اگر گابریل نبود

کتاب «اگر گابریل نبود» نوشتۀ حنیف قریشی
یک کمدی سیاه و در عین حال مفرح دربارۀ فقر، شکست، حاشیه‌نشینی، تخیل و خلاقیت هنری. کتاب «اگر گابریل نبود» رمانی است که با طنزی تلخ از مسائل و بحران‌های اجتماعی و خانوادگی و اقتصادی حاشیه‌نشینان شهری در لندن اواخر قرن بیستم سخن می‌گوید.
حنیف قریشی در کتاب «اگر گابریل نبود» از تقابل تخیل و واقعیت، هنر و ثروت و حاشیه و مرکز سخن می‌گوید و نیز در پس‌زمینۀ این رمان، تصویری از نقاط حاشیه‌ای لندنِ اواخر قرن بیستم به دست می‌دهد؛ لندنی که آوارگان مهاجر نیز به حاشیه‌نشینان بومی آن اضافه شده‌اند.
متن اصلی کتاب «اگر گابریل نبود» اولین بار در سال 2001 با عنوان انگلیسی Gabriels Gift منتشر شده است که در فارسی، «هدیۀ گابریل» معنا می‌دهد اما، چنانکه در توضیح ابتدای ترجمۀ فارسی این رمان آمده است، در این ترجمه، عنوان اصلی رمان، به‌پیشنهاد مترجم و با هماهنگی نویسنده، به «اگر گابریل نبود» تغییر کرده است.

مروری بر کتاب «اگر گابریل نبود»
شخصیت اصلی کتاب «اگر گابریل نبود» نوجوانی پانزده‌ساله به نام گابریل است که پدر بیکاره و علافش را مادرش از خانه بیرون کرده و گابریل حالا با مادر و دایه‌اش، که مهاجری از یکی از کشورهای اروپای شرقی است، زندگی می‌کند.
وقایع کتاب «اگر گابریل نبود» در لندن اواخر قرن بیستم می‌گذرد. حنیف قریشی در این رمان ما را به میان مردم فقیر و حاشیه‌نشین لندن می‌برد و بی‌دلیل نیست که رمان، ارجاعاتی هم به چارلز دیکنز و رمان اِلیور تویست او دارد.
خانوادۀ گابریل خانواده‌ای فقیر هستند. پدرش، که حالا به‌خواست مادر از خانه رفته، یک نوازندۀ شکست‌خورده است. مادر گابریل، که با خیاطی برای گروه‌های موسیقی روزگار می‌گذرانده، بعد از رفتن پدر کاری در یک میخانه پیدا می‌کند و در آن‌جا پیشخدمت می‌شود. گابریل، که سخت تحت تأثیر پدرش است، سودای هنر در سر دارد و دوست دارد فیلم بسازد. مادر گابریل اما با ورود او به دنیای هنر مخالف است چون معتقد است پولی در این کارها نیست و عاقبتشان شکست است. زندگی گابریل و خانواده‌اش در فلاکت و ملال و بحران می‌گذرد تا اینکه پای یک نقاشی به داستان باز می‌شود و این نقاشی، رمان را وارد پیچ‌وخم‌های تازه‌ای می‌کند و سرنوشت خانوادۀ گابریل را تغییر می‌دهد.
حنیف قریشی در کتاب «اگر گابریل نبود»، با طنزی تلخ و شوخ‌طبعی‌هایی که هم خنده‌آور است و هم نمایانگر تلخی‌ها و کمبودها و محرومیت‌های مردم حاشیۀ شهر، ما را به متن زندگی خانوادگی آشفته و بحرانی گابریل می‌برد و خیالبافی‌های گابریل را با واقعیت می‌آمیزد و بحران‌های مالی خانوادۀ گابریل را به مسائل عمومی اجتماعی و اقتصادی دنیای امروز پیوند می‌زند.
کتاب «اگر گابریل نبود» همچنین کتابی است دربارۀ رستگاری از راه آفرینش هنری و وجه رهایی‌بخش و نجات‌دهندۀ هنر. شاید از همین‌روست که در کتاب «اگر گابریل نبود»، در عین طنزی تلخ، با حال‌وهوایی فرحبخش و نشاط‌انگیز هم روبه‌روییم. حال‌وهوایی انگار برآمده از تخیل و خیالبافی‌هایی که تیرگی‌ها را با رنگ‌هایی شاد می‌آمیزند.

دربارۀ حنیف قریشی، نویسندۀ کتاب «اگر گابریل نبود»
حنیف قریشی (Hanif Kureishi)، متولد 1954، نمایشنامه‌نویس، فیلمنامه‌نویس، فیلمساز، داستان‌نویس و جستارنویس بریتانیایی است. او در جنوب لندن، از پدری پاکستانی و مادری انگلیسی، متولد شده است.
قریشی برای آثارش جوایز مختلفی گرفته و نامش در سال 2008 در نشریۀ تایمز در فهرست پنجاه نویسندۀ برتر بریتانیایی از سال 1945 آمده است. او همچنین دارای نشان شوالیۀ هنر ادبیات فرانسه و مدال امپراتوری بریتانیا است.
از آثار حنیف قریشی می‌توان به کتاب‌های «نزدیکی»، «بودای حومه» و «عشق سال‌های غم» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «اگر گابریل نبود»
کتاب «اگر گابریل نبود» با ترجمۀ پژمان طهرانیان در نشر برج منتشر شده است.
پژمان طهرانیان، متولد 1357 در تهران، مترجم، ویراستار و مقاله‌نویس ایرانی است. طهرانیان دارای لیسانس علوم تغذیه از دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات است. او همچنین یک دورۀ یک‌سالۀ روزنامه‌نگاری را در مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها و نیز دوره دوسالۀ نشر و ویرایش و ترجمه را در مرکز نشر دانشگاهی گذرانده و از اوایل دهۀ 80 وارد کار کتاب و نشر شده است. طهرانیان با ترجمۀ کتاب‌های حوزۀ کودک و نوجوان برای انتشارات هرمس، به‌طور حرفه‌ای‌تر وارد کار ترجمه شد.
نمونه‌خوانی و نسخه‌پردازی در انتشارات کتاب خورشید، ویراستاری برای انتشارات هرمس، نشر نو، نشر ماه‌ریز و نشر مشکی، همکاری با نشریات مختلف به‌عنوان مقاله‌نویس و مترجم، همکاری با دفتر سازمان یونیسف در تهران به‌عنوان مترجم و نیز ترجمۀ کتاب‌های مختلف در حوزۀ ادبیات بزرگسال و کودک و نوجوان از جمله فعالیت‌های پژمان طهرانیان از دهۀ 80 تاکنون است.
طهرانیان عضو انجمن مترجمان ادبی کانادا و انجمن مترجمان ایالت آلبرتا در کانادا است. او مدتی هم انتشارات مانِ کتاب را تأسیس کرد و سری کتاب‌هایی را با عنوان کتاب‌های مانَک در حوزۀ داستان کوتاه و شعر در این انتشارات منتشر کرد.
از ترجمه‌های پژمان طهرانیان می‌توان به کتاب‌های «جزیره»، «وقایع کلاغیه»، «داستان‌های برق‌آسا»، «زندگی و مرگ شهردار کاستربریج»، «آشنایی با رمز و رازهای نویسندگی»، «مبانی مطالعات سینمایی و نقد فیلم» و «استبداد: بیست درس از قرن بیستم» اشاره کرد.