کتاب «کمدی الهی» اثر دانته آلیگیری
سفری خیالی به جهان پس از مرگ. کتاب «کمدی الهی»، با عنوان اصلی Divina Commedia و عنوان انگلیسی Divine Comedy، یکی از معروف‌ترین، مهم‌ترین، تأثیرگذارترین و الهام‌بخش‌ترین آثار کلاسیک ادبیات جهان است.
دانته آلیگیری در کتاب «کمدی الهی» ما را، به‌یاری قوۀ تخیلش، همراه خود در دوزخ و برزخ و بهشت می‌گرداند، مراتب و عذاب‌های دوزخ و آن‌ها را که براساس باورهایش دوزخی بوده‌اند نشانمان می‌دهد، برزخ و برزخی‌ها را پیش چشمانمان به نمایش می‌گذارد و دست آخر، پس از گذر از دورخ و برزخ، بهشت و بهشتی‌ها را به ما می‌نمایاند و مسائلی چون گناه و عذاب و عقوبت و خیر و شر و رستگاری و مرگ را مطرح می‌کند و نیز از خلال این سفر خیالی و در حاشیۀ مضمون اصلی کتاب، کنایه‌هایی هم به رقبای سیاسی‌اش می‌زند و اشاره‌ای می‌کند به کشمکش‌های سیاسی و جناحی فلورانس که دانته خود درگیرشان بوده است.
کتاب «کمدی الهی» هم الهام‌بخش نقاشانی چون بوتیچلی و دلاکروا بوده و هم شاعران و نویسندگانی چون جیمز جویس و ساموئل بکت از آن تأثیر گرفته‌اند و البته به این فهرست می‌توان نام بسیاری دیگر را هم افزود.
کتاب «کمدی الهی» را با کتاب ایرانی «ارداویراف‌نامه» قیاس کرده‌اند که آن هم شرح سفری خیالی به جهان پس از مرگ است و پیش از کتاب «کمدی الهی» نوشته شده است.
دانته کتاب «کمدی الهی» را به گویش توسکانی نوشت و این گویش را به گویش معیار برای زبان ایتالیایی بدل کرد.
کتاب «کمدی الهی» در قرن چهاردهم میلادی نوشته شده و ابتدا «کمدی» نام داشته و بعداً جووانی بوکاچیو، نویسندۀ کتاب مشهور «دکامرون»، صفت «الهی» را به عنوانِ آن افزوده است.
مروری بر کتاب «کمدی الهی»
دانته آلیگیری سفر خیالی‌اش در کتاب «کمدی الهی» را به سه بخش «دوزخ»، «برزخ» و «بهشت» تقسیم کرده است. او این سفر را به‌راهنمایی ویرژیل، شاعر رُم باستان، که در تفسیرهایی بر کتاب «کمدی الهی» نماد عقل دانسته شده، و بئاتریس، زنی که او را مظهر و نمایندۀ وحی الهی دانسته‌اند، انجام می‌دهد.
دانته در کتاب «کمدی الهی» مراتب شر و گناه و انواع عقوبت‌ها را در دوزخ، با جزئی‌نگری‌ای استادانه، به تصویر می‌کشد و آنگاه رهسپار برزخ و بهشت می‌شود.
در کتاب «کمدی الهی» شخصیت‌های واقعی، اساطیری و افسانه‌ایِ مشهور، مثل ارسطو و افلاطون و ابن سینا و اقلیدس و ابن رشد و هومر و آکویناس و سمیرامیس و ایکاروس و...، هم حضور دارند.
کتاب «کمدی الهی»، به‌لحاظ ادبی، ماهرانه ساخته و پرداخته شده است. دانته در این کتاب، صحنه‌های دراماتیک را با جزئی‌نگری فوق‌العاده‌ای ترسیم کرده و لحظه‌به‌لحظۀ سفر خیالی‌اش را به‌صورتی زنده و جان‌دار تجسم بخشیده است.
