هیروشیما

کتاب «هیروشیما» اثر جان هِرسی
یک گزارش تکان‌دهنده از بمباران اتمی هیروشیما توسط امریکا. کتاب «هیروشیما» امروزه یک اثر غیرداستانی کلاسیک، در حوزۀ گزارش روزنامه‌ای، به‌حساب می‌آید؛ اثری پیشگام در روزنامه‌نگاری جدید که در آن، برای اولین بار، از تکنیک‌های داستان‌نویسی برای نوشتن یک گزارش روزنامه‌ای استفاده شد.
جان هِرسی در کتاب «هیروشیما» یکی از مهیب‌ترین و هولناک‌ترین جنایت‌های جنگی قرن بیستم را به‌صورتی زنده و با جزئیاتی هراس‌انگیز به تصویر می‌کشد و ما را با خود به قلب فاجعه می‌برد.
متن اصلی گزارشی که در کتاب «هیروشیما» می‌خوانید، اولین بار در سال 1946 در مجلۀ «نیویورکر» منتشر شد. این گزارش، یک شمارۀ کاملِ «نیویورکر» را به خود اختصاص داد و بعد از چاپ، مثل بمب صدا کرد، چنانکه آلبرت اینشتین هزار نسخه از آن شمارۀ «نیویورکر» را سفارش داد.
گزارش هرسی دربارۀ بمباران اتمی هیروشیما، بعد از انتشار در «نیویورکر»، به‌صورت کتاب هم منتشر شد. در سال 1999، یک هیئتِ سی‌وشش‌نفرۀ مرتبط با بخش روزنامه‌نگاری دانشگاه نیویورک، این گزارش را به‌عنوان بهترین کارِ روزنامه‌نگاریِ امریکا در قرن بیستم انتخاب کرد.
نشریۀ «نیویورک‌ تایمز» دربارۀ کتاب «هیروشیما» می‌نویسد: «هیچ‌چیز نمی‌شود درباره‌اش گفت که با آن‌چه خودش می‌گوید حتی ذره‌ای هم‌سنگ باشد؛ کتاب خود زبانِ گویای خود است و به طریقی ازیادنرفتنی زبانِ انسانیت.»

مروری بر کتاب «هیروشیما»
جان هِرسی در کتاب «هیروشیما» سرنوشت شش بازماندۀ بمباران اتمی هیروشیما در سال 1945 را موضوع گزارش خود دربارۀ این بمباران فجیع قرار داده است. هرسی در این کتاب، مشاهدات مستقیم خود از ابعاد هولناک بمباران هیروشیما و تأثیرات آن را روایت می‌کند و تصویری مخوف و ریزبینانه از عمق فاجعه به دست می‌دهد.
کتاب «هیروشیما» آمیزه‌ای از گزارش روزنامه‌ای و شمّ قصه‌گویی است. جان هرسی در این کتاب، حقایقی را که در هیروشیمای بمباران‌شده مشاهده کرده است و ماجرای شش نفری را که از این بمباران جان به‌در بردند، به‌شیوه‌ای داستان‌وار روایت می‌کند، بی‌آنکه در این رَوَند، واقعیت و حقیقت را قربانی تخیل قصه‌پرداز کند. او در کتاب «هیروشیما» از ظرفیت‌های داستان‌گویی برای بیان هرچه دقیق‌تر، جزئی‌نگرانه‌تر و تأثیرگذارتر حقیقت استفاده می‌کند.
کتاب «هیروشیما» در فاصله‌ای نزدیک از بمباران اتمی هیروشیما نوشته شده و گزارشی زنده از تبعات این بمباران است. این کتاب، صدای انسان‌هایی را بازتاب می‌دهد که از نزدیک شاهد فاجعه بوده‌اند. در کتاب «هیروشیما» از احساس زندگانِ شاهد فاجعه و درد و رنج و هول و وحشت آن‌ها و زندگی آن‌ها، بعد از انفجار بمب، سخن رفته است و نشان داده شده که آن‌ها چقدر، نسبت به قبل از این فاجعه، تغییر کرده‌اند و این فاجعه چه تأثیری بر زندگی و روابطشان گذاشته است.
از شش نفری که هرسی در کتاب «هیروشیما» سراغشان رفته است، یکی کشیش کاتولیک آلمانی بوده و باقی، همه ژاپنی بوده‌اند. یک پزشک بیمارستان صلیب سرخ، پزشکی که درمانگاهی خصوصی داشته، یک دخترِ کارمند، یک روحانی پروتستان و بیوۀ یک خیاط، پنج ژاپنی‌ای بوده‌اند که از بمباران اتمی جان سالم به‌در بردند و هرسی در کتاب «هیروشیما»، روایتشان را از فاجعه و تبعات آن و تأثیراتش بر زندگی‌شان ثبت کرده است.
کتاب «هیروشیما» از چهار فصل تشکیل شده است.
فصل‌های چهارگانۀ کتاب «هیروشیما» عبارتند از: «نور شدید بی‌صدا»، «آتش»، «جزئیات در دست بررسی است» و «ارزن و گل مینا».
در بخشی از کتاب «هیروشیما» می‌خوانید: «دقیقاً در ساعت هشت و پانزده دقیقه‌ی صبح روز ششم اوت 1945 به وقت ژاپن، لحظه‌ای که نور بمب اتم بر فراز هیروشیما درخشید، دوشیزه توشیکو ساساکی، کارمند بخش اداری کارخانه‌ی قلع آسیای شرقی، تازه در دفتر کار خود روی صندلی‌اش آرام گرفته بود و داشت سر بر می‌گرداند تا با دخترِ میز بغلی صحبت کند. دقیقاً در همان لحظه، دکتر ماساکازو فوجی پا روی پا انداخت تا در ایوان درمانگاه خصوصی‌اش که به یکی از هفت رودخانه‌ی دلتازای هیروشیما مشرف بود روزنامه‌ی آساهی اوساکا را بخواند. این رودخانه‌ها شهر را به مناطق متعددی تقسیم می‌کرد. خانم هاتسویو ناکامورا، بیوه‌ی یک خیاط، کنار پنجره‌ی آشپزخانه ایستاده بود و به همسایه‌ای نگاه می‌کرد که خانه‌اش ویران شده بود چون در مسیر خطوط دفاعی در برابر حملات هوایی قرار گرفته بود؛ پدر ویلهلم کلاین‌زورگه، کشیش آلمانی عضو جامعه‌ی یسوعیان، با لباس‌زیر لم داده بود روی تخت ساده‌ی خود در طبقه‌ی سوم ساختمانی که برای مأموریتش اجاره شده بود و داشت مجله‌ی یسوعی و آلمانی‌زبانِ صداهای زمانه را می‌خواند؛ دکتر تروفومی ساساکی، جراح جوان بیمارستان مدرن و بزرگ صلیب سرخ شهر، با یک نمونه‌ی خون برای آزمایش واسرمان در راهروِ بیمارستان گام برمی‌داشت و پدر روحانی کیوشی تانیموتو، کشیش کلیسای متدیست هیروشیما، دم‌ درِ خانه‌ی مردی ثروتمند در محله‌ی کوی در حومه‌ی غربی شهر پا سست کرد و آماده‌ی تخلیه‌ی گاری پُر از خرت‌وپرتی شد که از ترس از این‌طرف و آن‌طرف شهر جمع کرده بود؛ ترس از حمله‌ی هواپیماهای غول‌پیکر ب – 29 که همه انتظار داشتند دمار از روزگار هیروشیما دربیاورد. صدهزار نفر بر اثر این بمباران اتمی کُشته شدند و این شش نفر در میان بازماندگان بودند. آن‌ها هنوز هم فکر می‌کنند که چرا بسیاری از آدم‌ها جان خود را از دست دادند اما این‌ها زنده ماندند. هر کدام‌شان به چندین خوش‌بیاری و یا انتخاب پیش‌پاافتاده اشاره می‌کنند که باعث نجات‌شان شد؛ مثلاً به‌موقع قدمی برداشتند، تصمیم گرفتند وارد فضای سرپوشیده‌ای بشوند یا عوض تاکسی سوار تراموا شوند. حالا هر یک‌شان می‌داند برای این‌که در چرخه‌ی بقا بماند تلاش بسیار کرده و در این بین به‌دفعات مرگ را پیرامون خود دیده است، حتی بیش‌تر از حد تصورش. اما آن زمان هیچ‌کدام به این موضوعات فکر نمی‌کردند.»

