تاریخ اندیشه ی سیاسی غرب جلد 3 واکنش به لیبرالیسم

کتاب «تاریخ اندیشۀ سیاسی غرب – جلد 3: واکنش به لیبرالیسم» نوشتۀ جان مکللند
سومین و آخرین جلد ترجمۀ فارسی کتاب «تاریخ اندیشۀ سیاسی غرب» جان مکللند. کتاب «تاریخ اندیشۀ سیاسی غرب»، با عنوان اصلی A History of Western Political Thought، کتابی است که در فارسی به‌صورت مجلدهای سه‌گانۀ مجزا به چاپ رسیده و اکنون ترجمۀ جلد سوم و پایانی آن منتشر شده است.
جان مکللند در کتاب «تاریخ اندیشۀ سیاسی غرب» به شرح و معرفی و توضیح نحله‌ها و رویکردها و جریان‌های مختلف فلسفه و نظریۀ سیاسی غرب، برحسب دوره‌های تاریخی و با توجه به زمینه‌های سیاسی و اجتماعی پیدایش هر یک از این نحله‌ها و رویکردها و جریان‌ها، می‌پردازد.
یکی از ویژگی‌های کتاب «تاریخ اندیشۀ سیاسی غرب»، چنانکه در مقدمۀ جهانگیر معینی‌علمداری بر جلد سوم ترجمۀ فارسی این کتاب توضیح داده شده، این است که برای مکللند «نه نَفسِ ایده‌ها، بلکه عملکرد واقعی‌شان در تاریخ سیاسی غرب اهمیت دارد» و در روایت او از تاریخ اندیشۀ سیاسی غرب و ایده‌های فیلسوفان و نظریه‌پردازان سیاسی «تداوم معنایی این ایده‌ها در تاریخ اندیشۀ سیاسی در غرب و نتایج عملی حاصل از آن برای امروز ملاک قرار گرفته و صرف آشنایی با اندیشه‌های یک اندیشمند خاص ملاک نیست.» همچنین در این کتاب، باز چنانکه در مقدمۀ مترجم بر جلد سوم ترجمۀ فارسی آن اشاره شده، افکار سیاسی – اجتماعی با توجه به زمینه‌های سیاسی و اجتماعی‌شان مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
متن اصلی کتاب «تاریخ اندیشۀ سیاسی غرب» اولین بار در سال 1996 منتشر شده است.

