لیبرالیسم

کتاب «لیبرالیسم» اثر لودویگ فون میزِس
کتابی جمع‌وجور و مختصر و مفید درباره لیبرالیسم کلاسیک به قلم یکی از متفکران مطرح این مکتب. لودویگ فون میزِس در کتاب «لیبرالیسم» خطوط اصلی لیبرالیسم کلاسیک را به شیوه‌ای موجز و فشرده ترسیم کرده است. «لیبرالیسم» کتابی است مناسب برای کسانی که می‌خواهند با اصول لیبرالیسم کلاسیک و به ویژه مکتب اتریش آشنایی‌ای اولیه پیدا کنند و با دیدگاه‌های یکی از متفکران برجستۀ این عرصه و تعریف او از لیبرالیسم آشنا شوند. متن اصلی کتاب «لیبرالیسم» نخستین بار در سال 1927 به زبان آلمانی منتشر شد. زمان نگارش و انتشار این کتاب، چنانکه در یادداشت مهدی تدینی بر ترجمۀ فارسی این کتاب اشاره شده، به لحاظ تاریخی همزمان با دورانی حساس و پرتلاطم از تاریخ اروپا بوده است. در همان دوران فاشیسم در ایتالیا داشته پامی‌گرفته و کمونیسم نیز، بعد از پیروزی انقلاب اکتبر در روسیه، در حال گسترش در جهان بوده است. ردّ این رویدادها به نحوی در کتاب «لیبرالیسم» مشهود است؛ اما کتاب «لیبرالیسم»، ضمن نسبتی که با زمانۀ خود دارد، کتابی است همچنان خواندنی و کاربردی برای ورود به مباحث مطرح در لیبرالیسم کلاسیک و آشنایی اولیه با دیدگاه‌های فون میزِس و چارچوب نظری مکتب اتریش.

مروری بر کتاب «لیبرالیسم»
کتاب «لیبرالیسم» از درآمد، پنج فصل و دو پیوست تشکیل شده است. فون میزِس در این کتاب از عرصه‌های مختلف سیاسی و اجتماعی و اقتصادی سخن به میان آورده و دیدگاه خود را، به عنوان یک متفکر لیبرال کلاسیک، درباره هر یک از این عرصه‌ها بیان کرده و تحلیل خود را از آن‌ها ارائه داده است. با خواندن کتاب «لیبرالیسم» درمی‌یابیم که لیبرالیسم کلاسیک و به‌طور خاص‌تر خود فون میزِس، به عنوان نماینده لیبرالیسم مکتب اتریش، چه تعریفی از موضوعاتی چون اقتصاد، سیاست، روابط بین‌الملل، مالکیت خصوصی، آزادی، دموکراسی، جنگ، احزاب، نظام آموزشی، اقلیت‌ها و... دارد و یک نظام لیبرالی چه مواجهه‌ای با هر یک از این موضوعات دارد و چگونه درباره آن‌ها برنامه‌ریزی و سیاستگذاری می‌کند. در این کتاب از مختصات یک جهان مطلوب و آرمانی از منظر یک متفکر لیبرال سخن رفته و همچنین پیش‌بینی‌ای از آینده لیبرالیسم به دست داده شده است.
عنوان‌های فصل‌های پنج‌گانۀ کتاب «لیبرالیسم» عبارتند از: «مبانی سیاست لیبرال»، «سیاست اقتصادی لیبرال»، «سیاست خارجی لیبرال»، «لیبرالیسم و احزاب سیاسی» و «آینده لیبرالیسم».
پیوست‌های کتاب نیز عبارتند از: «درباره منابع تخصصی لیبرالیسم» و «درباره اصطلاح‌شناسی لیبرالیسم».
فون میزِس در درآمد کتاب «لیبرالیسم» از لیبرالیسم و رفاه مادی و عقل‌باوری و نیز از هدف لیبرالیسم، لیبرالیسم و کاپیتالیسم و ریشه‌های روانی لیبرالیسم‌ستیزی سخن می‌گوید.
بخش اول کتاب به بحث از مالکیت، آزادی، صلح، برابری، نابرابریِ شرایط درآمد و دارایی، مالکیت خصوصی و اخلاق، حکومت و دولت، دموکراسی، نقد نظریۀ زور، برهان فاشیسم، حدود فعالیت دولت، رواداری و حکومت و رفتار ضداجتماعی اختصاص دارد.
در بخش دوم کتاب «لیبرالیسم» از سازماندهی اقتصاد، مالکیت خصوصی و منتقدان آن، مالکیت خصوصی و دولت، اجراناپذیری سوسیالیسم، مداخله‌گری، کاپیتالیسم، کارتل‌ها و انحصارگری‌ها و لیبرالیسم و همچنین از بوروکراتیک‌سازی سخن رفته است.
بخش سوم کتاب درباره مزرهای حکومت، حق تعیین سرنوشت، مبانی سیاسی صلح، ناسیونالیسم، امپریالیسم، سیاست استعماری، تجارت آزاد، آزادی جابجایی، ایالات متحد اروپا، جامعۀ ملل و نیز درباره روسیه است.
در بخش چهارم کتاب از دکترین‌پرستی لیبرال‌ها، احزاب سیاسی، بحران نظام پارلمانی و ایده پارلمان رسته‌ای ـ صنفی یا اقتصادی، احزاب منافع ویژه و لیبرالیسم، تبلیغات حزبی و دستگاه حزبی بحث شده و این پرسش نیز مطرح شده است که آیا «لیبرالیسم حزب سرمایه‌داران است؟»
در بخش پنجم و پایانی کتاب «لیبرالیسم» نیز از آینده لیبرالیسم سخن رفته است.

