تو نخواهی کشت مقالاتی درباره جنایت و مکافات

کتاب «تو نخواهی کُشت» به‌گردآوری مهدی امیرخانلو
سِیری در رمان «جنایت و مکافات» داستایفسکی از منظر چندین منتقد و نظریه‌پرداز. کتاب «تو نخواهی کُشت: مقالاتی دربارۀ رمان جنایت و مکافات» مجموعه‌ای است از مقالاتی ترجمه‌شده دربارۀ رمان «جنایت و مکافات» داستایفسکی که توسط جمعی از مترجمان به فارسی ترجمه و به‌کوشش مهدی امیرخانلو، که خود نیز مترجم تعدادی از مقالات کتاب است، در این کتاب گردآوری و به چاپ رسیده‌اند.
کتاب «تو نخواهی کُشت» دریچه‌هایی گوناگون و متنوع را به دنیای رمان «جنایت و مکافات»، و نیز به‌طور کلی‌تر به دنیای داستانی داستایفسکی، می‌گشاید و نکاتی جالب و خواندنی و باریک‌تر از مو را دربارۀ داستایفسکی و آثارش و به‌ویژه رمان «جنایت و مکافات» بیان می‌کند.
مقالات گردآمده در کتاب «تو نخواهی کُشت» هر یک از منظری به جهان داستایفسکی و به‌طور خاص‌تر، جهانی که او در رمان «جنایت و مکافات» خلق کرده است می‌نگرند و نویسندگان این مقالات هرکدام تفسیر خود را از این رمان و دنیای داستایفسکی ارائه می‌دهند. این مقالات گواه این حقیقت هستند که از درهای مختلف و متعددی می‌توان به آثار بزرگ کلاسیک وارد شد و بی‌نهایت تفسیر گوناگون بر این آثار نوشت.
کتاب «تو نخواهی کشت» کتاب دوم از مجموعه‌ای با عنوان «مناظر انتقادی»، به‌دبیری مهدی امیرخانلو، است.

مروری بر کتاب «تو نخواهی کشت»
مقالاتی که در کتاب «تو نخواهی کشت» گردآوری شده‌اند، چنانکه مهدی امیرخانلو در مقدمۀ این کتاب توضیح می‌دهد «در یک سو، به‌طور خاص بر جنایت و مکافات تمرکز کرده‌اند و از منظری معین به تجزیه‌وتحلیل آن پرداخته‌اند و، در سوی مقابل، به‌بهانۀ جنایت و مکافات یا موضوع خاص دیگری کلّ آثار داستایفسکی را از نظر گذرانده‌اند.»
کتاب «تو نخواهی کشت» از مقدمۀ گردآورنده، با عنوان «فرمان یازدهم: تخطی کن»، نُه مقاله، سالشمار زندگی داستایفسکی و مطلبی در معرفی اجمالی نویسندگان مقالات کتاب تشکیل شده است.
مقالات نُه‌گانۀ کتاب «تو نخواهی کشت» عبارتند از: «از داستان بلند به رمان» نوشتۀ جوزف فرانک و ترجمۀ یونس سادات فخر، «داستایفسکی در جنایت و مکافات» نوشتۀ فیلیپ راف و ترجمۀ مهدی امیرخانلو، «داستایفسکی؛ شاعر کلانشهر کاپیتالیستی مدرن» نوشتۀ جورج لوکاچ و ترجمۀ مهدی امیرخانلو، «خصوصیات ژانر و عناصر تشکیل‌دهندۀ طرح در آثار داستایفسکی» نوشتۀ میخاییل باختین و ترجمۀ مهدی امیرخانلو، «چگونه داستایفسکی فرمان "قتل مکن" را بر قلب یک قاتل حک می‌کند» نوشتۀ الگا میرسون و ترجمۀ نیما پرژام، «فاصله‌انداختن: غیریت و پیشگویی در تراژدی آتنی و جنایت و مکافات داستایفسکی» نوشتۀ نائومی رود و ترجمۀ مهدی امیرخانلو، «رستاخیز از لختی در جنایت و مکافات» نوشتۀ لیزا نَپ و ترجمۀ مهدی امیرخانلو، «مکالمۀ خطرناک آزادی: قرائت داستایفسکی در کنار کیرکگور» نوشتۀ جورج پتیسن و ترجمۀ صالح نجفی و «دربارۀ تخیل ماخولیایی» نوشتۀ ژولیا کریستوا و ترجمۀ صالح نجفی.
