فلسفه در خیابان چالش های فلسفی زندگی روزمره

کتاب «فلسفه در خیابان» نوشتۀ ادواردو اینفانته
فلسفه برای مسائل و مشکلات و بحران‌ها و موقعیت‌های جورواجور زندگی روزمره و ملموس ما انسان‌ها چه حرفی برای گفتن دارد؟ کتاب «فلسفه در خیابان: چالش‌های فلسفی زندگی روزمره»، با عنوان اصلی Filosofía en la calle: #FiloRetos para la vida cotidiana، پاسخی است به این پرسش.
ادواردو اینفانته در کتاب «فلسفه در خیابان» از کارآمدی‌های فلسفه در مواجهه با مسائل و مشکلات و بحران‌های مختلف و امور ریز و درشت زندگی می‌گوید و نشان می‌دهد که فلسفه محدود و محصور در دانشگاه‌ها و مباحث انتزاعی نیست و در زندگی عملی و روزمره و ملموس انسان‌ها نیز می‌تواند حضوری مؤثر داشته باشد.
کتاب «فلسفه در خیابان»، با ارجاع به نظریات فلاسفۀ گوناگون، از انواع‌واقسام مشکلات و مسائل و دلمشغولی‌های زندگی و موضوعاتی که ممکن است در طول زندگی با آن‌ها مواجه شویم و درباره‌شان پرسش‌هایی برایمان پیش بیاید، از عشق گرفته تا مرگ و از دست دادن عزیزان و گیاهخواری و مواد مخدر و فمینیسم و ویکی‌پدیا و سیاست و قدرت و اطاعت و تمرد و... سخن می‌گوید.

