جمهوری خلق نسیان

کتاب «جمهوری خلق نسیان» نوشته لوئیزا لیم
تجدید دیدار با تیان آنمِن
The People's Republic of Amnesia
کتاب «جمهوری خلق نسیان» نوشته لوئیزا لیم به قتل‌عام 4 ژوئن اختصاص دارد. قتل‌عام 4 ژوئن به مجموعه‌ای تظاهرات اعتراضی در میدان تیان آنمِن شهر پکن گفته می‌شود. در این اعتراضات، به هدایت و رهبری دانشجویان از 15 آوریل 1989 تا 4 ژوئن همان سال ادامه پیدا کرد. اعتراضاتی که هزاران نفر در آن کشته شدند. آمار صلیب سرخ بالغ بر بیست‌وشش هزار کشته در این رخداد است. سفیر سوئیس تخمینِ بیست‌وهفت هزار نفری زده است. اما حکومت چین کمی بیش از چهارصد نفر کشته را در این حادثه اعلام کرد. افراد معترض، اغلب دانشجویانی بودند که به ناپایداری اقتصاد چین و سرکوب حزب کمونیست اعتراض داشتند. سفیر وقت بریتانیا نیز کشته شدن افراد را به وسیله‌ی نیروهای چینی اعلام کرد. رهبری این اعتراضات را جنبش دموکراسی چین برعهده داشت. لوئیزا لیم در کتاب «جمهوری خلق نسیان» از همین رویداد تاریخی که به فراموشی تاریخی سپرده شده، حرف می‌زند. کتاب با افشای جزئیات تازه می‌کوشد، خواننده را با ابعاد رخداد 4 ژوئن بیشتر آشنا کند. نویسنده با بهره‌گیری از شاهدان عینی، گفت‌وگو و اسنادی که توسط دیپلمات‌های آمریکا فاش شده‌اند به این رویداد پرداخته است. اما مهم‌ترین مسأله فراموشی این اعتراضات و خشونت نظامیان است که در تاریخ نادیده انگاشته شده‌ است. بازخوانی تاریخ توسط لوئیزا لیم در کتاب، حاکی از آن است که هنوز افرادی هستند که نمی‌خواهند حقیقتی محو یا وارونه نشان داده شود.
درباره کتاب «جمهوری خلق نسیان»
نویسنده در کتاب به سراغ کسانی رفته که حوادث 4 ژوئن زندگی‌شان را متحول کرده است. آنها به دلیل زندگی در چین و صحبت با خبرنگار غربی خود را به خطر انداخته‌اند، بنابراین برخی از جزئیات توسط نویسنده از برخی گفتگوها حذف شده است. اما نکته مهم این است که بیشتر افراد با نام واقعی‌شان تجربه‌های این رخداد را بازگو می‌کنند و ما شاهدی می‌شویم که از نزدیک، لحظات و زندگی آنها را در این سرکوب مشاهده می‌کند. اولی سربازی است که واحدش را برای سرکوب مردم به تیان‌آنمِن فرستاده بودند. بعدی دو نفر از بنیانگذاران گروه مادران تیان‌آنمن هستند که فرزندانشان با گلوله کشته شده‌اند. اما یکی از مقامات دولتی در کتاب جالب‌‌توجه است. کسی که پس از رویداد 4 ژوئن به زندان می‌افتد و پس از آن یکی از دگراندیشان برجسته در کشور شناخته می‌شود. نویسنده در مسیر روایتش به هویت ملی توجه می‌کند و توضیح می‌دهد که این رخداد سبب به وجود آمدن نسلی از میهن‌پرستان جوان شد.
پس از یادداشت نویسنده و مقدمه‌، کتاب با 8 عنوان پیش می‌رود که عبارت است از: 1ـ سرباز 2ـ ماندن 3ـ تبعید 4ـدانشجو 5ـ مادر 6ـ میهن‌پرست 7ـ مسئول 8ـ جنگدو
در بخشی از کتاب می‌خوانیم:
چن گوانگ با یاد آوردن هیجان ناشیانه‌شان، در حالی که با صدای بلند می‌خندید، گفت: «نمی‌ترسیدیم، فکر می‌کردیم خوش می‌گذره. احساس می‌کردیم رفتن به پکن باحال‌تر از تمرین‌ توی پادگان باشه.» پادگانشان در ژنگ‌جیانکو تقریبا 150 کیلومتر با پایتخت فاصله داشت اما آن‌ها، که در کامیون‌های سبز ارتش و بسیار نزدیک به هم نشسته بودند، از جاده‌های خلوت، پرپیچ و خم و پر از دست‌انداز کوهستانی گذشتند و از همین رو سفرشان دو روز و دو شب زمان برد. برای سربازانی که محض سرگرمی به پایتخت آمده بودند، در ابتدا، پایتخت چین کسل‌کننده‌تر از زندگی در پادگان بود. واحد چن گوانگ در یکی از میدان‌های تیر ارتش آزادی‌بخش خلق در شیجینگشان، در بیست کیلومتری غرب پکن، اتراق کرد. چون در آن‌جا میدان تمرینی وجود نداشت، سربازان تمام روز به مقالات پی‌ال‌اِی دیلی و پیپلز دیلی گوش می‌دادند که با صدای بلند برایشان خوانده می‌شد. مدام برایشان تکرار می‌کردند که آشوبگران بسیار اندکی با اغراض پنهان از موقعیت سوءاستفاده کرده‌اند. به آنان می‌گفتند که این اقلیت با رهبری حزب کمونیست و نظام سوسیالیستی مخالف‌اند و هدفشان کاشتن بذر نفاق میان خلق و به آشوب کشاندن کشور است. ارتش باید ثابت‌قدم و مطیع دستورات حزب باشد. برای چن گوانگ، مأموریت روشن بود. برای او، سربازی که هنر اطاعت را آموزش دیده بود، فکر زیر سؤال بردن یک دستور ـ حتی در پس ذهنش ـ غیر ممکن بود. در 19 مه، نخست‌وزیر لی پنگ اعلام کرد از فردا حکومت نظامی اعمال خواهد شد، دستوری که سربازان منتظرش بودند بالاخره صادر شد: تأمین امنیت میدان تیان‌آنمن. گروه آنها از پادگان خارج شد، اما چند کیلومتر بیشتر نرفته بودند که موج‌های پی‌درپی مردم به سوی آنها شتافتند و محاصره‌شان کردند. هربار که می‌کوشیدند به‌آهستگی راهشان را بازکنند، موج تازه‌ای از مردم دورشان حلقه می‌زد و کامیون‌ها و اتوبوس‌هایی با بستن جاده از مردم حمایت می‌کردند.
نویسنده کتاب «جمهوری خلق نسیان»
لوئیزا لیم نویسنده و خبرنگار
درباره ترجمه فارسی کتاب «جمهوری خلق نسیان»
کتاب «جمهوری خلق نسیان» با عنوان فرعی «تجدید دیدار با تیان آنمِن» توسط مسعود یوسف حصرچین به فارسی برگردانده شده است. نشر ققنوس کتاب حاضر را برای علاقه‌مندان به مستندات تاریخی چاپ و منتشر کرده است.
رتبه کتاب «جمهوری خلق نسیان» در گودریدز: 4.2 از 5