آنچه می‌خوانید قسمتی از مجلد «دوزخ» از کتاب «کمدی الهی» است که در آن حملۀ مار به یکی از دوزخیان و درگیری و درهم پیچیدن مار و آدم، استادانه روایت شده است:
«نگاه خیره‌ام را دوخته بودم به آن‌ها که ناگه
ماری با شش پا رها کرد خود را بر یکی‌شان
و محکم پیچید بر اندامش.
حلقه کرد پاهای میانی‌اش را دور کمرِ مغضوب،
با پاهای جلو چسبید بازوانش را؛ آنگاه
گزید هر دو گونه را؛
گسترد مار پاهای عقب را بر ران‌های مرد،
جا داد دُمش را بینشان و درازش کرد تا
کمرگاه و در میان گرفتش.
پیچک ریشه نکرده هرگز بر هیچ درخت
چندان سخت که آن عشقه‌وش جانور بر
اندام‌های آن بینوا.
چون چسبیدند به هم مانند مومِ داغ
و درآمیختند رنگ‌هاشان را؛
دیگر هیچ کدام نمی‌نمود آنچه بود:
همان گونه که وقتی می‌سوزد کاغذ، پیشاپیشِ
شعله، گسترده می‌شود رنگی تیره که نیست
هنوز سیاه، اما از سفیدی هم ندارد دیگر نشان.
دو دیگر، خیره به او، با فریاد می‌گفتند همصدا:
"آخ آگنِلو، چگونه دگرگون می‌شوی! بنگر،
اکنون نه دو تن هستی و نه یک."
یکی شده بودند دیگر دو سر، آن‌چنان که
گویی خطوط دو قیافه در هم آمیخته باشند
در یک چهره که آنجا گم بودند سرها.
از چهار اندام برآمدند دو بازو؛
بدل شدند ران‌ها و پاها و شکم و سینه
به عضوهایی ندیده نظیرشان را کَس.
شکل‌های پیشین در هم شکسته جملگی؛
ناهنجار تصویر نوین می‌نمود از آنِ دو تن
و از آنِ هیچ کس؛ رفت و دور شد کُندپا.»
دربارۀ دانته آلیگیری، نویسندۀ کتاب «کمدی الهی»
دانته آلیگیری (Dante Alighieri)، متولد 1265 و درگذشته به سال 1321 میلادی، شاعر، نویسنده، فیلسوف، نظریه‌پرداز زبان، نظریه‌پرداز سیاسی و سیاستمدار ایتالیایی بود.
از دانته به‌عنوان پدرِ زبان ایتالیایی و بنیانگذار ادبیات ایتالیا یاد می‌شود. او از شاعران ملی ایتالیا، از بزرگترین نمادهای ادبی غرب و، در کنار بوکاچیو و پترارک، یکی از سه «تاج» ادبیات ایتالیایی به‌حساب می‌آید.
یکی از دلایل شهرت دانته، به‌کارگیری زبان بومی و عامیانۀ ایتالیایی در آثارش در زمانه‌ای‌ست که اشعار، عمدتاً به زبان لاتین سروده می‌شدند و صرفاً طبقۀ تحصیلکرده می‌توانستند آن‌ها را بخوانند. دانته با جایگزینی زبان بومی به جای زبان لاتین در شعرهایش، شعر را از چنین انحصاری بیرون آورد و زبان ایتالیایی امروزی را پایه گذاشت. او همچنین، با نوشتن جُستاری با عنوان «دربارۀ فصاحت در زبان عامیانه»، یکی از اولین کسانی بود که به‌صورتی علمی از زبان بومی دفاع کرد.
آثار دانته باعث شدند که زبان ایتالیایی تا چندین قرن در اروپای غربی به زبان ادبی تبدیل شود. دانته بر بسیاری از شاعران و نویسندگان و هنرمندان پس از خود تأثیر گذاشت.
