جمعه را گذاشتم برای خودکشی پنج تک نگاری درباره ی دیدن و زیستن

کتاب «جمعه را گذاشتم برای خودکشی: پنج تک‌نگاری درباره‌ی دیدن و زیستن» نوشتۀ پیمان هوشمندزاده
تک‌نگاری‌هایی عکاسانه درباره زندگی و انسان. کتاب «جمعه را گذاشتم برای خودکشی: پنج تک‌نگاری درباره‌ی دیدن و زیستن» نوشته‌هایی‌ست ماحصل تلاقی عکس، تجربۀ شخصی، داستان، خاطره و تأملاتی درباره زندگی و خلق‌وخوی آدم‌ها.
پیمان هوشمندزاده در تک‌نگاری‌های کتاب «جمعه را گذاشتم برای خودکشی» گویی از پشت لنز دوربین عکاسی به لحظات زندگی و مفاهیم پشت این لحظات و وجه نمادین و استعاری زندگی روزمره می‌نگرد و می‌کوشد، با دقت در اشیاء و موقعیت‌ها و احساسات و نیز باریک‌شدن در جزئیات رفتاری آدم‌ها، از آنچه عادی و بدیهی انگاشته می‌شود آشنایی‌زدایی کند و جور دیگر به امور آشنا بنگرد.
کتاب «جمعه را گذاشتم برای خودکشی» روایتگر تجربه‌های نویسنده، به عنوان یک عکاس، است. تجربه‌هایی از جنس همان‌ها که هوشمندزاده پیش‌تر در کتاب «لذتی که حرفش بود» نیز به آن‌ها پرداخته بود.
در کتاب «جمعه را گذاشتم برای خودکشی» کلمات با عکس گره خورده‌اند و عکس و تصویر، محملی شده است برای نقل و روایت و تأمل و در مورادی بازبینی گذشته.

