رسوایی آرمانشهر

کتاب «رسواییِ آرمانشهر: افشای اسطوره سوسیالیسم نوردیک» نوشتۀ نیما سنندجی
کتابی در نقد سوسیال‌دموکراسی. کتاب «رسواییِ آرمانشهر: افشای اسطوره سوسیالیسم نوردیک»، با عنوان اصلی Debunking Utopia: Exposing the Myth of Nordic Socialism، کتابی است که در آن سوسیال‌دموکراسیِ معروف به مُدل نوردیک، که ترکیبی است از اقتصاد بازار آزاد و دولت رفاه و کشورهای موسوم به نوردیک (شامل دانمارک، فنلاند، ایسلند، نروژ و سوئد) از آن تبعیت می‌کنند، مورد بررسی انتقادی قرار گرفته و ایرادهایی که به اعتقاد نویسنده بر این مدل اقتصادی و اجتماعی وارد است نشان داده شده است.
در برابر مدل کمونیستی، که تجربه‌ای شکست‌خورده قلمداد می‌شود، لیبرال‌ها از مدل اقتصاد بازار آزاد حمایت می‌کنند و چپ‌گرایان حامی سوسیال‌دموکراسی هستند. نیما سنندجی در کتاب «رسواییِ آرمانشهر»، به‌عنوان تحلیل‌گری طرفدار اقتصاد بازار آزاد، بر آن است که نشان دهد سوسیال‌دموکراسی نیز مدل اقتصادی و اجتماعی موفقی نیست. البته روی سخن کتاب «رسواییِ آرمانشهر»، چنانکه در مقدمۀ محمدامین عامری بر ترجمۀ فارسی این کتاب نیز توضیح داده شده، بیشتر با مخاطبان امریکایی است. نویسنده در این کتاب دیدگاه‌های چپ‌گرایان امریکاییِ طرفدار سوسیال‌دموکراسی نوردیک را مورد نقد قرار می‌دهد و از سیاستمدارانی در امریکا، نظیر برنی سندرز، که حامی این مدل اقتصادی و اجتماعی هستند انتقاد می‌کند.
متن اصلی کتاب «رسوایی آرمانشهر» اولین بار در سال 2016 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «رسوایی آرمانشهر»
کتاب «رسوایی آرمانشهر»، با نگاهی مبتنی بر اقتصاد بازار آزاد، مدل سوسیال‌دموکراسیِ رایج در کشورهای نوردیک را یک مدل متوهمانۀ آرمانشهری چپ‌گرایانه ارزیابی می‌کند که مانند مدل کمونیستی، محکوم به شکست است. در کتاب «رسوایی آرمانشهر» در برابر سوسیال‌دموکراسی، از اقتصاد بازار آزاد دفاع شده است.
نیما سنندجی در کتاب «رسوایی آرمانشهر» بر این عقیده است که در خود کشورهای نوردیکِ تابع سوسیال‌دموکراسی هم «تصویر ایده‌آل از سوسیالیسم‌دموکراتیک، درخشندگی خود را از دست داده است.» سنندجی در کتاب «رسوایی آرمانشهر» در پی اثبات ناکارآمدی‌های سوسیال‌دموکراسی و نشان دادن اشکالات این مدل است. او با توجه به همین اشکالات است که به نقد برنی سندرز و دیگرانی که در امریکا از سوسیال‌دموکراسی دفاع می‌کنند می‌پردازد.
از جمله موضوعاتی که در کتاب «رسوایی آرمانشهر» مطرح شده این است که، برخلاف تصور ستایشگران امریکایی سوسیال‌دموکراسیِ نوردیک، در کشورهای نوردیک احزاب محافظه‌کار و راست‌گرا دست بالا را پیدا کرده‌اند و سیاست‌های سوسیال‌دموکراتیک تنها از دور آرمانی و جذاب به نظر می‌رسند.
سنندجی در کتاب «رسوایی آرمانشهر» بر این عقیده است که کشورهای دیگر درباره مزایای سوسیال‌دموکراسی نوردیک اغراق کرده‌اند. او در کتاب «رسوایی آرمانشهر» سعی دارد که با استدلال و ترسیم وضعیتِ کشورهای نوردیک، این نظر خود را به اثبات برساند و آسیب‌های سوسیال‌دموکراسی را نشان دهد. به اعتقاد نیما سنندجی سوسیال‌دموکراسی آن بهشت برینی نیست که از دور به چشم می‌آید. او در کتاب «رسوایی آرمانشهر»، به‌عنوان کسی که از فاصلۀ نزدیک با سوسیال‌دموکراسی نوردیک مواجه است و خود در یکی از کشورهای نوردیک زندگی می‌کند، می‌خواهد بیان کند که به باور او و براساس پژوهش‌هایش و آنچه که دیده و دریافته است در کشورهای نوردیک چه می‌گذرد و سوسیال‌دموکراسی چه وضعیتی را در این کشورها رقم زده است. خطاب انتقادی کتاب «رسوایی آرمانشهر»، چنانکه پیش‌تر هم اشاره شد و در مقدمۀ مترجم بر ترجمۀ فارسی کتاب هم اشاره شده، متوجه امریکایی‌های مدافع سوسیال‌دموکراسی نوردیک و مخالف و منتقد اقتصاد بازار آزاد است.
سنندجی در کتاب «رسوایی آرمانشهر» معتقد است که بخشی از ویژگی‌های مثبتی که به کشورهای نوردیک نسبت داده می‌شود و نشانۀ توفیق سوسیال‌دموکراسی گرفته می‌شود، برخلاف تصور رایج، نه برآمده از سوسیال‌دموکراسی که برآمده از فرهنگ این کشورهاست. او در مقدمۀ کتاب «رسوایی آرمانشهر» در این باره می‌نویسد: «ممکن است عجیب به نظر برسد که [گرایش به] سوسیالیسم‌دموکراتیک به سبک نوردیک در میان ایدئولوگ‌های چپ در کشورهای دیگر بسیار شدید است، اما تا حد زیادی توسط مردم خود کشورهای نوردیک رد می‌شود. اگر نگاهی دقیق بیندازیم، درمی‌یابیم که این تناقضِ آشکار یک توضیح ساده دارد: چپ جهانی نمی‌فهمد که یک فرهنگ منحصربه‌فرد زمینه‌ساز موفقیت در کشورهای نوردیک است. بنابراین، ایدئولوگ‌ها در مورد مزایای سیستم‌های اجتماعی در این کشورها بسیار اغراق می‌کنند.»
کتاب «رسوایی آرمانشهر» از مقدمه و چهار بخش تشکیل شده است. بخش‌های چهارگانۀ کتاب «رسوایی آرمانشهر» عبارتند از: «آرمان‌شهر نوردیک»، «فرهنگ موفقیت نوردیک»، «شکست سوسیالیسم نوردیک» و «فقر رفاهی».
کتاب «رسواییِ آرمانشهر: افشای اسطوره سوسیالیسم نوردیک» با ترجمه و مقدمۀ محمدامین عامری در انتشارات دنیای اقتصاد منتشر شده است.

