اندیشیدن به فلسطین (شب خیز) جایگاه نظریه پردازی در فهم واقعیت های سرزمین اشغالی

مجموعه مقالاتی تئوریک درباره مسئلۀ فلسطین و اشغال آن. کتاب «اندیشیدن به فلسطین: جایگاه نظریه‌پردازی در فهم واقعیت‌های سرزمین‌های اشغالی»، با عنوان اصلی Thinking Palestine، کتابی‌ست که در آن از دریچۀ نظریات مختلف فلسفی، جامعه‌شناختی، سیاسی و حقوقی به مسئلۀ فلسطین و اشغال این سرزمین پرداخته شده است.
نویسندگان مقالات کتاب «اندیشیدن به فلسطین» در این کتاب، که ویراستار آن رونیت لنتین است، موضوع فلسطین را به‌میانجی نظریات نظریه‌پردازان مختلف مورد بررسی و تحلیل قرار داده‌اند. اما آنچه بیش از هر چیز در کتاب «اندیشیدن به فلسطین» محوریت دارد، چنانکه در پیش‌گفتار دکتر سید هادی برهانی بر ترجمۀ فارسی این کتاب اشاره شده، نظریۀ وضعیت استثنایی جورجو آگامبن، نظریه‌پرداز ایتالیایی، است. کتاب «اندیشیدن به فلسطین» در واقع زاده همایشی است که در سال 2006 در دانشگاه ترینیتی کالج دوبلین، با موضوع بررسی اوضاع فلسطین از منظر نظریۀ وضعیت استثنایی آگامبن، برگزار شد.
مقالات کتاب «اندیشیدن به فلسطین» به‌قلم اندیشمندانی از کشورهای مختلف و متخصص در حوزه مطالعات فلسطین نوشته شده‌اند و در همۀ آن‌ها رویکردی انتقادی به اشغال فلسطین وجود دارد.
متن اصلی کتاب «اندیشیدن به فلسطین» اولین بار در سال 2008 منتشر شده است اما ترجمۀ فارسی این کتاب، چنانکه فرهاد قربان‌زاده رَبَطی، در مقدمه‌اش بر این ترجمه توضیح می‌دهد، تنها دو فصل از این کتاب را، که از نظر مترجم به‌لحاظ تئوریک جالب‌تر بوده، در بر دارد و بخش سوم آن در ترجمۀ فارسی نیامده است.

