اقتدارگرایی سه کاوش در نظریه انتقادی

کتاب «اقتدارگرایی» نوشتۀ وِندی براون، پیتر ای. گُردِن و ماکس پِنسکی
خطر پدید آمدن شکل‌های تازه‌ای از اقتدارگرایی در امریکا و اروپا و سایر نقاط جهان، از دلواپسی‌های سال‌های اخیر روشنفکران غربی است. کتاب «اقتدارگرایی: سه کاوش در نظریۀ انتقادی»، با عنوان اصلی Authoritarianism: Three Inquiries in Critical Theory، کتابی است که مباحث مطرح شده در آن، حول همین دلواپسی می‌گردد.
وندی براون، پیتر ای. گُردن و ماکس پنسکی در مقالات گردآمده در کتاب «اقتدارگرایی»، به‌میانجی نظریۀ انتقادی، به تحلیل و بررسی نقادانۀ بحران لیبرال‌دموکراسی و برآمدن شکل‌های جدید اقتدارگرایی پرداخته‌اند.
بحران لیبرال‌دموکراسی در عصر حاضر، نقد نولیبرالیسم و تحلیل چگونگی شکل‌گیری اقتدارگرایی در روزگار جدید موضوعاتی هستند که در کتاب «اقتدارگرایی» به آن‌ها پرداخته شده است.
نویسندگان مقالات کتاب «اقتدارگرایی» در این مقالات برای پرتوافکنی بر بعضی مسائل امروز جهان، به سنت نظریۀ انتقادی رجوع کرده‌اند و ظرفیت‌هایی از نظریۀ انتقادی را احیا کرده‌اند که به‌اعتقاد آن‌ها به‌کمک‌شان می‌توان بحران لیبرال‌دموکراسی و برآمدن اقتدارگرایی در عصر حاضر را توضیح داد و قابل درک ساخت.
متن اصلی کتاب «اقتدارگرایی» اولین بار در سال 2018 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «اقتدارگرایی»
کتاب «اقتدارگرایی» از مقدمۀ نویسندگان، با عنوان «نظریۀ انتقادی در عصری اقتدارگرا»، و سه مقاله تشکیل شده است.
مقالات سه‌گانۀ کتاب «اقتدارگرایی» عبارتند از: «فرانکنشتاین نولیبرالیسم» به‌قلم وندی براون، «بازنگری در شخصیت اقتدارگرا» به‌قلم پیتر ای. گردن و «نقد رادیکال و معرفت‌شناسیِ دیرآمد» به‌قلم ماکس پِنسکی.
در هر یک از مقالات کتاب «اقتدارگرایی» وجهی از بحران لیبرال‌دموکراسی و مسئلۀ ظهور اقتدارگرایی جدید و ریشه‌های آن مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.
آن‌چه در کتاب «اقتدارگرایی» حائز اهمیت است، چنانکه پیش‌تر نیز اشاره شد، استفاده از ظرفیت‌های نظریۀ انتقادی برای نقد مسائل جهان امروز است. نویسندگان کتاب «اقتدارگرایی» در این کتاب، بحران دموکراسی در جهان امروز را با نگاه به نظریۀ انتقادی و آرای متفکران مکتب فرانکفورت مورد بررسی و واکاوی قرار داده‌اند. آن‌ها، چنانکه در مقدمۀ خود بر کتاب «اقتدارگرایی» تأکید کرده‌اند، معتقدند که «نظریۀ انتقادی همچنان نسبت وثیقی با شرایط امروز دارد، یعنی شرایطی که در آن بسیاری از پدیده‌هایی که اول‌بار توجه انتقادیِ مکتب فرانکفورت را به خود جلب کرده‌ بودند، گویی در سیمایی جدید از نو ظاهر شده‌اند.»
در بخشی دیگر از مقدمۀ نویسندگان بر کتاب «اقتدارگرایی» می‌خوانید: «لیبرال‌دموکراسی امروزه گرفتار بحران شده یا، چنان‌چه بخواهیم دقیق‌تر بگوییم، عرصه بر آن تنگ شده است. نه‌فقط در ایالات متحده، بلکه در بسیاری از کشورهای اروپایی و در میان قاطبۀ مللِ این پهنۀ خاکی، شاهد سربرآوردن دوران جدیدی از سیاست‌های دموکراسی‌ستیز هستیم که اغلب‌شان به شکلی فزاینده حائز ویژگی‌های اقتدارگرایانه هستند. در این کشورها، یکی پس از دیگری، جنبش‌های اجتماعی و سران سیاسی توانسته‌اند شعله‌های بیگانه‌هراسی، نژادپرستی، بومی‌گرایی و پوپولیسم ارتجاعی را برافروزند. خطابه‌ها و سیاست‌های مربوط به طرد و منزوی‌سازیِ گروه‌هایی خاص، آن‌چنان خطرآفرین و رعب‌آور شده که، تا همین چند سال پیش، در سیاست‌های ملی این حدواندازه غیرقابل تحمل می‌نمود، آن هم به سبب نقض آن دسته از تابوهای بی‌چون‌وچرایی که در دموکراسی‌های پساجنگ، خاصه در اروپای غربی، به‌مثابه بخش مهمی از فرهنگ سیاسیِ ملی پذیرفته شده بودند. تنفر و رنجش از مهاجران، هم از سوی رهبران سیاسی فرصت‌طلب و هم از سوی شهروندان معمولی، آشکارا و با خشونت ابراز می‌شود. جنبش‌های سیاسیِ دست‌راستی با جسارتِ تمام خواستار سیاست‌هایی شده‌اند که تضعیف قانون‌مداری و حکمرانی قانون را نه‌فقط روا می‌دانند، که تشویق هم می‌کنند. ظهور و مشروعیت‌یابیِ رو به رشدِ این قبیل جنبش‌ها، خطر فزایندۀ [قدرت‌گیری] رهبران سیاسی دموکراسی‌ستیز و فرسایش عناصر برسازندۀ جوامع لیبرال‌دموکرات – یعنی برابری‌طلبی، تکثرگرایی، و مطبوعات آزاد – را به همراه دارد، عناصری که تا مدت‌ها بسی با ثبات‌تر و بادوام‌تر از آن‌چه که امروز هستند به نظر می‌رسیدند.
توضیح، یا توجیهِ، این قبیل جنبش‌ها در چارچوب سیاست‌های انتخاباتیِ معمولِ دولت‌های لیبرال‌دموکرات دمادم دشوارتر می‌شود. روز به روز بیشتر به این نکته پی می‌بریم – و بر نگرانی‌مان افزوده می‌شود – که جنبش‌های فوق دیگر در چارچوب مقولات پذیرفته‌شدۀ تحلیل‌های سیاسیِ جاری جای نمی‌گیرند: آن‌ها نه‌فقط مفروضات متعارف در مورد قابلیت تغییرِ اَشکال سیاسی دموکراتیک بلکه [بسندگیِ] اصطلاحات تاریخیِ وضع‌شده در مورد دموکراسی‌ستیزی را نیز به چالش می‌کشند.»
کتاب «اقتدارگرایی: سه کاوش در نظریۀ انتقادی» با ترجمۀ نرگس ایمانی مرنی، سعید اسماعیلی و صالح نجفی در نشر نی منتشر شده است.

