در دفاع از فهم

کتاب «در دفاع از فهم» _ (سخنرانی‌های آلبر کامو)
کتاب «در دفاع از فهم» شامل سخنرانی‌های آلبر کامو (1958-1936) است. تصویر آلبر کاموِ ناآرام، کلمه‌ساز و آشتی‌ناپذیر را بیش‌تر از هر جا در سخنرانی‌هایش می‌توان یافت. کامو خطیبی چیره‌دست بود، علاوه بر این‌که قدرتی در نویسندگی، جستارنویسی، تفکر فلسفی و روزنامه‌نگاری داشت، سخنرانی‌های او چندان مشهور و متواترند که انگار آن‌ها را در گوشه و کنار خوانده‌ایم. او فریاد آزادی و حرمت به انسان را برمی‌آورد، حال این فریاد برای یادبود پایان جنگ باشد، یا در اوج التهاب در الجزایر عزیزش، در نکوهش نازیسم آتش‌افروز باشد، یا نفی کمونیسم. نویسنده‌ی «طاعون» هیچ‌گاه رحم نکرد به اندیشه‌هایی که انسان را به هر شکلی مبتذل و تحت انقیاد ایدئولوژی می‌خواست. بر ضد «چوبه‌های دار» سخن گفت، بر ضد تمام دیکتاتورها و بر ضد تانک‌هایی که بی‌محابا از روی آدم‌ها رد می‌شدند. کلمات کامو کهنه نشده‌اند و برعکس زمان تازه‌ترشان کرده است. این سخنرانی‌ها صدایی است که هیچ‌گاه فراموش نشد. کامو در یکی از این سخنرانی‌ها با نسل‌های تازه می‌گوید‌: «آن‌چه را بر ما گذشت از یاد نبرید تا به آزادی، به حقوق و تکالیفش، وفادار بمانید. از یاد نبرید تا هرگز نپذیری، هرگز، که کسی هر قدر هم بزرگ یا حزبی هرقدر هم قوی، به جای شما فکر کند و راه‌تان را به شما دیکته کند.»

مروی بر کتاب «در دفاع از فهم» _ (سخنرانی‌های آلبر کامو)
آلبر کامو از اواخر تابستان 1935عضو حزب کمونیست الجزایر (پ‌س‌آ) بود و با تاسیسِ تئاتر کار خود را وقف فعالیت‌های فرهنگی کرد؛ گروهی که خود آن را رهبری می‌کرد؛ از آثار اقتباس می‌کرد، هم کارگردان بود و هم در آن بازی می‌کرد. در آن زمان دبیر کل خانه‌ی فرهنگ الجزیره نیز بود. این خانه فیلم نمایش می‌داد و کنسرت یا سخنرانی‌هایی برگزار می‌کرد. در آیین گشایش این مجموعه، هشتم فوریه‌ی 1937، آلبر کاموِ بیست‌وسه‌ساله این سخنرانی را ایراد کرد. متن این سخنرانی در اولین شماره‌ی بولتن خانه‌ی فرهنگ الجزیره (مدیترانه‌ی جوان، آوریل 1937) منتشر شد. پاییز آن سال آلبر کامو از حزب جدا شد.
_ ممکن است چنین به‌نظر بیاید که خدمت به هدف منطقه‌گرایی مدیترانه‌ای جانی تازه به سنت‌گراییِ پوچ و بی‌آینده می‌دهد یا در آتش برتری یک فرهنگ بر فرهنگ‌های دیگر می‌دمد و مثلاً سِیری قهقهرایی است به سوی فاشیسم و مردم لاتین را در برابر شمال اروپا قرار می‌دهد. در این مورد همیشه سوءتفاهمی وجود داشته است. هدفم از این سخرانی این است که تلاشی کنم در جهت تبیین این امر. تمام اشتباهات از این‌جا ناشی می‌شود که مدیترانه و اروپای لاتین را یکی می‌دانند و چیزی را که در آتن شروع شده، به رم نسبت می‌دهند. برای ما این امر بدیهی است و ارتباطی با ملی‌گرایی ملت جنوب ندارد. نمی‌توانیم به خدمت سنت‌ها درآییم و آینده‌ی زنده‌مان را به کارهای عجیب‌و‌غریبی گره بزنیم که همین امروز نیز مُرده‌اند... سنت گذشته‌ای است که در تقابل با حال است، اما مدیترانه‌ای که ما را دربرگرفته سرزمینی است زنده، سرشار از نشاط و لبخند...

