چرا از تاریخ درس نمی گیریم تاریخ، راهنمای حقیقت و هنر زندگی جمعی

کتاب «چرا از تاریخ درس نمی‌گیریم؟» نوشتۀ بی. اچ. لیدل هارت
چگونه می‌شود از تاریخ درس گرفت و تاریخ چه درسی می‌تواند به ما بدهد؟ کتاب «چرا از تاریخ درس نمی‌گیریم؟»، با عنوان اصلی Why dont we learn from history?، کتابی است دربارۀ این موضوع.
بی. اچ. لیدل هارت، که هم تاریخ‌دان و مخصوصاً وارد به تاریخ نظامی بود و هم تجربۀ حضور در جنگ را داشت، در کتاب «چرا از تاریخ درس نمی‌گیریم؟»، با استفاده از تجربه‌ها و مطالعات و دانسته‌های تاریخی خود، به ما می‌گوید که مطالعۀ تاریخ و آگاهی به آن، چگونه می‌تواند جوامع و دولت‌ها را از تکرار خطاهای گذشتگان بازدارد و جهانی بهتر را رقم زند.
لیدل هارت متخصص تاریخ نظامی و در این زمینه مجرب و کارآزموده بود، پس جای تعجب نیست اگر در کتاب «چرا از تاریخ درس نمی‌گیریم؟»، ضمن پرداختن به جنبه‌های گوناگون تاریخ که می‌تواند چراغ راه آینده باشد، بر تاریخ نظامی و پدیدۀ جنگ تأکید و تمرکزی خاص‌تر دارد.
متن اصلی کتاب «چرا از تاریخ درس نمی‌گیریم؟» اولین بار در سال 1944 منتشر شد اما لیدل هارت بعدها آن را بازبینی کرد و تغییراتی در آن داد. متن بازبینی‌شدۀ کتاب «چرا از تاریخ درس نمی‌گیریم؟» که بنا به آن‌چه در مقدمۀ شهاب‌الدین عباسی بر ترجمۀ فارسی این کتاب آمده اساس کار مترجم در ترجمۀ فارسی بوده است، اولین بار در سال 1972، یعنی بعد از مرگ نویسنده، به چاپ رسید.

مروری بر کتاب «چرا از تاریخ درس نمی‌گیریم؟»
بی. اچ. لیدل هارت در کتاب «چرا از تاریخ درس نمی‌گیریم؟» به‌شیوه‌ای مختصر و مفید ماحصل تجربه‌ها و اندوخته‌ها و آموخته‌های خود از تاریخ را در اختیار ما می‌گذارد.
هدف هارت اما در کتاب «چرا از تاریخ درس نمی‌گیریم؟» از پرداختن به تاریخ، نه ارائۀ صِرفِ اطلاعاتی از رویدادهای تاریخی، بلکه کاوش در چندوچون این رویدادها و چگونگی و چرایی وقوع آن‌ها، به‌قصد پیشگیری از تکرار خطاهای تاریخی، است.
هارت در کتاب «چرا از تاریخ درس نمی‌گیریم؟» از موضوعاتی چون ارزش تاریخ و اهمیت تاریخ نظامی و شیوۀ مواجهه با تاریخ و نیز از حقه‌ها و فریب‌های سیاسی‌ای سخن می‌گوید که دیکتاتورها و سیاستمداران اقتدارگرا مردم را به‌کمک آن‌ها به پشتیبانی از خود برانگیخته‌اند.
کتاب «چرا از تاریخ درس نمی‌گیریم؟» چگونگی به قدرت رسیدن دیکتاتورها و نظام‌های تمامیت‌خواه و نحوۀ جلب افکار عمومی از جانب آن‌ها را برملا می‌کند و همچنین از سازوکار دیکتاتوری و اقتدارگرایی و دستاویزهای آن برای حفظ قدرت سخن می‌گوید.
در کتاب «چرا از تاریخ درس نمی‌گیریم؟» همچنین از مسئلۀ جنگ سخن رفته است و از اینکه سیاست‌های مبتنی بر میانه‌وری چه اهمیتی در تاریخ دارند.
با خواندن کتاب «چرا از تاریخ درس نمی‌گیریم؟» توان این را پیدا می‌کنیم که جهان امروز و مسائل آن را در چشم‌اندازی تاریخی قرار دهیم، به گذشتۀ درازمدت تاریخیِ جهان رجوع کنیم، اشتباهات تاریخی را که منجر به فاجعه و آسیب شده‌اند بیابیم و دریابیم که آن اشتباهات چرا و چگونه رخ داده‌اند و چطور می‌شود از تکرارشان جلوگیری کرد.
کتاب «چرا از تاریخ درس نمی‌گیریم؟» از سی‌وشش فصل که در سه بخش، به نام‌های «تاریخ و حقیقت»، «حکومت و آزادی» و «جنگ و صلح»، تنظیم شده‌اند و نیز از یک بخش نتیجه‌گیری تشکیل شده است.
فصل‌های سی‌وشش‌گانۀ کتاب «چرا از تاریخ درس نمی‌گیریم؟» عبارتند از: «ارزش تاریخ»، «اهمیت تاریخ نظامی»، «کاوش در تاریخ»، «شیوۀ برخورد با تاریخ»، «رویکرد علمی»، «ترس از حقیقت»، «گریز از حقیقت»، «وفاداری‌های کور»، «اقتدار چشم‌بسته»، «محدودیت‌های دموکراسی»، «سیاست‌ورزی قدرتمندانه در دموکراسی»، «مردان پشت صحنه»، «الگوی دیکتاتوری»، «روان‌شناسی دیکتاتوری»، «نقص اساسی در دیکتاتوری»، «روندهای نگران کننده»، «مطالعۀ زور و اجبار»، «پیشرفت آمرانه؟»، «میل به قدرت»، «کوته‌فکری در زمینۀ مصلحت»، «اهمیت وفای به وعده‌ها»، «اهمیت مراقبت در دادن وعده‌ها»، «نطفه‌های جنگ»، «نطفه‌های جنگ چگونه عمل می‌کنند؟»، «نطفه‌های جنگ چگونه برجا می‌مانند؟»، «توهم پیروزی»، «اهمیت میانه‌روی»، «توهم معاهدات»، «معضل روشنفکران»، «محدودیت‌های دنباله‌روی»، «مسئلۀ زور و اجبار»، «مسئلۀ تحدید جنگ»، «مسئلۀ خلع سلاح»، «مسئلۀ جنگ نامنظم»، «مسئلۀ نظم جهانی» و «مسئلۀ ایمان جهانی».

