روان سیاست نئولیبرالیسم و تکنولوژی های تازه قدرت

کتاب «روان‌سیاست» نوشتۀ بای‌یونگ – چول هان
نقدی رادیکال بر نئولیبرالیسم. کتاب «روان‌سیاست: نئولیبرالیسم و تکنولوژی‌های تازه قدرت»، با عنوان اصلی Psychopolitik: Neoliberalismus und die neuen Machttechniken و عنوان انگلیسی Psychopolitics: Neoliberalism and New Technologies of Power، مختصات بهره‌کشی از نیروی کار در دوران نئولیبرالیسم را ترسیم و تحلیل می‌کند.
بای‌یونگ – چول هان در کتاب «روان‌سیاست» بر آن است که نشان دهد چگونه در دنیای امروز بهره‌کشی فیزیکی و عینیِ نظام سرمایه‌داری از طبقۀ کارگر جای خود را به شکل‌های ذهنی و روانی و پنهان‌تر و پیچیده‌تری از بهره‌کشی داده است و در این شکل‌های تازه، خودِ مفهوم آزادی و تعریف نئولیبرالی از این مفهوم، روی دیگر سکۀ بردگی شده است.
کتاب «روان‌سیاست» نوعی بازنگری در مفاهیم مارکسیستی و خوانش دوبارۀ این مفاهیم، براساس تحولاتی است که در نظام سرمایه‌داری رخ داده است.
متن اصلی کتاب «روان‌سیاست: نئولیبرالیسم و تکنولوژی‌های تازه قدرت» اولین بار در سال 2014 به زبان آلمانی منتشر شده و ترجمۀ انگلیسی آن، که اساس ترجمۀ فارسی کتاب است، اولین بار در سال 2017 به چاپ رسیده است.

مروری بر کتاب «روان‌سیاست»
کتاب «روان‌سیاست» از سیزده جستار تشکیل شده که عبارتند از: بحران آزادی، قدرت هوشمند، موش کور و مار، زیست‌سیاست، تنگنای فوکو، درمان در قالب کشتن، شوک، بزرگ‌برادر رفیق، سرمایه‌داری عاطفی، بازی‌کاری، بزرگ داده، فراسوی ذهن و بلاهت.
بای‌یونگ – چول هان در جستارهای سیزده‌گانۀ کتاب «روان‌سیاست» ماهیت و چگونگی بهره‌کشی در نظام سرمایه‌داری فناورانۀ نئولیبرال را مورد بررسی انتقادی قرار می‌دهد و تفاوت آن را با سرمایه‌داری صنعتیِ پیش از دوران نئولیبرالیسم مشخص می‌کند.
کتاب «روان‌سیاست» از عبور نظام سرمایه‌داری پیشرفته از قلمرو فیزیکی و زیست‌شناختیِ زندگی انسان‌ها و رسوخ آن به قلمرو ذهنی و روانی آن‌ها سخن می‌گوید.
در جستارهای کتاب «روان‌سیاست» سخن از سازوکار و نحوۀ عملکرد سرمایه‌داریِ شدت‌یافتۀ نئولیبرال و تأثیر آن بر روان انسان‌هاست. بای‌یونگ – چول هان در این کتاب نشان می‌دهد که مفاهیمی چون رقابت و آزادی فردی چگونه در نظام سرمایه‌داری نئولیبرال به ابزاری برای انقیاد انسان‌ها و بهره‌کشی از آن‌ها بدل شده‌اند.
کتاب «روان‌سیاست» از درونی شدن رابطۀ ارباب و برده سخن می‌گوید و از اینکه انسان‌ها، در عصر سرمایه‌داری نئولیبرال، چگونه خودشان از خودشان بهره‌کشی می‌کنند و آزادی در چنین سیستمی به ضدّ خود و روی دیگر انقیاد و بردگی بدل شده است.
بای‌یونگ – چول هان در کتاب «روان‌سیاست» به‌شیوه‌ای تند و تیز و رادیکال به نقد نئولیبرالیسم می‌پردازد و ابزارهای سلطه و انقیاد و کنترل و بهره‌کشی و وجه سلطه‌گرانۀ گفتمان‌های رایج در عصر نئولیبرال را برملا می‌کند و نسبت بین بعضی گفتمان‌های روان‌شناختی با اقتصاد نئولیبرالی را توضیح می‌دهد.
کتاب «روان‌سیاست» همچنین، ضمن افشا و نقد سازوکار سیستم سلطه و بهره‌کشی در نظام نئولیبرال، از عناصر رهایی‌بخشی سخن می‌گوید که به‌کمک آن‌ها می‌توان دربرابر سلطۀ نئولیبرالیستی مقاومت کرد و به آن تن نداد.
در بخشی از کتاب «روان‌سیاست» می‌خوانید: «شهروند نئولیبرال در مقام کارآفرین خود، برای رابطه‌ای با دیگران که بتواند قصد و هدفی نداشته باشد، گنجایش ندارد. کارآفرینان حتی نمی‌دانند دوستی آزاد از قصد و نیت به چه می‌ماند. در ابتدا، آزاد بودن به معنای در میان دوستان بودن بود. "آزادی" و "دوستی" در زبان‌های هندواروپایی یک ریشه دارند. آزادی در بنیاد خود به معنای رابطه است. حال‌وهوای واقعی آزادی تنها در رابطه‌ای بارور روی می‌دهد – زمانی که با دیگران بودن مایۀ خوشبختی می‌شود. اما رژیم نئولیبرالی امروز به نهایت تک‌افتادگی (انزوا) می‌رسد؛ در این قالب ما را به‌هیچ‌رو به‌راستی آزاد نمی‌کند. برای همین، پرسش امروز این است که چه‌گونه باید آزادی را از نو تعریف – نوآوری – کنیم تا از دیالکتیک مرگباری بگریزیم که دارد آزادی را به اجبار تغییر شکل می‌دهد.
نئولیبرالیسم نمایانگر سیستم بی‌اندازه کارآ و به‌راستی هوشمندی برای استثمار آزادی است. هر چیزی که از آیین‌ها و شکل‌های جلوه‌گرانۀ آزادی باشد – عاطفه، بازی و ارتباط – استثمار می‌شود. استثمار مردمان برخلاف خواست‌شان ناکارآست. استثمار به‌دست دیگران بازده اندکی دارد. تنها زمانی‌که آزادی استثمار می‌شود، بازده به بالاترین میزان می‌رسد.»