درباره‌ی آلبر کامو
آلبر کامو در سال 1913 در الجزایر چشم به جهان گشود. او کودکی سخت و طاقت‌فرسایی داشت. پدرش در جنگ جهانی اول کشته شد. کامو در محله‌ای فقیرانه کودکی‌اش را گذراند. اما شانس بزرگ کامو معلم دبستانش بود. او کسی بود که استعداد نویسندگی کامو را شناخت و حمایتش کرد. آلبر کامو با حمایت معلمش توانست بورسیه‌ی تحصیلی از دولت روسیه بگیرد و در دبیرستان دولتی تحصیل کند. آلبرکامو داوطلبانه در جنگ جهانی دوم به میدان جنگ رفت. اما تشخیص بیماری سل مانع از ادامه‌ی او در جنگ شد. پس از جنگ جهانی دوم، آلبر کامو به پاریس مهاجرت کرد. او در سال 1942 نخستین رمانش را که «بیگانه» نام گذاشت در پاریس منتشر کرد. اما کتاب «بیگانه» تنها اثر مشهور او نیست. کتاب «طاعون» هم یکی از پُر طرفدارترین کتاب‌های کامو در سراسر دنیا شناخته شده است. «طاعون» هم در سال 1947 منتشر شد. کامو انتقادات بسیاری به دنیای امروز داشت و آن را علیه انسانیت می‌دانست. او در نوشته‌هایش می‌کوشید به افراد آگاهی بخشد تا از این طریق برای آزادی و علیه استبداد بایستند. از دیگر آثار مورد توجه او می‌توان «افسانه سیزیف»، «سقوط» و نمایشنامه‌های «سوءتفاهم» و «کالیگولا» را نام برد. پس از مرگ آلبر کامو دو کتاب دیگرش به نام‌های «مرگ خوش» و «آدم اول» نیز منتشر شدند. البته رمان اول نیمه‌تمام منتشر شد. آلبر کامو دومین نویسنده‌ی جوان دنیای ادبیات است که جایزه‌ی نوبل ادبی دریافت کرده است.
ناگفته نماند: در زمان تولد «آلبرکامو» الجزایر مستعمره‌ی فرانسه بود. از این جهت نام این نویسنده در کنار نویسندگان مشهور فرانسوی مانند «رولان بارت» و «ژان پل سارتر» قرار دارد.
آلبر کامو در سال 1960 بر اثر سانحه رانندگی از دنیا رفت.

درباره‌ی ترجمه‌ی فارسی کتاب «در دفاع از فهم» (سخنرانی‌های آلبر کامو)
کتاب «در دفاع از فهم» _ سخنرانی‌های آلبر کامو (1958-1936) با ترجمه‌ی محمدمهدی شجاعی در مجموعه‌ی «درواقع/ تتبعات» از سوی نشر چشمه به چاپ رسیده است.
محمدمهدی شجاعی، مترجم در مقدمه‌ی کتاب «در دفاع از فهم» می‌نویسند: «بعد از اتمام ترجمه‌ی نامه‌های آلبر کامو و ماریا کاسارس تصمیم گرفتم سراغ چهره‌ای دیگر از این نویسنده بروم. نامه‌ها چهره‌ای از این نویسنده نشانم داد که تصوری از آن نداشتم و حتی آن را محال می‌دانستم. در سخنرانی‌هایش جلوه‌ای دیگر از او دیدم. هر چند این چهره در ظاهر با آن عاشقی که در نامه‌ها دیده بودم در تضاد بود، در هر دو کتاب عشق بود که حکم می‌راند؛ عشق به انسانی خاص و عشق به بسیاری از انسان‌ها. هر دو عشق مرزی نمی‌شناختند، عشق او به انسان‌ها عشقی است که در مرزهای فرانسه و الجزایر باقی نمی‌ماند، از مرزهای فرانسه می‌گذرد و به آلمان ـ میان هیتلر و مردم آلمان، خصوصاً ستمدیدگان، فرق می‌گذارد؛ کاری که با فاصله‌ای اندک از جنگ جهانی دوم برای بسیاری از فرانسوی‌ها محال بوده است ـ و به اسپانیا و مجارستان می‌رسد. با سکوت میانه‌ای ندارد، نویسنده‌ای نیست که گوشه‌ی عزلت اختیار کند، برای خود در مقام روشنفکر و حرفه‌اش رسالتی قائل است، در هر صحنه‌ای حاضر می‌شود و از مظلوم دفاع می‌کند.»
محمدمهدی شجاعی متولد 1365 است. در دانشگاه تهران هم‌زمان ادبیات فارسی و ادبیات فرانسه خوانده است و کارشناسی ارشد خود را در رشته‌ی ترجمه‌ی فرانسه در همین دانشگاه ادامه داده است. کتاب‌های «خموشان» (داستان‌های کوتاه آلبر کامو)، «ساز شکسته» نوشته‌ی آکیرا میزوبایاشی، «تعمیر زندگان» نوشته‌ی میلیس دکرانگال، «تأدیب» نوشته‌ی طاهر بن جلون برخی از آثار مشهوری است که محمدمهدی شجاعی به فارسی بازگردانی کرده است.
شجاعی هم به ترجمه‌ی آثار کودک علاقه دارد و هم به ترجمه‌ی آثار بزرگسال، از ترجمه‌های کودک او می‌توان به ترجمه‌ی مجموعه‌ی «مرغدانی پرماجرا» اشاره کرد و ترجمه‌ی کتاب «خشم قلمبه». از دیگر ترجمه‌های بزرگسال او نیز ترجمه‌ی کتاب مصور «درجست‌وجوی زمان ازدست‌رفته» و کتاب «ادبیات در مخاطره‌ی تزوتان تودوروف» منتشر شده‌اند.