دربارۀ جان هِرسی، نویسندۀ کتاب «هیروشیما»
جان ریچارد هِرسی (John Richard Hersey)، متولد 1914 و درگذشته به سال 1993، روزنامه‌نگار و داستان‌نویس امریکایی بود. از هرسی به‌عنوان یکی از مبدعان و پیشگامان روزنامه‌نگاری جدید، که در آن از تکنیک‌های داستانی برای نگارش گزارش‌های روزنامه‌ای و غیرداستانی استفاده می‌شود، یاد می‌کنند.
کتاب «هیروشیما» مهمترین و مشهورترین اثر جان هرسی است. از او آثاری داستانی هم منتشر شده که از جملۀ آن‌ها می‌توان به رمان‌های «ناقوسی برای آدانو» و «نیلوفر سفید» اشاره کرد.
جان هرسی در سال 1945، به‌خاطر رمان «ناقوسی برای آدانو»، جایزۀ پولیتزر را دریافت کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «هیروشیما»
کتاب «هیروشیما»، با ترجمه و مقدمۀ محمود قلی‌پور، همراه با یادداشت ناشر، در نشر چشمه منتشر شده است.
محمود قلی‌پور، متولد 1360، مترجم، داستان‌نویس، مدرس داستان، منتقد ادبی و روزنامه‌نگار ایرانی است. او، در حوزۀ روزنامه‌نگاری، همکاری با روزنامه‌ها و نشریات مختلفی، از جمله روزنامه‌های «همشهری»، «فرهیختگان»، «اعتماد»، و در حوزۀ تدریس داستان، برگزاری کلاس‌های آموزش داستان‌نویسی «سیناپس» را در کارنامۀ کاری خود دارد.
از ترجمه‌های محمود قلی‌پور می‌توان به کتاب‌های «قحطی سرخ: جنگ استالین در اوکراین»، «خوشی‌های پیش از مرگ»، «پاپ و موسولینی: تاریخ پنهان پاپ پیوس یازدهم و ظهور فاشیسم در اروپا» و «نقشه فقط بخشی از داستان است: نوزده جستار درباره‌ی مهاجرت، خانواده و مفهوم خانه» اشاره کرد.
از قلی‌پور دو مجموعه داستان هم، به نام‌های‌ «آن روزها، این روزها و من» و «فوتبال وسط حمام»، منتشر شده است. او در تألیف کتاب «جریان چهارم: مروری بر آثار نویسندگان نسل چهارم» نیز با کاوه فولادی‌نسب و مریم کهنسال‌نودهی همکاری داشته است.
کتاب «هیروشیما» در سال‌های دور نیز، با ترجمۀ چنگیز حیات‌داوودی و در انتشارات خوارزمی، به فارسی منتشر شده است.