جاناتان مرغ دریایی

کتاب «جاناتان مرغ دریایی»، اثر ریچارد باخ
مرغ‌های دریایی همه به‌جستجوی غذا می‌پرند، اما جاناتان در پرواز چیز دیگری را می‌جوید. «جاناتان مرغ دریایی»، با عنوان اصلی Jonathan Livingston Seagull، رمان کوتاه مشهوری است از ریچارد باخ که در آن به زبان تمثیل از خودسازی و پشتکار و معنای زندگی سخن رفته است. متن اصلی کتاب «جاناتان مرغ دریایی» نخستین بار در سال 1970 منتشر شد. استقبال از این کتاب چنان بود که به صدر فهرست پرفروش‌های نیویورک تایمز راه یافت و به یکی از کتاب‌های محبوب و پرمخاطب بدل شد.
«جاناتان مرغ دریایی» داستانی تمثیلی درباره پشتکار برای رسیدن به اهدافی است که دور از دسترس می‌نمایند؛ داستان پشتکار برای از میان بردن محدودیت‌ها و رسیدن به خواسته‌هایی که ورای نیازهای زندگی عادی‌اند. ریچارد باخ در «جاناتان مرغ دریایی» داستان تلاش برای رهایی از عادت‌های کسالت‌بار و ملال‌آور زندگی و کشف معنا و دلیلی برتر برای زیستن را روایت می‌کند. او در این رمان کوتاه از تجربیات خود در هوانوردی وام گرفته و از پرواز تمثیلی ساخته است برای بیان خواست اوج گرفتن و به روزمرگی و عادت و لذت‌ها و نیازهای دم‌دستی راضی نبودن.
باخ در «جاناتان مرغ دریایی» به زبان تمثیل از کسانی می‌گوید که زندگی را جور دیگر می‌بینند و به همین دلیل جور دیگر زندگی می‌کنند و با سخت‌کوشی در پی رسیدن به اهدافی هستند که ورای اهداف عادی و پیش پا افتاده است. از همین رو اکثریتی که از عادات و رسوم رایج پیروی می‌کنند قادر به درک این اشخاص نیستند و چه بسا آنها را طرد کنند، اما کسانی که به هدف خود ایمان دارند و عزم‌شان برای رسیدن به هدف جدی است سختی‌ها را به جان می‌خرند و از تلاش برای رسیدن به هدفشان پا پس نمی‌کشند. جاناتان در کتاب «جاناتان مرغ دریایی» نماد چنین کسانی است.
متن کتاب «جاناتان مرغ دریایی» با تصاویری از راسل مانسن همراه است. بر اساس این رمان کوتاه فیلم هم ساخته شده است.

مروری بر کتاب جاناتان مرغ دریایی
شخصیت اصلی رمان کوتاه «جاناتان مرغ دریایی» یک مرغ دریایی به نام جاناتان لیوینگستون است. جاناتان، برخلاف دیگر مرغان دریایی، پرواز را صرفاً وسیله‌ای برای به‌دست آوردن غذا نمی‌داند. او به خود پرواز و زیبایی آن و اوجی که با پرواز می‌توان گرفت دل بسته است و به همین دلیل می‌کوشد مهارت و فوت‌وفن پرواز را با تمام ریزه‌کاری‌هایش بیاموزد. جاناتان پرواز را برای گذران زندگی نمی‌خواهد. او اهداف بزرگ‌تر و والاتری در سر دارد و می‌خواهد هنرمندانه از تمام قابلیت‌های پرنده بودن خود استفاده کند. مادر و پدرش او را از این بابت سرزنش می‌کنند و نگرانش هستند و ندایی از درون نیز به او می‌گوید که به‌ عنوان یک مرغ دریایی محدود به همین مقدار پرواز است نه بیش از آن. جاناتان ابتدا تسلیم ندای درون می‌شود و تصمیم می‌گیرد شوق پرواز را در خود بکُشد و از رؤیاهای بلندپروازانه دست بردارد و مثل دیگر مرغان دریایی به سهم اندکی که از پرواز برایش در نظر گرفته شده قانع باشد. در نهایت اما نمی‌تواند چنین کند. ندایی قوی‌تر او را به اوج فرامی‌خواند؛ به عوالمی فراتر از دنیای محدودی که اطرافش را فرا گرفته است. مرغانِ دریاییِ دیگر جاناتان را درک نمی‌کنند و چون مثل خودشان نیست طردش می‌کنند، اما جاناتان از هدف بلندپروازانه‌اش دست نمی‌کشد و به تلاش خود ادامه می‌دهد.

درباره ریچارد باخ، نویسنده کتاب جاناتان مرغ دریایی
ریچارد دیوید باخ (Richard David Bach)، متولد 1936، خلبان و نویسنده امریکایی است. باخ خلبانی عادی نبود. او عاشق پرواز بود و پرواز برایش ماهیتی فلسفی داشت و شکلی از زندگی به حساب می‌آمد. باخ درباره پرواز بسیار نوشته است. مدتی در نشریات هواپیمایی در این باره می‌نوشت و زمانی خودش سردبیر یکی از این نشریات بود. آثار داستانی‌اش اغلب درباره پرواز و فلسفۀ پروازند. باخ، علاوه بر خلبانیِ هواپیماهای جنگنده، خلبان پروازهای نمایشی نیز بوده است. او با پرواز تصاویر متحرک بر آسمان نقش می‌زد. در قصه‌های باخ پرواز استعاره‌ای است برای بیان مفاهیم فلسفی. اثر داستانی معروف ریچارد باخ، «جاناتان مرغ دریایی»، به خوبی معرف نگاه فلسفی او به پرواز و تلقی خاص او از هوانوردی و خلبانی است. او خود نیز از پرواز تلقی‌ای مانند تلقی جاناتان دارد.
از دیگر کتاب‌های ریچارد باخ می‌توان به «اوهام»، «یگانه»، «پندار»، «هیچ راهی دور نیست»، «پلی به سوی جاودانگی» و «یادداشت‌های مرد فرزانه» اشاره کرد.

درباره ترجمۀ فارسی کتاب جاناتان مرغ دریایی
از کتاب «جاناتان مرغ دریایی» ترجمه‌های فارسی مختلفی موجود است. انتشارات بهجت این کتاب را با ترجمۀ مهسا یزدانی منتشر کرده است.
از دیگر ترجمه‌های فارسی «جاناتان مرغ دریایی» ترجمۀ مشترک هرمز ریاحی و فرشته مولوی از این کتاب است. این ترجمه نخستین بار در سال 1355 از طرف شرکت سهامی کتابهای جیبی منتشر شد.
کاوه میرعباسی از دیگر مترجمانی است که «جاناتان مرغ دریایی» را به فارسی ترجمه کرده‌ است. ترجمۀ میرعباسی از این رمان کوتاه در نشر نی منتشر شده است.
از ترجمه‌های دیگر «جاناتان مرغ دریایی» می‌توان به ترجمۀ غلامحسین سالمی اشاره کرد. این ترجمه در انتشارات نگاه منتشر شده است.

رتبۀ کتاب «جاناتان مرغ دریایی» در گودریدز: 3.85 از 5.