قحطی سرخ جنگ استالین در اوکراین

یک تراژدی اوکراینی. کتاب «قطحی سرخ: جنگ استالین در اوکراین»، با عنوان اصلی Red Famine: Stalins War on Ukraine، یک گزارش تاریخی و مستند از فاجعه‌ای‌ که در سال 1932 در اوکراین رقم خورد و ریشه‌ها و تأثیرات بعدی این فاجعه است.
اَن اپلبوم در کتاب «قطحی سرخ»، با روایتی جذاب و پُرکشش، گزارشی تاریخی و تکان‌دهنده و تلخ از قحطی‌ای به دست می‌دهد که در سالهای 1932 و 1933 به گرسنگی‌ای مرگبار در اوکراین منجر شد و به «هولودومور»، ترکیب دو کلمۀ اوکراینی «هولود» به معنای گرسنگی و «مور» به معنای نابودی، شهرت یافت. کتاب «قحطی سرخ» اما فقط درباره قحطی‌ای که در سال 1932 در اوکراین اتفاق افتاد نیست. این کتاب، با تمرکز بر این قحطی و محوریت آن، گستره‌ای وسیع‌تر از تاریخ اوکراین را به تصویر می‌کشد و به‌خصوص به مناسبات میان روسیه و اوکراین در دوره روسیۀ شوروی می‌پردازد و از دخالت‌های گسترده و فاجعه‌بار شوروی در اوکراین سخن می‌گوید.
کتاب «قحطی سرخ» کتابی خواندنی‌ست که هم مانند رمانی جذاب مخاطب را دنبال خود می‌کشاند و هم او را با مسائلی مهم و تأثیرگذار در تاریخ اوکراین و نیز بخشی از تاریخ روسیۀ شوروی آشنا می‌کند. تأثیر حکومت وحشت استالین بر اوکراین و سرکوب روشنفکران و نخبگان و فرهیختگان و هنرمندان و نویسندگان و کشیشان و واعظان و مقامات دولتی و دیوان‌سالاران اوکراینی و شوروی‌سازی اوکراین و سرکوب ملی‌گرایی در این سرزمین، از موضوعاتی‌‌ست که در کتاب «قحطی سرخ» از آن سخن رفته است.
متن اصلی کتاب «قحطی سرخ» اولین بار در سال 2017 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «قحطی سرخ»
کتاب «قحطی سرخ»، همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، پژوهش و گزارشی تاریخی درباره قحطی‌ای است که در سالهای 1932 و 1933 در اوکراین فاجعه آفرید. اما در این کتاب، مسئلۀ قحطی اوکراین به‌عنوان منظری گشوده به گستره‌ای وسیع‌تر از تاریخ روابط اوکراین و روسیه انتخاب شده است و قحطی در این کتاب به سرکوب ملی‌گرایی در اوکراین از جانب شوروی پیوند می‌خورد.
کتاب «قحطی سرخ» از پیش از وقوع قحطی اوکراین آغاز می‌شود؛ یعنی از انقلاب 1917 اوکراین و به راه افتادن جنبش ملی‌گرایی در این کشور. این جنبش به این دلیل به‌عنوان نقطۀ شروعِ روایت اَن اپلبوم از قحطی اوکراین انتخاب شده است که در همان سال‌هایی که قحطی در اوکراین اتفاق افتاد، سرکوب نخبگان و روشنفکران و سیاستمداران اوکراینی هم آغاز شد و این دو واقعه به‌نحوی به هم مرتبط شدند.
قحطی اوکراین اگرچه بخشی از قحطی فاجعه‌بار وسیع‌تری در روسیه بود اما، چنانکه در کتاب «قحطی سرخ» اشاره شده، ویژگی‌های منحصربه‌فردی هم داشت. این قحطی در اوکراین با پروژه سرکوب ملی‌گرایی در این سرزمین پیوند خورد و شوروی در پی این سرکوب به تحریف تاریخ اوکراین و وجوه ملی آن و انکار وقوع قحطی در اوکراین پرداخت و این سرکوب و انکار و تحریف البته بعدها نیز بر مناسبات اوکراین و روسیه تأثیر گذاشت و جنبش ملی اوکراین را احیاء کرد.
در کتاب «قحطی سرخ» می‌بینیم که این قحطی چگونه روی داد و چه تأثیراتی به جا گذاشت و ریشه در چه عواملی داشت و چگونه می‌توان مناسبات امروز روسیه و اوکراین را در پرتو آن تحلیل کرد.
در پایان کتاب «قحطی سرخ» از سیاست‌های جاری اوکراین در قبال دورانی از تاریخ این کشور که موضوع اصلی کتاب است سخن رفته است.
اَن اپلبوم در پیشگفتار کتاب «قحطی سرخ» درباره آنچه در این کتاب به آن پرداخته است می‌نویسد: «تمرکز اصلی کتاب روی این مسائل است: بین سال‌های 1917 تا 1934 واقعاً چه بر سر اوکراین آمده است؟ به طور خاص چه اتفاقی در پاییز، زمستان و بهار 1932 و 1933 روی داد؟ چه تفکر و سلسله رویدادهایی منجر به قحطی فراگیر در این منطقه شد؟ چه کسی مسئول آن است؟ و در نهایت این واقعۀ وحشتناک چه جایگاهی در تاریخ اوکراین و جنبش ملی این کشور دارد؟»
کتاب «قحطی سرخ» از پیشگفتار، مقدمه‌ای با عنوان «مسئلۀ اوکراین»، پانزده فصل و بخشی پایانی با عنوان «تجدید نظر در مسئلۀ اوکراین» تشکیل شده است.
فصل‌های پانزده‌گانۀ کتاب «قحطی سرخ» عبارتند از: «انقلاب اوکراین، 1917»، «شورش، 1919»، «قحطی و ترک موقت جنگ، دهۀ 1920»، «بحران مضاعف، 1927 تا 1929»، «اشتراکی‌سازی: انقلابی در حاشیۀ شهرها، 1930»، «شورش، 1930»، «اشتراکی‌سازی شکست می‌خورد، 1931 – 1932»، «تصمیمات قحطی، 1932: دستورالعمل‌ها، فهرست‌های سیاه و مرزها»، «تصمیمات قحطی، 1932: پایان پروژه اوکراینی‌سازی»، «تصمیمات قحطی، 1932: جستجوها و جستجوگران»، «قحطی: بهار و تابستان، 1933»، «بقا: بهار و تابستان، 1933»، «عواقب»، «سرپوش گذاشتن» و «هولودومور در تاریخ و خاطرات».