مروری بر کتاب «اندیشیدن به فلسطین»
در کتاب «اندیشیدن به فلسطین»، چنانکه پیش‌تر اشاره شد، آنچه محوریت دارد و حلقۀ اتصال تمام مقالات کتاب به یکدیگر است، تحلیل مسئلۀ فلسطین و اشغال آن از منظر نظریۀ وضعیت استثنایی جورجو آگامبن است؛ نظریه‌ای که بر طبق آن، در جوامع دموکراتیک گاه بحرانی رخ می‌دهد که به نقض دموکراسی در این جوامع می‌انجامد و باعث می‌شود دولت‌ها، با اینکه دموکراسی در این جوامع به‌صورت یک قانون درآمده، آن را نقض کنند. در چنین شرایطی، وضعیت استثنایی به‌نحوی توجیه‌گر اعمال خشونت و سرکوب و رفتارهای غیردوکراتیک و ضدّ دموکراتیک از جانب دولت‌هایی می‌شود که داعیه‌دار برقراری دموکراسی‌اند.
البته در مقالات کتاب «اندیشیدن به فلسطین»، به‌جز نظریۀ وضعیت استثنایی آگامبن، پای نظریات دیگر نیز در تحلیل مسئلۀ فلسطین به میان آمده است.
در بخشی از مقدمه‌ای که مترجم، با عنوان «فلسطین: از قانون تا خشونت»، بر ترجمۀ فارسی کتاب «اندیشیدن به فلسطین» نوشته است، درباره این کتاب و ویژگی آن می‌خوانید: «این کتاب برخلاف بیش‌تر آثار منتشرشده در حوزه‌ی مطالعات فلسطین که معمولاً از رهیافت روابط بین‌الملل و تحلیل‌های دیپلماتیک و سیاسی به این موضوع نزدیک می‌شوند، دریچه‌ی دیگرگونه‌ای برای فهم پروبلماتیک فلسطین می‌گشاید. نویسندگانی که آثارشان در این کتاب آمده است کوشیده‌اند با بهره‌گیری از دیدگاه‌های اندیشمندانی مانند کارل اشمیت، میشل فوکو، جورجو آگامبن، فرانتس فانون، ادوارد سعید، والتر بنیامین، هانا آرنت، جودیت باتلر و دیگران، خوانشی متفاوت از اکنونیت مسئله‌ی فلسطین ارائه دهند.
در این کتاب با طیف وسیعی از ابزارهای مفهومی از قبیل امر سیاسی، تصمیم‌گرایی، زیست‌سیاست، شورش دانش‌های تحت انقیاد، ضد تاریخ، وضعیت استثنایی، حیات برهنه، هوموساکر، خشونت ناب و مواردی از این دست، موضوع اشغال استعماری فلسطین با رویکردی فلسفی، حقوقی و جامعه‌شناسانه بررسی شده است.»
ترجمۀ فارسی کتاب «اندیشیدن به فلسطین» از مقدمه‌ای به نام «اندیشیدن به فلسطین» به‌قلم رونیت لنتین، ویراستار و گردآورنده کتاب، و هفت مقاله تشکیل شده که هرکدام بخشی از کتاب را تشکیل می‌دهند. این هفت مقاله عبارتند از: «فلسطینی‌سازی نژادی» نوشتۀ دیوید تئو گولدبرگ، «مرگ‌سیاست» نوشتۀ هُنیده غانم، «اردوگاه‌های آوارگان فلسطینی در لبنان» نوشتۀ ساری حنفی، «حبس و وضعیت استثنایی» نوشتۀ لاله خلیلی، «گتوسازی فلسطینی‌ها» نوشتۀ آلینا کورن، «استمرار امر استتثنایی» نوشتۀ رائف زریق و «وضعیت سرکوب، وضعیت استثنایی نیست» نوشتۀ ایلان پاپه.
در بخشی از مقدمۀ رونیت لنتین بر کتاب «اندیشیدن به فلسطین» می‌خوانید: «فلسطین نه در قالب دولت، بلکه به شکل سرزمین، موجودیت ملی و چه‌بسا دولتی در حال‌ شکل‌گیری، جایگاهی مرکزی در دیدگاه سیاسی معاصر به خود اختصاص داده است. شاید دلیل اصلی این‌که "مسئله‌ی فلسطین" همیشه به‌عنوان بحثی فراتر و مستقل از دیگر مسائل سیاسی معاصر مطرح می‌شود موقعیت مرکزی "یهودیان" در غربِ پساهولوکاست و مرکزیت فلسطین به‌عنوان قلمروی باشد که "سرزمین مقدسِ" سه دین توحیدی لقب گرفته است؛ منتها شاید یکی دیگر از دلایل اهمیت فلسطین این واقعیت باشد که نزاع فلسطین به‌عنوان ماجرای ناتمام ادوار پیشین امپراتوری تلقی می‌شود؛ یعنی نزاع برای رسیدن به فلسطین آزاد در جرگه‌ی چپ‌های جهانی محبوبیت عام یافته، جزئی از فرهنگ عمومی شده و بر ویژگی‌های این جرگه منضم شده است. فلسطین از نگاه ادوارد سعید، روشن‌فکر معاصر فلسطینی، بیش از هر چیز یک آگاهی است؛ نوعی آگاهی مبتنی بر منحصربه‌فرد بودنِ تاریخ فلسطین؛ تاریخی که به سبب دیالکتیکِ مواجهه‌ی تروماتیک خود با صهیونیسم، مسیری متفاوت از باقی جهان عرب طی کرده است.
این رابطه‌ی دیالکتیکی، مسلّماً فلسطین را به مورد مطالعاتی منحصربه‌فردی بدل کرده است.»
کتاب «اندیشیدن به فلسطین: جایگاه نظریه‌پردازی در فهم واقعیت‌های سرزمین‌های اشغالی» با ترجمه و مقدمۀ فرهاد قربان‌زاده رَبَطی و پیش‌گفتار دکتر سید هادی برهانی در نشر شب‌خیز منتشر شده است.

درباره رونیت لنتین، ویراستار و گردآورنده کتاب «اندیشیدن به فلسطین»
رونیت لنتین (Ronit Lentin)، متولد 1944، جامعه‌شناس سیاسی، داستان‌نویس و نویسنده آثار غیرداستانی است. لنتین از فعالان و مدافعان آزادی فلسطین است.

رتبۀ کتاب «اندیشیدن به فلسطین» در گودریدز: 3.80 از 5.