دربارۀ بای‌یونگ – چول هان، نویسندۀ کتاب «روان‌سیاست»
بای‌یونگ – چول هان (한병철)، متولد 1959، فیلسوف و نظریه‌پرداز اهل کرۀ جنوبی و ساکن آلمان است. آنچه در بسیاری از آثار هان به چشم می‌خورد، نگرانی او بابت وضعیت سوژه‌های انسانی در دوران سرمایه‌داری متأخرِ مبتنی بر سرعت و تکنولوژی است. هان در آثارش به موضوعاتی چون اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی، اختلال شخصیت مرزی، فرسودگی شغلی، خستگی، اینترنت، عشق، جنسیت، چندوظیفه‌ای، فرهنگ عامه، قدرت، عقلانیت، مذهب، رسانه‌های اجتماعی، ذهنیت، شفافیت و خشونت می‌پردازد.
از جمله آثار بای‌یونگ – چول هان می‌توان به «جامعه فرسودگی»، «رنجوری عشق»، «شان‌زای: شالوده‌شکنی به چینی»، «توپولوژی خشونت» و «قدرت چیست؟» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «روان‌سیاست»
کتاب «روان‌سیاست: نئولیبرالیسم و تکنولوژی‌های تازه قدرت» با ترجمۀ رؤیا منجم در نشر علم منتشر شده است. رؤیا منجم، متولد 1334 در تهران، مترجم ایرانی است. از ترجمه‌های او می‌توان به «شان‌زای: شالوده‌شکنی به چینی»، «جاده کم‌گذر: روان‌شناسی تازه‌ای درباره عشق، ارزش‌های سنتی و رشد معنوی»، «دانش شادی‌بخش»، «شیر سیاه»، «اسطوره، رؤیا، راز»، «تنگناها» و «ما هیچوقت مدرن نبوده‌ایم» اشاره کرد.
از کتاب «روان‌سیاست» دو ترجمۀ فارسی دیگر هم موجود است: یکی ترجمۀ مصطفی انصافی که با عنوان «روان‌سیاست: نئولیبرالیسم و فناوری‌های جدید قدرت» در انتشارات لوگوس منتشر شده و دیگری ترجمۀ آراز بارسقیان که با عنوان «روان‌سیاست: نئولیبرالیسم و تکنولوژی‌های جدید قدرت» در نشر اسم به چاپ رسیده است.

رتبۀ کتاب «روان‌سیاست» در گودریدز: 4.09 از 5.