مینیمانژ: تابلوی نیگل

کتاب «تابلوی نیگل» اثر جی. آر. آر. تالکین
داستانی فانتزی و تمثیلی دربارۀ زندگی و مرگ و خلق هنری و آفرینش. جی. آر. آر. تالکین، که با رمان‌های بلندش و مخصوصاً سه‌گانۀ «ارباب حلقه‌ها» معروف است، در کتاب «تابلوی نیگل» نگاهش را به زندگی و مرگ و انسان در قالب داستانی کوتاه و لطیف و با طنزی پنهان بیان می‌کند.
کتاب «تابلوی نیگل»، با عنوان اصلی Leaf by Niggle، داستانی کوتاه و فانتزی از تالکین است که اولین بار در سال 1945 در نشریۀ «دابلین ریویو» منتشر شده و بعداً در مجموعۀ «درخت و برگ» تالکین و چند مجموعۀ دیگر تجدید چاپ شده است.
داستان «تابلوی نیگل»، چنانکه شیوا مقانلو در مقدمه‌اش بر ترجمۀ فارسی این داستان توضیح می‌دهد، «واجد تمام الگوهای اصلی آثار تالکین است و به‌رغم کوتاهی، موردِ تحلیل منتقدان زیادی قرار گرفته.»
دربارۀ داستان «تابلوی نیگل» گفته‌اند که تالکین در این داستان، به‌نوعی رَوَند خلاقیت خودش را ترسیم کرده و داستان او تابع ساختار بخش «برزخ» از کتاب «کمدی الهی» دانته است. دربارۀ این داستان، همچنین گفته شده که به‌نوعی بیانگر فلسفۀ خلقت الهی و آفرینش انسان است.

مروری بر کتاب «تابلوی نیگل»
تالکین در داستان کوتاه «تابلوی نیگل» سفری تمثیلی را برای شخصیت اصلی داستانش تدارک می‌بیند. سفری که، چنانکه در مؤخرۀ مترجم بر ترجمۀ فارسی این داستان اشاره شده، «منتقدان در خوانشی مذهبی از تابلوی نیگل آن را استعاره‌ای از زندگی، مرگ، حیات اخروی و رسیدن به بهشت دانسته‌اند.» سفر نیگل در داستان «تابلوی نیگل»، طبق قرائت مذهبی، سفرِ آخرت است.
داستان «تابلوی نیگل» دربارۀ مرد نقاشی نه‌چندان موفق اما جاه‌طلب، به نام نیگل، است که سفری دراز در پیش دارد اما زیاد دوست ندارد به این سفر برود. نیگل همزمان طرح کشیدن و به ‌انجام رساندن چند تابلو را در سر می‌پروراند که در قیاس با مهارت او پروژه‌ای جاه‌طلبانه است. از بین این تابلوها اما ناگهان یکی‌شان برای نیگل عمده‌تر می‌شود. یک برگ که برگ نمی‌ماند و درخت می‌شود و بعد از آن مدام جزئیاتی بیشتر به تابلوی نیگل اضافه می‌شود و شهر و جنگل و کوه و... بر این تابلو نقش می‌بندد.
اما کارهای بیرون، رسیدگی به مشکلات روزانه و معمولِ زندگی روزمره و همچنین کمک به دیگران، در داستان «تابلوی نیگل» مانعی برای به‌ انجام رسیدن پروژه‌های هنری مرد نقاش هستند. نیگل مردی دل‌رحم و مأخوذ به حیاست که وقتی از او کمکی می‌خواهند نمی‌تواند «نه» بگوید. در دل از اینکه دیگران سراغش می‌آیند و از او کمک می‌خواهند ناراضی است و پیش خودش نق می‌زند اما با کسانی که به او رجوع می‌کنند بدرفتاری نمی‌کند. از همه بیشتر مردی به نام پریش، که همسایۀ نیگل و از یک پا فلج است، سراغش می‌آید و برای انجام کارهای مختلف از او کمک می‌خواهد.
نیگل سرانجام، بی‌آنکه نقاشی‌اش را به انجام رسانده باشد، عازم سفر معهود می‌شود؛ همان سفر تمثیلی که در تفسیر داستان «تابلوی نیگل» آن را به سفر آخرت تفسیر کرده‌اند؛ سفری که برای نیگل حکمِ نوعی رستگاری را دارد. اما به ‌سَرِ تابلوی نیگل چه می‌آید؟ کار هنری او به کجا می‌رسد؟ این را با خواندن کاملِ داستان «تابلوی نیگل» در خواهید یافت. این تابلو به سرانجامی عجیب و جالب می‌رسد، آن هم از مسیری که در ابتدا مانع می‌نمود.