دربارۀ وِندی براون، پیتر ای. گُردِن و ماکس پِنسکی، نویسندگان کتاب «اقتدارگرایی»
وندی ال. براون (Wendy L. Brown)، متولد 1955، استاد دانشگاه و نظریه‌پرداز علوم سیاسی اهل امریکاست. براون الگوهای جدیدی را در مطالعات حقوقی انتقادی و نظریۀ فمینیستی به وجود آورده است.
برآمدن شکل‌های مدرن و معاصر اقتدار سیاسی و تهدیدی که این پدیده برای دموکراسی در بر دارد از موضوعات اصلی پژوهش‌های نظری وندی براون است. او در این پژوهش‌ها به انواع سنت‌های نظری، از نظریات مارکس گرفته تا نیچه و ماکس وبر و میشل فوکو و مباحث روان‌کاوی، رجوع می‌کند و آن‌ها را با دیدگاه‌های خود می‌آمیزد.
از آثار وندی براون می‌توان به کتاب‌های «دولت و دیوار: افول حاکمیت»، «در خرابه‌های نئولیبرالیسم: ظهور سیاست ضدّ دموکراتیک در غرب» و «مردانگی و سیاست: خوانش فمینیستی در اندیشۀ سیاسی» اشاره کرد.

پیتر الی گُردِن (Peter Eli Gordon)، متولد 1966، استاد دانشگاه، مورخ فلسفه و نظریه‌پرداز انتقادی اهل امریکا است. پژوهش‌های گُردن بر فلسفۀ قاره‌ای و تفکر مدرن آلمانی و فرانسوی، با تأکیدی ویژه بر اندیشه‌های تئودور آدورنو و مارتین هایدگر، نظریۀ انتقادی، فلسفۀ قاره‌ای در طول بحران بین جنگ و نیز سکولاریزاسیون و اندیشۀ اجتماعی در قرن بیستم، متمرکز است.
از آثار پیتر ای. گردن می‌توان به کتاب‌ «سکولاریزاسیون» اشاره کرد.

ماکس پِنسکی (Max Pensky)، متولد 1961، استاد دانشگاه و پژوهشگر فلسفه است. از آثار او می‌توان به کتاب «دیالکتیک مالیخولیایی» و «پایان همبستگی» اشاره کرد.