دربارۀ بی. اچ. لیدل هارت، نویسندۀ کتاب «چرا از تاریخ درس نمی‌گیریم؟»
سِر باسیل هنری لیدل هارت (Sir Basil Henry Liddell Hart)، معروف به بی. اچ. لیدل هارت (B. H. Liddell Hart)، متولد 1895 و درگذشته به سال 1970، سرباز، مورخ و نظریه‌پرداز نظامی اهل بریتانیا بود.
لیدل هارت نویسندۀ مجموعه‌ای از کتاب‌های تاریخی و نظریِ نظامی بود. نظریات نظامی او بر استراتژیست‌ها تأثیر داشت و گفته می‌شود که استراتژی آلمان در جنگ جهانی دوم متأثر از آثار لیدل هارت بوده است.
لیدل هارت خود تجربۀ حضور در جنگ جهانی اول، به‌عنوان سرباز داوطلب، و زخمی شدن و آسیب دیدن در این جنگ را داشت. او همچنین با روزنامه‌های مختلف، از جمله «دیلی تلگراف» و «تایمز»، به‌عنوان خبرنگار نظامی، همکاری می‌کرد.
نوشتن تاریخچه‌هایی دربارۀ شخصیت‌های مهم نظامی از دیگر فعالیت‌های او بود.
از آثار بی. اچ. لیدل هارت می‌توان به کتاب‌های «شبح ناپلئون»، «لورنس در عربستان و پس از آن»، «جنگ جهانی اول در طرح کلی» و «تاریخ جنگ جهانی (1918 – 1914)» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «چرا از تاریخ درس نمی‌گیریم؟»
کتاب «چرا از تاریخ درس نمی‌گیریم؟» با ترجمه و مقدمۀ شهاب‌الدین عباسی در انتشارات مان کتاب منتشر شده است.
شهاب‌الدین عباسی، متولد 1345، مترجم، مؤلف و پژوهشگر ایرانی است. عباسی مترجم کتابهایی متنوع در زمینۀ اندیشه و ادبیات و علوم انسانی، در حوزة بزرگسالان و کودک و نوجوان، است.
«آلبرت اینشتین»، «ایده‌های بزرگ برای دختران و پسران بلندپرواز»، «چگونه پا به سن بگذاریم»، «آری به زندگی»، «دور دنیای فلسفه در هشت روز»، «پسری با تخیل وحشی (داستان زندگی گابریل گارسیا مارکز، برنده‌ی جایزه‌ی نوبل ادبیات)» و «دربارۀ معنی زندگی» از جمله ترجمه‌های شهاب‌الدین عباسی هستند. او همچنین نویسنده و گردآورندة کتاب «آکادمی عشق (شمس و مولوی: زندگی، اندیشه‌ها و قصه‌ها)» است.