پنیر و کرم ها جهان یک آسیابان قرن شانزدهمی

کتاب «پنیر و کرم‌ها» نوشتۀ کارلو گینزبورگ
نمونه‌ای مهم و قابل توجه از تاریخ‌ فرهنگی، تاریخ ذهنیت‌ها و تاریخ خُرد. کتاب «پنیرها و کرم‌ها: جهان یک آسیابان قرن شانزدهمی»، با عنوان اصلی Il formaggio e i vermi، از محبوب‌ترین و پرمخاطب‌ترین کتاب‌های نوشته‌شده در ژانر تاریخ خُرد است.
کارلو گینزبورگ در کتاب «پنیر و کرم‌ها» دنیای ذهنی آسیابانی ایتالیایی به نام منوکیو را می‌کاود که در عصر تاریک تفتیش عقاید در قرون وسطی، به اتهام بدعت‌گذاری، سوزانده شد.
کتاب «پنیر و کرم‌ها» شرح افکار و اندیشه‌های مردی عادی از طبقۀ فرودست جامعه است که گرچه در تاریخ اسم‌ورسمی به هم نزده اما جهان فکری خاص خود را ساخته و پرداخته و با معیارهای این جهان فکری، که با نظام مسلط در قرون وسطی در تقابل بوده، می‌زیسته و از همین رو از جانب آن نظام مسلط، بدعت‌گذار تشخیص داده شده و او را مستوجب آتش دانسته و در آتش سوزانده‌اند.
متن اصلی کتاب «پنیر و کرم‌ها» اولین بار در سال 1976 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «پنیر و کرم‌ها»
کارلو گینزبورگ در کتاب «پنیر و کرم‌ها» زوایایی پنهان‌ و فراموش‌شده از عصر تاریک قرون وسطی را کاویده و به‌ جای پرداختن به رویدادهای کلان و اشخاص مشهور و فرهیخته‌ای که در آن عصر به‌خاطر افکارشان محاکمه و مجازات و کشته شدند، سراغ مردی گمنام و عامی و در عین حال اهل فکر و مطالعه رفته است؛ مردی به نام منوکیو که آسیابانی ساده با فکرهایی در زمانۀ خود نامتعارف و خلاف فکر حاکمانِ روزگار خود بوده است و جور دیگر به جهان می‌نگریسته و جزای این نگاه متفاوتش را با مرگ پرداخته است.
کارلو گینزبورگ خود در مقدمه‌ای که بر چاپ سیزدهم کتاب «پنیر و کرم‌ها» نوشته و در ترجمۀ فارسی این کتاب هم آمده است، یکی از انگیزه‌هایش از نگارش این کتاب را «اشتیاق به امر خلاف قاعده و تعمق در باب رابطۀ نابهنجاری با امر بهنجار» ذکر کرده است.
گینزبورگ، باز به‌قول خودش در همین مقدمه، «محکوم‌شدگان و تعقیب‌شدگانی» را در کانون پژوهش خود در کتاب «پنیر و کرم‌ها» قرار داده است که «بسیاری از تاریخ‌نگاران آنها را به‌مثابۀ اشخاصی حاشیه‌ای کنار می‌گذارند و معمولاً یکسر نادیده می‌گیرند».
کتاب «پنیر و کرم‌ها» روایتِ حاشیه‌ای از متن تاریخ قرون وسطی است و بر گوشه‌ای فراموش‌شده و پرت‌افتاده از عصر تاریک تفتیش عقاید و فجایع این عصر نور می‌تاباند و با استناد به اندک اسناد به جا مانده از ماجرای منوکیو، تاریخ تقابل باورهای یک نظام مسلط با باورهایی خلاف این باورها را ترسیم می‌کند و گوشه‌ای کمتر شناخته شده از تاریخ سرکوب و جزم‌اندیشی را می‌نمایاند.
در بخشی از مقدمۀ چاپ ایتالیایی کتاب «پنیر و کرم‌ها» دربارۀ این کتاب و آنچه در آن مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته است و ویژگی‌های پژوهشی از این دست می‌‌خوانید: «کمبود شواهد در باب رفتار و نگرش‌های طبقات فرودست در گذشته قطعاً مهم‌ترین مانعی است که پژوهشی از این دست با آن مواجه می‌شود، و البته این تنها مانع نیست. اما استثنائاتی نیز وجود دارند. کتاب حاضر، داستان آسیابانی اهل فریولی به نام دومنیکو اسکاندلا مشهور به مِنوکیو را روایت می‌کند که پس از عمری زیستن در گمنامیِ تقریباً مطلق، به دستور دادگاه تفتیش عقاید در آتش سوزانده شد. اسناد دو محاکمۀ او که به فاصلۀ پانزده سال از یکدیگر برگذار شدند تصویری غنی از افکار، احساسات، تصورات و آمال او عرضه می‌کنند. سایر اسناد به ما در باب فعالیت‌های اقتصادی او و زندگی فرزندانش اطلاعاتی می‌دهند. ما حتی نوشته‌هایی را که منوکیو بدان‌ها دسترسی داشته و فهرست ناتمامی از آنچه مطالعه می‌کرده (او درواقع قادر به خواندن و نوشتن بوده) در اختیار داریم. هرچند مایلیم دربارۀ منوکیو بیشتر بدانیم، اما آنچه واقعاً می‌دانیم به ما اجازه می‌دهد که فقط تکه‌ای از چیزی را بازسازی کنیم که معمولاً "فرهنگ طبقات پایین" یا حتی "فرهنگ عامه" خوانده می‌شود.»
کتاب «پنیر و کرم‌ها: جهان یک آسیابان قرن شانزدهمی» با ترجمه و مقدمۀ ابوذر فتاحی‌زاده و محمدجواد عبدالهی در نشر نو منتشر شده است.

دربارۀ کارلو گینزبورگ، نویسندۀ کتاب «پنیر و کرم‌ها»
کارلو گینزبورگ (karlo ˈɡintsburɡ)، متولد 1939، مورخ ایتالیایی است. او پسر ناتالیا گینزبورگ، رمان‌نویس ایتالیایی، است. گینزبورگ در تاریخ نگاری، گرایش به تاریخ خُرد دارد. از آثار او می‌توان به کتاب‌های «نبردهای شبانه: جادوگری و فرقه‌های کشاورزی در قرن‌ شانزدهم و هفدهم»، «قاضی و مورخ: یادداشت‌های حاشیه‌ای و خطای عدالت در اواخر قرن بیستم» و «هیچ جزیره‌ای جزیره نیست: چهار نگاه به ادبیات انگلیسی در چشم‌انداز جهان» اشاره کرد.

رتبۀ کتاب «پنیر و کرم‌ها» در گودریدز: 3.99 از 5.