مروری بر جلد سوم کتاب «تاریخ اندیشۀ سیاسی غرب»
جلد سوم ترجمۀ فارسی کتاب «تاریخ اندیشۀ سیاسی غرب»، که با عنوان فرعی «واکنش به لیبرالیسم» منتشر شده است، شامل بخش‌های هفتم و هشتم و نهم این کتاب است. این بخش‌ها، که فصل‌های بیست‌ودو تا سی‌ودو کتاب «تاریخ اندیشۀ سیاسی غرب» را دربرمی‌گیرند، به‌ترتیب عبارتند از: «واکنش‌ها به لیبرالیسم 1: هگل – دولت و دیالکتیک»، «واکنش‌ها به لیبرالیسم 2: سوسیالیسم» و «واکنش‌ها به لیبرالیسم 3: خردستیزی و ضدیت با عقل‌باوری».
عنوان‌های فصل‌های این مجلد از ترجمۀ فارسی کتاب «تاریخ اندیشۀ سیاسی غرب»، به‌ترتیب، از این قرار است: «هگل و زمینۀ هگلی مارکسیسم»، «مارکسیسم و سایر سوسیالیسم‌ها»، «سوسیال‌دموکراسی: بِرنشتاین و کراسلند»، «تلفیق ژاکوبنیسم و مارکسیسم – بلشویسم: لنین، تروتسکی و استالین»، «انحصار اخلاقی ناسیونالیسم: هردر»، «نقد نخبه‌گرایانۀ دموکراسی: پارِتو و میخلز»، «دشمنان ویژۀ لیبرالیسم: ازدحام و نظریۀ آن»، «رهبر و توده‌اش: روان‌شناسی گروه و تحلیل اگوی زیگموند فروید (1921)»، «فاشیسم یا انقلابی‌بودن، بی‌آن‌که مارکسیست باشی»، «محافظه‌کاری: موراس و اکشات» و «اندیشیدن دربارۀ اندیشیدن و فروغلتیدن در گفتمان‌ها».
در بخشی از مقدمۀ جهانگیر معینی‌علمداری بر ترجمۀ فارسی جلد سوم کتاب «تاریخ اندیشۀ سیاسی غرب»، دربارۀ این کتاب و به‌طور مشخص‌تر مجلد سوم آن، می‌خوانید: «در این جلد اندیشمندان منتقد لیبرالیسم در سده‌های نوزدهم و بیستم و بعضاً هجدهم مورد بررسی قرار گرفته‌اند. به گمانم، این جلد، بیش از دو جلد قبلی، به تخصص اصلی و موضوع‌های مورد علاقۀ نویسنده، یعنی بحث "توده" و "جامعۀ توده‌ای" و پژوهش دربارۀ جریان‌های راست‌گرا و محافظه‌کار در اروپا ارتباط پیدا می‌کند. در اثر حاضر، عمدتاً چهار جریان فاشیسم، محافظه‌کاری، ناسیونالیسم و مارکسیسم مورد بحث قرار گرفته‌اند. البته به این همه اکتفا نشده و در کنار آن نویسنده دیدگاه برخی جریان‌های منتقد لیبرالیسم در علوم اجتماعی را نیز به‌تفصیل مورد بحث قرار داده است که در این میان، فرویدیسم، نخبه‌گرایی و افکار گوستاو لوبون عمده‌ترین آن‌ها هستند.
به‌هرحال، کتاب تاریخ اندیشۀ سیاسی غرب مکللند سبک خاص خود را دارد و ویژگی بارزش این است که برخلاف آثار معمول در این زمینه، اولویت را به تبارهای فکری داده است و اندیشمندان را برمبنای تبار فکری‌شان برگزیده است. به همین دلیل، انتخاب‌ها، به‌ویژه در جلد دوم و سوم، بسیار گزینشی صورت گرفته و به کسانی توجه شده که در آثار مشابه کمتر مورد ملاحظه قرار می‌گیرند.» در این مقدمه همچنین دربارۀ جلد سوم کتاب «تاریخ اندیشۀ سیاسی غرب» آمده است: «یکی از ویژگی‌های بارز جلد سوم، حرکت تدریجی نویسندۀ آن، از مباحث فلسفۀ سیاسی به سوی مباحث نظریۀ سیاسی است. این روند به‌ویژه در مباحث مربوط به لنینیسم، نخبه‌گرایی، نظریۀ جامعۀ توده‌ای و آرای فروید مشاهده می‌شود.»

دربارۀ جان مکللند، نویسندۀ کتاب «تاریخ اندیشۀ سیاسی غرب»
جی. اس. مکللند (J. S. McClelland) مدرس ارشد علوم سیاسی در دانشگاه ناتینگهام است. از آثار او می‌توان به کتاب «ازدحام: از افلاطون تا کانتی» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی جلد سوم کتاب «تاریخ اندیشۀ سیاسی غرب»
جلد سوم کتاب «تاریخ اندیشۀ سیاسی غرب» با ترجمه و مقدمۀ جهانگیر معینی‌علمداری در نشر نی منتشر شده است. دکتر جهانگیر معینی‌علمداری، متولد 1342، پژوهشگر علوم سیاسی، دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران و مترجم ایرانی است. حوزۀ تدریس و پژوهش او فلسفۀ سیاسی، روش‌شناسی و روش تحقیق در علوم سیاسی و علوم انسانی و جامعه‌شناسی معرفت و هنر را شامل می‌شود.
از آثار تألیفی جهانگیر معینی‌علمداری می‌توان به کتاب «روش‌شناسی نظریه‌های جدید در سیاست (اثبات‌گرایی و فرا اثبات‌گرایی)» و از ترجمه‌های او، علاوه بر ترجمۀ جلد‌های اول و دوم و سوم کتاب «تاریخ اندیشۀ سیاسی غرب»، می‌توان به کتاب «بحران مشروعیت» اشاره کرد.