مروری بر کتاب «جمعه را گذاشتم برای خودکشی»
کتاب «جمعه را گذاشتم برای خودکشی»، چنانکه در عنوان فرعی‌اش آمده، شامل پنج تک‌نگاری است. این تک‌نگاری‌ها عبارتند از: «شخصیت»، «لب‌خنج»، «اطمینان»، «چراغ‌قوه»، «حلقه‌ی جیم».
در تک‌نگاری‌های کتاب «جمعه را گذاشتم برای خودکشی» نویسنده، با ارجاع به عکس و عکاسی و خاطرات و تجربه‌های خودش در این باب و نقل حکایت‌ها و خاطراتی متناسب با موضوع هر تک‌نگاری و لحنی که جاهایی به طنز و شوخ‌طبعی آمیخته است، از موضوعاتی چون میل آدمی به متفاوت‌بودن با دیگران و اینکه هیچ‌کس شبیه دیگری نیست، از طنز، از اطمینان و آنچه باعث اطمینان است، از مُد، از عشق و از زن سخن می‌گوید.
کتاب «جمعه را گذاشتم برای خودکشی» آمیزه‌ای از عکس و روایت است؛ آمیزه‌ای از ادبیات و خاطره و تصویر. در این کتاب اما عکس جایی ویژه دارد و اصلی‌ترین میانجی طرح مفاهیمی‌ست که نویسنده در تک‌نگاری‌هایش به آن‌ها پرداخته و تأملات خود را درباره‌شان بیان کرده است.
همچنین آشنایی‌زدایی از امورِ به‌ظاهر عادی و دیدن به‌قصد بیرون‌کشیدن امور از پشت غبار عادت و تکرار و متمایز و برجسته‌کردن هر چیز که چه‌بسا در نگاه اول به دید نمی‌آید، از ویژگی‌های تک‌نگاری‌های کتاب «جمعه را گذاشتم برای خودکشی» است.
کتاب «جمعه را گذاشتم برای خودکشی» همچنین کندوکاوی‌ست در خاطرات و تجربه‌ها و تلخی‌ها و شیرینی‌های زندگی به‌قصد کشف معناهایی که در پشت آن‌هاست و بیان این معناها.
در بخشی از تک‌نگاری «شخصیت» از کتاب «جمعه را گذاشتم برای خودکشی» می‌خوانید: «تیپ‌ها شخصیت‌هایی هستند قابل پیش‌بینی، ولی در زندگی کسی قابل پیش‌بینی نیست. تیپ‌ها یک وضعیت را با خود حمل می‌کنند. وضعیتی که همه‌ی عناصرش زنجیروار به هم متصل هستند. ما با تیپ‌ها به دلیل تکرار بیش از اندازه‌شان آشناییم. در نتیجه، ابتدا و انتهای این وضعیت را می‌شناسیم و فرقی نمی‌کند از کجای این زنجیر وارد شویم چرا که کل داستان را از قبل می‌دانیم.
تیپ ساخته‌ی دست نویسنده‌ها و کارگردان‌های سینما و تئاتر است. ساخته‌ی دست تنبل‌ها، آن‌هایی که دوست دارند همه‌چیز در شصت دقیقه خلاصه شود. همه‌چیز یک لقمه شود و تمام. اما در زندگی واقعی تیپ وجود ندارد. ما در عکاسی تیپ نداریم، همه شخصیت‌اند.
تیپ تله‌ی بزرگی‌ست که در واقعیت نمی‌بینیم. در اصل همه‌ی پول‌دارها عین هم نیستند. هر خسیسی با خسیس دیگر فرق دارد. هر کسی ویژگی‌هایی دارد مختص به خودش. تیپ‌ها دروغ‌هایی هستند برای خلاصه کردن جهان. ساخته می‌شوند برای ذهن‌های کندی که حوصله‌ی کشف کردن ندارند.
آدم‌ها در یک بازه‌ی رفتاری گسترده در حرکت و در تغییرند. کسی ثابت نمی‌ماند. ما ربات نیستیم که به ازای جمیع مقادیر ایکس جواب ثابتی داشته باشیم. تغییر می‌کنیم. در زمان‌ها و مکان‌های مختلف رفتارهای مختلفی داریم. و، مهم‌تر از همه، همه‌ی ما بدون استثنا خاص هستیم. ما در عکس فقط یکی از آن حلقه‌های زنجیر را می‌بینیم، یکی از بی‌نهایت حلقه‌ را، و چون دوست داریم که معمای عکس زودتر حل شود آن حلقه را به تیپ‌ها متصل می‌کنیم. ما در برابر دوربینِ یک غریبه یکی می‌شویم و در برابر دوربینِ خواهرمان یکی دیگر.»
کتاب «جمعه را گذاشتم برای خودکشی: پنج تک‌نگاری درباره‌ی دیدن و زیستن» در نشر چشمه منتشر شده است.

درباره پیمان هوشمندزاده، نویسنده کتاب «جمعه را گذاشتم برای خودکشی»
پیمان هوشمندزاده، متولد 1348 در تهران، عکاس، داستان‌نویس و جُستارنویس ایرانی است. هوشمندزاده تحصیلکرده عکاسی از دانشگاه آزاد اسلامی است. او از مؤسسان جایزه «شید»، جایزه مستقل عکاسی اجتماعی ایران، و نیز از مؤسسان آژانس عکس است.
هوشمندزاده کارش را در حوزه عکاسی با نشریات و آژانس‌های عکس آغاز کرد. او نمایشگاه‌های عکس گروهی و انفرادی زیادی در ایران و کشورهای مختلف دنیا گذاشته و در نمایشگاه بین‌المللی عکس کودک تهران برنده مدال طلا شده است. از کارهای معروف او در عکاسی می‌توان به مجموعۀ قهوه‌خانه‌های گمرک اشاره کرد.
از هوشمندزاده کتاب‌هایی هم در حوزه داستان بزرگسال و نوجوان منتشر شده که کتاب‌های «ها کردن»، «شاخ»، «روی خط چشم»، «ج» و «وقت گل نِی» از جملۀ آن‌هاست.

رتبۀ کتاب «جمعه را گذاشتم برای خودکشی» در گودریدز: 3.26 از 5.