درباره نیما سنندجی، نویسنده کتاب «رسوایی آرمانشهر»
نیما سنندجی، متولد 1360، پژوهشگر ایرانی – سوئدی است. سنندجی دارای دکترای مهندسی پلیمر از مؤسسۀ سلطنتی فناوری سوئد است. او منتقد سوسیال‌دموکراسی و از طرفداران اقتصاد بازار آزاد است. پژوهش‌های سنندجی حوزه‌های گوناگونی، اعم از اقتصاد و علوم اجتماعی و تاریخ و بیوتکنولوژی و فناوری پلیمر و شیمیِ فیزیکال، را در بر می‌گیرد و از او کتاب‌های مختلفی در حوزه نوآوری، کارآفرینی، فرصت‌های شغلی زنان و دولت‌های رفاه شمال اروپا (نوردیک) منتشر شده است.
سنندجی همچنین رییس اتاق فکر حامی تجارت مرکز اروپایی کارآفرینی و اصلاح سیاست و بنیانگذار اندیشکده‌ای در استکهلم با عنوان کپتوس است که از اقتصاد بازار آزاد حمایت می‌کند.
از آثار نیما سنندجی می‌توان به «رنسانس برای اصلاحات»، «استثنا نبودن اسکاندیناوی: فرهنگ، بازارها و شکست سوسیالیسم راه سوم» و «پارادوکس برابری جنسیتی نوردیک» اشاره کرد.

رتبۀ کتاب «رسوایی آرمانشهر» در گودریدز: 4.15 از 5.