درباره لودویگ فون میزِس، نویسنده کتاب «لیبرالیسم»
لودویگ هاینریش الدر فون میزِس (Ludwig Heinrich Edler von Mises)، متولد 1881 و درگذشته به سال 1973، فیلسوف و اقتصاددان مکتب اتریش و از متفکران برجستۀ لیبرالیسم کلاسیک بود. فون میزِس در شهر لِمبرگ متولد شد. لِمبرگ در زمان تولد فون میزس به امپراتوری اتریش ـ مجارستان تعلق داشت اما اکنون در غرب اوکراین واقع است. فون میزِس در دانشگاه وین حقوق خواند و بعد از گرفتن مدرک دکترای حقوق از این دانشگاه در اتاق بازرگانی و مشاغل وین مشغول به کار شد. او در دهۀ 1920 به دولت اتریش مشاوره اقتصادی می‌داد. فون میزِس همچنین در دانشگاه وین و مؤسسۀ عالی مطالعات بین‌المللی ژنو درس می‌داد و علاوه بر تدریس رسمی، جلساتی خصوصی هم برگزار می‌کرد. او در دورانی که مشاور اقتصادی دولت اتریش بود بر نوع سیاست‌گذاری‌های این دولت مؤثر بود و دیدگاه‌های لیبرالیستی کلاسیک خود را به دولت تسری داد. با بحرانی‌شدن اوضاع اروپا و درگیری جنگ جهانی دوم در پایان دهۀ 30 میلادی، فون میزِس در سال 1940 بارِ سفر بست و به امریکا رفت و تا پایان عمر در آنجا ماند. در امریکا، به کمک صندوق ویلیام فولکر که حامی اقتصاددانان لیبرالِ مهاجر بود، توانست در دانشگاه نیویورک تدریس کند. البته حق‌التدریس او را نه دانشگاه بلکه لورنس فرتیگ می‌داد که روزنامه‌نگاری لیبرال بود و در هیئت امنای دانشگاه نیویورک عضویت داشت.
از شاگردان فون میزِس می‌توان به فریدریش آگوست فون هایک، اوسکار مورگنشترن و اریک فوگِلین اشاره کرد.

درباره ترجمۀ فارسی کتاب «لیبرالیسم»
کتاب لیبرالیسم با ترجمۀ مهدی تدینی در نشر ثالث منتشر شده است. کتاب با یادداشتی از مترجم همراه است. در این یادداشت، ضمن معرفی کتاب «لیبرالیسم» و شرحی از زندگی فون میزِس، از ماجرای آشنایی مترجم با کتاب «لیبرالیسم» نیز سخن رفته است. ترجمۀ فارسی کتاب لیبرالیسم از متن آلمانی کتاب انجام شده اما، چنانکه در یادداشت مترجم اشاره شده، این ترجمه با ترجمۀ انگلیسی کتاب که خود فون میزِس بر انجام آن نظارت داشته نیز تطبیق داده شده است. ترجمۀ انگلیسی کتاب «لیبرالیسم» اولین بار در سال 1962 منتشر شد و فون میزِس خود یادداشتی بر این ترجمه نوشت که این یادداشت در ترجمۀ فارسی کتاب «لیبرالیسم» نیز آمده است.
مهدی تدینی، مترجم کتاب «لیبرالیسم»، تا کنون کتاب‌های زیادی را در زمینۀ فلسفه و علوم سیاسی منتشر کرده که از آن میان می‌توان به کتاب‌های «توتالیتاریسم»، «نظریه‌های فاشیسم»، «فاشیسم و کاپیتالیسم: نظریه‌هایی درباره خاستگاه‌ها و کارکرد اجتماعی فاشیسم»، جنبش‌های فاشیستی: بحران نظام لیبرالی و تکامل فاشیسم»، «قرن بیستم: ایدئولو‌ژی‌های خشونت» و «امپریالیسم» اشاره کرد.

رتبۀ کتاب «لیبرالیسم» در گودریدز: 4.21 از 5.