دربارۀ جی. آر. آر. تالکین، نویسندۀ داستان «تابلوی نیگل»
جان رونالد روئل تالکین (John Ronald Reuel Tolkien)، معروف به جی. آر. آر. تالکین (J. R. R. Tolkien)، متولد 1892 و درگذشته به سال 1973، داستان‌نویس، لغت‌شناس، استاد دانشگاه و شاعر انگلیسی بود.
تالکین از فانتزی‌نویس‌های درجه‌یک بود. او را پدر ادبیات فانتزی مدرن لقب داده‌اند چون موفقیت رمان‌های فانتزی‌اش، باعث تجدید حیات این ژانر شد.
رمان سه‌جلدی «ارباب حلقه‌ها» مشهورترین اثر تالکین در ژانر فانتزی است. از دیگر آثار او می‌توان به رمان «هابیت» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «تابلوی نیگل»
کتاب «تابلوی نیگل» با ترجمه و مقدمۀ شیوا مقانلو، همراه با مؤخره‌ای از مترجم در تحلیل این داستان، در نشر نیماژ منتشر شده است.
شیوا مقانلو، متولد 1354 در مشهد، داستان‌نویس و مترجم ایرانی است. او دارای لیسانس تدوین از دانشکدۀ سینما و تئاترِ دانشگاه هنر و فوق لیسانس سینما از همین دانشکده است.
مقانلو، علاوه بر داستان‌نویسی و ترجمه، تدریس پاره‌وقت در دانشگاه هنر تهران و دانشگاه سوره، تدریس در حوزه‌های تحلیل فیلم، تحلیل فیلمنامه، مکاتب ادبی جهان و داستان‌نویسی، نویسندگی و پژوهش چند برنامۀ سینمایی تخصصی در صدا و سیما، همکاری با نشریات تخصصی حوزۀ سینما و ادبیات، دبیر بخش ادبیات خارجی نشر نیماژ و سرپرستی مجموعۀ برترین فیلمنامه‌های سینمای جهان در انتشارات سفیدسار را نیز در کارنامۀ کاری خود دارد.
مقانلو همچنین مبدع طرح تورهای کتابخوانی در شهرهای مختلف ایران است. او در این طرح، به استان‌ها و شهرهای مختلف ایران سفر می‌کند و ضمن ارتباط مستقیم و رودررو با مخاطبان و آگاهی از نقدها و نظراتشان، کارگاه‌های آموزشی نیز برگزار می‌کند.
از آثار داستانی شیوا مقانلو می‌توان به رمان «اسرار عمارت تابان» و مجموعه داستان «آدم‌های اشتباهی» و از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «پایان ضیافت»، «آدم‌ماهی»، «کلارا و خورشید» و «اول‌شخص مفرد» اشاره کرد.
از داستان کوتاه «تابلوی نیگل» ترجمۀ فارسی دیگری هم منتشر شده که مترجم آن مراد فرهادپور است. این ترجمه، با عنوان «برگ اثر نیگل»، در مجموعۀ «درخت و برگ» و در انتشارات روزنه منتشر شده است.