مالیخولیای زمان (گیلگمش) سیری در سینمای آلکساندر ساکوروف

کتاب «مالیخولیای زمان» به‌گردآوری و ترجمۀ مهران صفوی
دریچه‌ای به جهان سینمایی آلکساندر ساکوروف، فیلمساز نامتعارف اهل روسیه. کتاب «مالیخولیای زمان: سیری در سینمای آلکساندر ساکوروف» مجموعه‌ای است از نوشته‌ها و نقدها و تحلیل‌هایی دربارۀ وجوه گوناگون سینمای آلکساندر ساکوروف، به‌همراه متن گفت‌وگوی پل شریدر با او که همگی به‌کوشش مهران صفوی و با ترجمۀ او در این کتاب گرد آمده‌اند.
کتاب «مالیخولیای زمان» بابی مناسب برای آشنایی با سینمای آلکساندر ساکوروف و وجوه گوناگون فیلمسازی اوست و مخاطبان را در درک هرچه‌بهتر فیلم‌های ساکوروف یاری و با جنبه‌های مختلف آثار او آشنا می‌کند.

مروری بر کتاب «مالیخولیای زمان»
کتاب «مالیخولیای زمان: سیری در سینمای آلکساندر ساکوروف» از یادداشتی به‌قلم مهران صفوی دربارۀ آلکساندر ساکوروف و سینمای او و در توضیح آنچه در این کتاب گردآوری و ترجمه شده است و سه بخش با عنوان‌های «نمای نزدیک: کشتی روسی»، «نمای متوسط: جستارها» و «نمای خیلی نزدیک: مصاحبه‌ی پل شریدر با آلکساندر ساکوروف» تشکیل شده است. این کتاب، چنانکه در یادداشت مهران صفوی دربارۀ آن آمده است، «سرآغازی است برای شناخت و واکاوی سینمای دیریاب آلکساندر ساکوروف».
بخش اول کتاب «مالیخولیای زمان» به ترجمۀ کتاب «کشتی روسیِ آلکساندر ساکوروف» نوشتۀ بیرگیت بویمرس، استاد مطالعات سینمایی دانشگاه آبِریست‌ویث، اختصاص دارد. در این بخش، فیلم «کشتی روسی» ساکوروف، که مشهورترین فیلم او و موضوعش تاریخ روسیه است، از جوانب گوناگون و به‌شیوه‌ای جزئی‌نگرانه و همراه با نگاهی به زمینۀ این فیلم و بن‌مایه‌ها و درونمایه‌های اصلی آن، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته و همچنین تصویری کلی از سینمای ساکوروف ارائه شده است.
بخش دوم کتاب «مالیخولیای زمان: سیری در سینمای آلکساندر ساکوروف» شامل چهار جُستار دربارۀ وجوه گوناگون سینمای آلکساندر ساکوروف است. جُستارهای این بخش از کتاب «مالیخولیای زمان» از کتاب «سینمای آلکساندر ساکوروف»، به‌ویراستاریِ بیرگیت بویمرس و نانسی کاندی، انتخاب شده‌اند. این جستارها عبارتند از: «پرتره‌های سینمایی ساکوروف» نوشتۀ اوا بیندِر، «نزدیکی و رسانه» نوشتۀ رابرت بِرد، «مرگ و زندگی در مناطق مرزی ساکوروف: روزهای کسوف» نوشتۀ جولین گرافی و «یک روز زندگی رهبران: بازنمایی تاریخی در چهارگانه‌ی "قدرت" ساکوروف» نوشتۀ دنیس یانگ‌بلاد.
در بخش سوم کتاب «مالیخولیای زمان» هم مصاحبۀ پل شریدر با آلکساندر ساکوروف را می‌خوانید و به این ترتیب با آلکساندر ساکوروف و جهان فکری و زیبایی‌شناختی‌اش، بی‌واسطه و از فاصله‌ای نزدیک‌تر آشنا می‌شوید.
در بخشی از یادداشت مهران صفوی بر کتاب «مالیخولیای زمان: سیری در سینمای آلکساندر ساکوروف» در معرفی آلکساندر ساکوروف و سینمای نامتعارف او می‌خوانید: «آلکساندر نیکالایویچ ساکوروف در 14 ژوئن 1951 در روستای پادارویخا، از توابع استان ایرکوتسک در بخش سیبریِ روسیه، از پدری نظامی (کهنه‌سرباز جنگ جهانی دوم) و مادری خانه‌دار زاده شد. در 1968 دوره‌ی دبیرستان خود را به پایان رساند و پیش از آن‌که در 1974 از دانشگاه نیژنی نووگاراد در رشته‌ی تاریخ فارغ‌التحصیل شود، چندی به استودیو تلویزیون محلی همان شهر پیوست، ابتدا در کسوت دستیار فنی تهیه‌کننده و دیرتر دستیار ارشد تهیه‌کننده. در 1975 به مدرسه‌ی دولتی سینمای مسکو، مهم‌ترین نهاد آموزشیِ سینمای شوروی، گام نهاد و بورس آیزنشتاین را به دست آورد، اما در 1979 و هنگام فارغ‌التحصیل‌شدنش با مقامات گاسکینو (واحد مرکزی و دولتی عکس و فیلم شوروی) در هم پیچید و بدین‌سبب، در کارهای دانشجویی و تحقق طرح‌های آتی‌اش افتاد مشکل‌ها. در 1980 و پس از گذراندن فرازونشیبی چند، به سفارش آندری تارکوفسکی، که سیاق کارگردان جوان را می‌پسندید، در استودیو لنفیلم مشغول به کار شد و فرصت و فضا را برای ساختن فیلم‌هایش مغتنم شمرد؛ در اواخر دهه‌ی 1980 و از پی بروز فضای نسبتاً باز در شوروی، شماری از آثار "مستند" و "داستانیِ" توقیف‌شده‌اش مجال اکران عمومی داخلی و خارجی یافت که تحسین و اعتباری را برای وی در پی داشت و... کارگردان روس اکنون در آستانه‌ی هفتادسالگی است، با طوماری طویل از آثاری متفاوت و متمایز، و گرچه از شناخته‌شده‌ترین سینماگران مؤلف روس پس از فروپاشی شوروی در جهان است، همچنان غریب و نامقبول مانده، حتی در وطن خویش: آثاری که بیش‌تر تجربه‌ای بصری و غیرروایی است تا فیلم در معنای قراردادی آن، تجربه‌ای معلق در فضایی میان عکاسی و نقاشی.»

دربارۀ گردآوری و ترجمۀ فارسی کتاب «مالیخولیای زمان»
کتاب «مالیخولیای زمان: سیری در سینمای آلکساندر ساکوروف» در نشر گیلگمش و با همکاری نشر چشمه منتشر شده است. مهران صفوی، گردآورنده و مترجم مطالب کتاب «مالیخولیای زمان»، متولد 1365 است. از دیگر ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «تاجر ونیزی» و «دفتر یادداشت‌های داستایفسکی: جنایت و مکافات» » اشاره کرد.