مروری بر کتاب «فلسفه در خیابان»
ادواردو اینفانته در کتاب «فلسفه در خیابان»، چنانکه در مقدمۀ مجدالدین م. ارسنجانی بر ترجمۀ فارسی این کتاب توضیح داده شده، «نشان می‌دهد که می‌توان پرسش‌های زندگی روزمره را به‌صورت پرسش‌هایی فلسفی بازتنظیم کرد.» اینفانته در این کتاب برای پاسخ به مسائل مختلف زندگی روزمره ما را به آرای فیلسوفان مختلف ارجاع می‌دهد تا ببینیم براساس دیدگاه‌های آن‌ها چه پاسخ‌های گوناگونی می‌توان به یک پرسش داد. بنابراین در برابر پرسش‌های مطرح شده در هر فصل از کتاب «فلسفه در خیابان» تنها یک پاسخ قرار داده نشده است چون زندگی پیچیده‌تر از آن است که برای هر یک از مسائل آن تنها یک پاسخ وجود داشته باشد.
هر فیلسوف از منظری به جهان نگریسته و اینفانته در کتاب «فلسفه در خیابان»، در مواجهه با موضوعات گوناگون، این تنوع دیدگاه‌‌ها را مدّ نظر قرار داده است.
کتاب «فلسفه در خیابان»، چنانکه در بخش راهنمای خواندنِ آن آمده است، درصدد احیای روش یونانی فلسفه‌ورزی است؛ روشی مبتنی بر اندیشه‌ورزی در ساحت عمومی همان‌گونه که یونانیانِ دو هزار سال پیش در میدان‌های شهرهایشان اندیشه‌ورزی می‌کرده‌اند؛ این روشِ فلسفه‌ورزی، میراث سقراط است و کتاب «فلسفه در خیابان» همین سنت سقراطیِ سرزنده را در فلسفه، در برابر سنت آکادمیکِ خشک و ملال‌آور، احیا می‌کند. او در این کتاب با سرزندگی و جاهایی همراه با طنز و شوخ‌طبعی از فلسفه و آموزه‌های آن برای زندگی عملی می‌گوید و هرکجا هم که اقتضا می‌کند از فیلم یا سریالی مثال می‌آورد.
اینفانته همچنین، ضمن شرح آرای فلاسفۀ مختلف دربارۀ موضوعاتی که در فصل‌های گوناگون کتاب «فلسفه در خیابان» پیش کشیده است، در این کتاب به معرفی این فلاسفه نیز می‌پردازد.
کتاب «فلسفه در خیابان» از یادداشتی به‌عنوان راهنمای خواندن این کتاب، پیشگفتاری با عنوان «دختری که از پنجره از غار گریخت»، بیست‌ونُه فصل، پی‌گفتاری با عنوان «زندگیِ بیرون غار» و یادداشتی پایانی با عنوان «پیشنهادی برای یک سینه‌کلوب» تشکیل شده است.
فصل‌های بیست‌ونُه‌گانۀ کتاب «فلسفه در خیابان» عبارتند از: «آیا باید همه‌چیز را به شریک زندگی‌ات بگویی؟»، «آیا همیشه باید از اولیای امور پیروی کرد؟»، «آیا اهمیتی دارد که شریک زندگی‌ات در تلفن همراهت فضولی کند؟»، «چرا قلدری وجود دارد؟»، «آیا اگر بتوانی در امتحان تقلب کنی و نکنی، خنگ هستی؟»، «آیا خودکشی می‌تواند چارۀ بعضی از مشکلات تو باشد؟»، «آیا دعاکردن فایده‌ای دارد؟»، «آیا مواد مخدر بد هستند؟»، «کدام بهتر است: نامتعارف‌بودن یا عادی‌بودن؟»، «آیا می‌توانی از کس دیگری بخواهی به‌جایِ تو انتخاب کند؟»، «آیا فکر کرده‌ای چه خواهی کرد اگر در رشته‌ای که می‌خواهی قبول نشوی؟»، «چرا در کتاب‌های درسی‌ات چیزی از زنان مهاجر نوشته نشده است؟»، «چگونه شکستی عاطفی را پشت سر بگذاریم؟»، «چطور با مرگ عزیزی مواجه شویم؟»، «چرا از مرگ می‌ترسیم؟»، «برای شادبودن چقدر احتیاج به خریدکردن داری؟»، «چرا بعضی از مردم شاد نیستند؟ آیا ممکن است تو هم یکی از آن‌ها بشوی؟»، «آیا می‌شود به ویکی‌پدیا اعتماد کرد؟»، «آیا در انتخابات بعدی رأی خواهی داد؟»، «آیا مردها باید فمینیست باشند؟»، «از کجا بفهمی عاشق شده‌ای یا نه؟»، «آیا دزدی‌کردن بد است؟»، «آیا گفتن "من هم همین‌طور" با گفتن "دوستت دارم" یکی است؟»، «آیا اگر ناخواسته آبستن شوی، سقط جنین خواهی کرد؟»، «آیا مراسم اهدای جوایز مسابقۀ عملیات پیروزی هنر است؟»، «آیا منصفانه است که هم‌کلاسِ مبتلا به سندرم آسپرگر مهلت بیشتری برای امتحان‌دادن داشته باشد؟»، «آیا باید گیاه‌خوار شوی؟»، «آیا در مغز فرزندت کنترل والدین خواهی گذاشت؟» و «هنر همیشه برحق بودن».
در بخشی از کتاب «فلسفه در خیابان» می‌خوانید: «به نظر می‌رسد بعضی از متون فلسفی برای حوصله‌سربردن طراحی شده‌اند، گویی غرضِ اصلی آن بوده که دانش‌آموزان از اندیشیدن دوری کنند. برخی از آن‌ها تنها به‌درد ساختن جوانانی می‌خورند که می‌توانند صفحات کتابی را پر از اصطلاحات فلسفی به خاطر بسپارند، تا بعد آن‌ها را روی برگۀ امتحانی بالا بیاورند و روز بعد به‌کلی از خاطر ببرند؛ اما در تربیت جوانانی ناکارآمد است که بتوانند همواره واقعیتی را که می‌بینند به پرسش بگیرند و از آن انتقاد کنند. بعضی کتاب‌های فلسفی تقریباً این احساس را منتقل می‌کنند که عمداً به زبانی تاریک و رمزآلود نوشته شده‌اند تا پیام مهمی که در خود نهفته دارند از مردم عادی مخفی بماند. برنامۀ درسیِ رسمی، بعضی از موضوعات را برمی‌گزیند و بعضی دیگر را پنهان می‌گذارد: طُرفه آنکه مطالب و مؤلفانی که به کلاس درس راه ندارند معمولاً براندازان و خطرآفرینان‌اند.
خواندنِ برنامۀ رسمیِ درسی، این اندیشه را القا می‌کند که فلسفه تنها روی مشکلات مابعدالطبیعه متمرکز شده، فهم آن دشوار و فارغ از دغدغه‌های روزمرۀ بیشتر مردم است. پس، این اندیشه غریب نمی‌نماید که فلسفه، رشته‌ای تحصیلی منحصر به طبقۀ اشراف ذکور غربی‌ست که آن‌قدر بیکار هستند که دربارۀ مطالبی بحث کنند که هیچ‌کس علاقه‌ای به آن‌ها ندارد. اما زمانی بوده که فلسفه در پی کشیدن مو از ماست نبوده، بلکه به‌روشنی و وضوح با همه‌کس دربارۀ مشکلات روزمره و فوری سخن می‌گفته است.»
کتاب «فلسفه در خیابان: چالش‌های فلسفی زندگی روزمره» با ترجمه و مقدمۀ مجدالدین م. ارسنجانی در نشر لگا منتشر شده است.

دربارۀ ادواردو اینفانته، نویسندۀ کتاب «فلسفه در خیابان»
ادواردو اینفانته (Eduardo Infante)، متولد 1977، معلم و فلسفه‌دان اسپانیایی است. اینفانته در دبیرستان، فلسفه درس می‌دهد اما نه به‌شیوه‌های معمول و متعارف. مثلاً مرگ سقراط را در دادگاه روایت می‌کند و ارسطو را در حال قدم زدن در پارک درس می‌دهد و مردم را برمی‌انگیزد که بدبینی در مراکز خرید را تمرین کنند. اینفانته حتی از شبکه‌های اجتماعی هم برای فلسفه‌ورزی استفاده می‌کند چون معتقد است فضای مجازی یکی از دریچه‌هایی است که راه فلسفه را به خیابان و عرصۀ عمومی می‌گشایند. زندگی روزمرۀ اینفانته چنان با فلسفه و فلسفه‌ورزی عجین شده که اسم سگش را نیچه گذاشته است!

رتبۀ کتاب «فلسفه در خیابان» در گودریدز: 4.37 از 5.