه‌نگار و مترجم ایرانی است. پدرش دبیر ادبیات بود و یکی از مشوقان اصلی او به کتابخوانی. مجتهدزاده اولین بار در کودکی و حین خواندن ترجمۀ احمد شاملو از رمان «پابرهنه‌ها»ی زاهاریا استانکو و صحبت با پدرش درباره این ترجمه به مقولۀ ترجمه به‌طور جدی علاقمند‌ شد. کار ترجمه را از دوره دبیرستان آغاز کرد، اما نخستین ترجمه‌های چاپ‌شده‌اش به دوره دانشجویی برمی‌گردد. مجتهدزاده تحصیل‌کرده رشتۀ تئاتر دانشگاه تهران است. در همان دوره متونی را در زمینۀ تئاتر ترجمه کرد. بعضی ترجمه‌های دوره دانشجویی‌اش در مطبوعات چاپ شدند. کم‌کم به روزنامه‌نگاری رو آورد. مطالبش در نشریات گوناگون چاپ می‌شد تا اینکه در سال 1385 به صورت حرفه‌ای وارد کار روزنامه‌نگاری شد و در نشریۀ «بانی فیلم» مسئولیت یک صفحه را به عهده گرفت. مدتی به کار در مطبوعات و خبرگزاری‌ها پرداخت و بعد از چند سال در اواسط دهۀ 90 خورشیدی بار دیگر و این بار جدی‌تر و به‌طور حرفه‌ای به کار ترجمه رو آورد.
مجتهدزاده در حوزه‌های مختلف ترجمه کرده است. از جمله ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «ترانۀ مرغ اسیر»، «تب بشکه»، «کار کارِ انگلیسی‌هاست: چرا ایران به ما بی‌اعتماد است؟»، «بایگانی همیشگی»، «هر روز موهبتی است» و «به جهنم و جاهای دیگر» اشاره کرد.

رتبۀ کتاب «دنیا تا دیروز» در گودریدز: 3.75 از 5.