کتاب «کمدی الهی» مشهورترین اثر دانته است. از دیگر آثار او می‌توان به کتاب «زندگانی نو» اشاره کرد.
دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «کمدی الهی»
کتاب «کمدی الهی» با ترجمۀ کاوه میرعباسی، در سه جلد، در انتشارات کارگاه فیلم و گرافیک سپاس منتشر شده است.
کاوه میرعباسی، متولد 1334، مترجم ادبی و داستان‌نویس ایرانی است. میرعباسی کار داستان‌نویسی و ترجمه را از دوازده‌سالگی و با مجلۀ «کیهان بچه‌ها» آغاز کرد. در چهارده‌سالگی در ترجمۀ مجموعۀ افسانه‌های ملل با انتشارات امیرکبیر همکاری کرد و ترجمه‌اش در سال 1350 در این انتشارات منتشر شد. در هجده‌سالگی به فرانسه رفت که حقوق بخواند اما این رشته را رها کرد و برای خواندن سینما به رومانی و سپس، برای ادامۀ تحصیل در این رشته و گرفتن دکترای سینما، به اسپانیا رفت اما مشکلات مالی نگذاشت که تز دکترای خود را، با عنوان «تعلیق در ادبیات و سینما»، به انجام برساند.
میرعباسی در سال 1360، بعد از نوزده سال زندگی در خارج از کشور، به ایران برگشت و کار ترجمه را ادامه داد. او به سه زبان اسپانیایی، فرانسه و انگلیسی مسلط است و آثار بسیاری را از ادبیات داستانی کلاسیک و مدرن جهان به فارسی برگردانده است.
ادبیات پلیسی یکی از تخصص‌ها و حوزه‌های علاقه‌مندی کاوه میرعباسی است. او دبیری ترجمۀ دو مجموعۀ پلیسی، یکی «دایرۀ هفتم» برای انتشارات نیلوفر و دیگری «ادبیات پلیسی امروز جهان» برای نشر قطره، را به‌عهده داشته است.
میرعباسی خود نیز رمانی پلیسی – معمایی با عنوان «سین مثل سودابه» نوشته و منتشر کرده است.
او همچنین آثاری از گابریل گارسیا مارکز، مثل رمان‌های «صد سال تنهایی» و «عشق در روزگار وبا» و خاطرات او را، با عنوان «زنده‌ام که روایت کنم»، از زبان اسپانیایی به فارسی ترجمه کرده است.
از دیگر ترجمه‌های کاوه میرعباسی می‌توان به کتاب‌های «نازارین»، «پدرو پارامو»، «1984»، «صلیب آبی و شش داستان دیگر»، «بچه‌های سبز»، «همه‌ی اسب‌های زیبا»، «بر استخوان‌های مُردگان» و «قتل در کمیته مرکزی» اشاره کرد.
میرعباسی همچنین، با همکاری اسماعیل عباسی، کتابی دربارۀ عکاسی، با عنوان «نقد عکس: درآمدی بر درک تصویر» ترجمه کرده است.
از کاوه میرعباسی، به‌جز رمان پلیسی – معمایی «سین مثل سودابه» که به آن اشاره شد، دو اثر داستانی دیگر نیز به نام‌های «هفت روز نحس» و «پایان خوش ناتمام»، که اولی مجموعه داستان و دومی رمان است، منتشر شده است. از او همچنین کتابی در حوزۀ طنز، با عنوان «چه کردند ناموران»، به چاپ رسیده است.
از کتاب «کمدی الهی» چند ترجمۀ فارسی دیگر هم موجود است که عبارتند از: ترجمۀ شجاع‌الدین شفا، منتشرشده در انتشارات امیرکبیر، ترجمۀ میرجلال‌الدین کزّازی منتشرشده در انتشارات معین، ترجمۀ محسن نیکبخت، منتشرشده در بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه و ترجمۀ فریده مهدوی دامغانی، منتشرشده در انتشارات ذهن‌آویز.
ادامه keyboard_arrow_down