درباره اَن اپلبوم، نویسنده کتاب «قحطی سرخ»
اَن الیزابت اپلبوم (Anne Elizabeth Applebaum)، متولد 1964، روزنامه‌نگار و مورخ امریکایی است. اپلبوم تحصیلکرده دانشگاه ییل، مدرسۀ اقتصاد لندن و کالج سنت آنتونی دانشگاه آکسفورد است. او بیشتر به خاطر نوشته‌هایش درباره روسیۀ شوروی و کشورهای اقماری آن معروف است. از اپلبوم آثار فراوانی درباره تاریخ کمونیسم و توسعۀ جامعۀ مدنی در اروپای مرکزی و شرقی منتشر شده است. او مدتی عضو هیئت تحریریۀ «واشنگتن پست» بوده است.
اپلبوم در سال 2004، به خاطر کتاب «گولاگ: یک تاریخ»، برنده جایزه پولیتزر شده است. از دیگر آثار اَن اپلبوم می‌توان به کتاب «غروب دموکراسی: جذبۀ دلفریب اقتدارگرایی» اشاره کرد.

درباره ترجمۀ فارسی کتاب «قحطی سرخ»
کتاب «قحطی سرخ: جنگ استالین در اوکراین» با ترجمۀ محمود قلی‌پور در نشر ثالث منتشر شده است. محمود قلی‌پور، متولد 1360، مترجم، داستان‌نویس، مدرس داستان، منتقد ادبی و روزنامه‌نگار ایرانی است.
قلی‌پور، در حوزه روزنامه‌نگاری، همکاری با روزنامه‌ها و نشریات مختلفی، از جمله روزنامه‌های «همشهری»، «فرهیختگان»، «اعتماد»، و در حوزه تدریس داستان، برگزاری کلاس‌های آموزش داستان‌نویسی «سیناپس» را در کارنامۀ کاری خود دارد.
ترجمه‌های محمود قلی‌پور، به جز کتاب «قحطی سرخ»، عبارتند از: «خوشی‌های پیش از مرگ»، «پاپ و موسولینی: تاریخ پنهان پاپ پیوس یازدهم و ظهور فاشیسم در اروپا» و «نقشه فقط بخشی از داستان است: نوزده جستار درباره‌ی مهاجرت، خانواده و مفهوم خانه». از قلی‌پور همچنین دو مجموعه داستان به نام‌های‌ «آن روزها، این روزها و من» و «فوتبال وسط حمام» منتشر شده است. او در تألیف کتاب «جریان چهارم: مروری بر آثار نویسندگان نسل چهارم» نیز با کاوه فولادی‌نسب و مریم کهنسال‌نودهی همکاری داشته است.

رتبۀ کتاب «قحطی سرخ» در گودریدز: 4.39 از 5.