سوگ درآمدی فلسفی

کتاب «سوگ» نوشتۀ مایکل چُلبی
کتابی درباب فقدان و ماتم و اندوه ناشی از فقدان. کتاب «سوگ: درآمدی فلسفی»، با عنوان اصلی Grief: A Philosophical Guide، کاوشی فلسفی، جامعه‌شناختی، روان‌شناختی و ادبی در مفهوم و ماهیت و تأثیر سوگواری است و بحثی در این باب که ما برای چه کسانی و چرا سوگواری می‌کنیم؟
مایکل چُلبی در کتاب «سوگ» از سوگواری برای از دست دادن عزیزان، چه عزیزانی که از نزدیک آن‌ها را می‌شناخته‌ایم و با آن‌ها دمخور و مأنوس بوده‌ایم و چه مشاهیری که آن‌ها را از نزدیک نمی‌شناخته‌ایم اما برایمان عزیز و محترم بوده‌اند، سخن می‌گوید و از رابطۀ سوگواری با هویت انسان.
کتاب «سوگ» به ما می‌گوید که اندوه ناشی از فقدان عزیزانمان اگرچه دردناک است و ما را آشفته و پریشان می‌سازد اما نباید از این اندوه اجتناب کرد چرا که می‌تواند، در عین دردناکی‌اش، نقشی سازنده را در زندگی ما ایفا کند و کمک‌مان کند که خودمان را بهتر بشناسیم.
دومینیک ویلکینسون در معرفی کتاب «سوگ» و گسترۀ کاربرد آن می‌گوید: «این کتاب دلنشین و تأمل‌برانگیز با نثر شیوایش نمونه‌ای است هوشمندانه از فلسفۀ کاربردی. هم به درد مجادلات مهم در زمینۀ مسائل مربوط به درمان می‌خورد هم کتابی جالب و مفید برای درمان‌گرانی است که با افراد داغ‌دار سروکار دارند؛ و نیز برای فلاسفۀ حوزۀ احساسات و عواطف آدمی و صدالبته برای همۀ ما آدم‌هایی که دیر یا زود ناگزیر باید از میان وادیِ طولانی، ظلمانی و پرپیچ‌وخم فقدان و گم‌گشتگی راهی به بیرون بجوییم.»
همچنین برد فورد در وصف کتاب «سوگ» می‌گوید: «یکی از نقاط قوت کتاب چلبی طیف گستردۀ نویسنده‌هایی است که او در شرح سوگ از آنها بهره می‌جوید: از افشاگری‌های شخصی سی. اس. لوئیس و جون دیدیون گرفته تا داستان‌های تالستوی، کامو و شکسپیر... این کتاب بی‌تردید مشوق فلاسفه در پرداختن به پدیدۀ اگزیستانسیالیستی سوگ خواهد بود. چلبی در این کتاب به گفت‌وگویی بس پرمعنا، موشکافانه و سرگرم‌کننده دعوتمان می‌کند.»
متن اصلی کتاب «سوگ» اولین بار در سال 2021 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «سوگ»
مایکل چُلبی مقدمۀ کتاب «سوگ» را با اشاره به قدمت زیاد حضور سوگ در ادبیات آغاز می‌کند و از نسبت متونی چون حماسۀ «گیلگمش» و «ایلیاد» هومر و آثار شکسپیر با سوگ سخن می‌گوید و نیز به توجه به موضوع سوگ در سریال‌های تلویزیونی و پادکست‌ها و فیلم‌ها و... در دوران معاصر اشاره می‌کند.
چُلبی درعین‌حال در مقدمۀ کتاب «سوگ» این بحث را پیش می‌کشد و بیشتر بر آن تمرکز می‌کند که تاریخ فلسفه تقریباً از مقولۀ سوگ تهی است و فلاسفه خیلی کم و در حاشیه به موضوع سوگ پرداخته‌اند.
چُلبی از شرم‌آور بودن سوگ نزد فلاسفه می‌گوید و از دشواری نزدیک شدن به مفهوم سوگ و کندوکاو فلسفی در آن. او همچنین بحث دربارۀ هراس‌انگیزی سوگ را پیش می‌کشد و از این می‌گوید که ما همواره می‌ترسیم با سوگ مواجه شویم. با این حال چِلبی خود در کتاب «سوگ» بر آن است که به ما کمک کند بر این هراس غلبه کنیم و به سوگ بیندیشیم چرا که مواجهه با سوگ و دچار شدن به آن اجتناب‌ناپذیر است.
کتاب «سوگ»، چنانکه نصراله مرادیانی در مقدمه‌اش بر ترجمۀ فارسی این کتاب اشاره می‌کند، به ما می‌گوید که سوگ می‌تواند ما را در شناخت خودمان و نیز شناخت عزیزانی که از دست داده‌ایم یاری کند.
چُلبی در کتاب «سوگ» بر آن است که به ما یادآور شود که در سوگ، به‌رغم جنبه‌های هراس‌انگیز و دردناک آن، درس‌هایی هم درباب زندگی هست.
کتاب «سوگ» کتابی در فلسفۀ عملی است که در آن، ضمن بحث نظری از چیستی و ماهیت سوگ، از کاربرد سوگ در زندگی انسان‌ها سخن رفته است.
کتاب «سوگ» از منظری وجودشناختی و هویتی به موضوع سوگ نزدیک می‌شود و آن را می‌کاود و در این کاوش، جدا از فلسفه که نظرگاه اصلی در این کتاب است، از عرصه‌های دیگر نیز کمک می‌گیرد.
کتاب «سوگ» از مقدمه، هفت فصل و یک بخش نتیجه‌گیری تشکیل شده است.
فصل‌های هفت‌گانۀ کتاب «سوگ» عبارتند از: «کسانی که برایشان سوگواری می‌کنیم»، «هنگام سوگواری باید توقع چه چیزی را داشته باشیم»، «وقتی می‌فهمیم که سوگواریم»، «بهره جستن از دردی که می‌کشیم»، «عقل در گیرودار سوگواری»، «وظیفۀ ما برای سوگواری» و «دیوانگی و دارو».

دربارۀ مایکل چُلبی، نویسندۀ کتاب «سوگ»
مایکل چُلبی (Michael Cholbi)، متولد 1972، فیلسوف امریکایی و مؤسس انجمن بین‌المللی فلسفۀ مرگ و مردن (IAPDD) است. شهرت چُلبی بیشتر به‌دلیل تحقیقاتش دربارۀ مسائل اخلاقی مربوط به مرگ و مردن، نظیر خودکشی، سوگ و جاودانگی است.
از چلبی همچنین آثاری در حوزۀ روان‌شناسی اخلاق و اخلاق کانتی و نیز اخلاق عملی منتشر شده است.
از آثار مایکل چلبی می‌توان به کتاب «خودکشی: ابعاد فلسفی» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «سوگ»
کتاب «سوگ: درآمدی فلسفی» با ترجمه و مقدمۀ نصراله مرادیانی در نشر بیدگل منتشر شده است.
نصراله مرادیانی، متولد 1362 در تبریز، مترجم ایرانی است. او همچنین دبیری مجموعۀ ادبیات داستانیِ نشر بیدگل و تدریس در چند دانشگاه در تهران و تبریز را در کارنامۀ کارهای علمی و فرهنگی خود دارد.
از ترجمه‌های نصراله مرادیانی می‌توان به کتاب‌های «در کمال خونسردی»، «سینمای اگزیستانسیالیستی»، «ابیگیل» و «قواعد مباحثه» اشاره کرد.