در مقالۀ اول کتاب «تو نخواهی کشت»، که نویسندۀ آن جوزف فرانک است، فرایند شکل‌گیری رمان «جنایت و مکافات»، براساس یادداشت‌های روزانۀ داستایفسکی و دست‌نوشته‌های نسخه‌های اولیۀ کتاب «جنایت و مکافات»، مورد بررسی قرار می‌گیرد. فرانک رمان «جنایت و مکافات» را از نخستین مراحل شکل‌گیری آن تا رسیدن آن به شکل نهایی دنبال می‌کند و فرایند شکل‌گیری و تکوین و کامل شدن «جنایت و مکافات» را مورد تفسیر قرار می‌دهد.
در مقالۀ دوم کتاب «تو نخواهی کشت»، فیلیپ راف به بررسی و تحلیل رمان «جنایت و مکافات» به‌مثابه یک قصۀ کارآگاهی می‌پردازد. در این مقاله همچنین، در بحث از نظریۀ راسکلنیکف، شخصیت اصلی رمان «جنایت و مکافات»، دربارۀ قتل، به فلسفۀ هگل گریز زده شده است.
مقالۀ سوم کتاب «تو نخواهی کشت» مقاله‌ای به‌قلم جورج لوکاچ، نظریه‌پرداز مشهور مارکسیست، است. لوکاچ در این مقاله از راسکلنیکفِ رمان «جنایت و مکافات» به‌عنوان سخنگوی کل تمدن غرب در نیمۀ دوم قرن نوزدهم سخن می‌گوید.
چهارمین مقالۀ کتاب «تو نخواهی کشت» مقاله‌ای است از میخاییل باختین، نظریه‌پرداز بزرگ ادبی که در مباحث نظری‌اش داستایفسکی جایگاهی ویژه دارد. در مقالۀ باختین دربارۀ رمان «جنایت و مکافات» به رابطۀ آثار داستایفسکی با کارناوال پرداخته شده است.
مقالۀ پنجم کتاب «تو نخواهی کشت» مقاله‌ای از الگا میرسون است که مبنای آن ایدۀ «رمان چندصدایی» میخاییل باختین است. میرسون در این مقاله، با استفاده از ایدۀ رمان چندصدایی باختین، موضوع تابوسازی را در رمان «جنایت و مکافات» مورد بررسی قرار می‌دهد.
مقالۀ ششم کتاب «تو نخواهی کشت» مقاله‌ای نوشتۀ نائومی رود است که در آن از منظر مفهوم «مکالمه‌گرایی» به رمان «جنایت و مکافات» پرداخته می‌شود.
در مقالۀ هفتم کتاب «تو نخواهی کشت»، که مقاله‌ای است از لیزا نَپ، جنایت راسکلنیکف در رمان «جنایت و مکافات» براساس اصول علم مکانیک مورد بررسی و تحلیل قرار می‌گیرد.
مقالۀ هشتم کتاب «تو نخواهی کشت» مقاله‌ای از جورج پتیسن است که در آن داستایفسکی و کیرکگور، با نگاهی هستی‌گرایانه، کنار هم قرار می‌گیرند.
مقالۀ نُهُم و پایانی کتاب «تو نخواهی کشت» هم مقاله‌ای از ژولیا کریستوا است که در آن به رابطۀ میان ماخولیا و آفرینش ادبی پرداخته شده است. کریستوا در این مقاله به ژرار دو نروال (شاعر فرانسوی) و داستایفسکی نظر دارد و بحث خود را با نگاه به آثاری از این دو، از جمله رمان «جنایت و مکافات» داستایفسکی، تبیین می‌کند.
کتاب «تو نخواهی کُشت: مقالاتی دربارۀ رمان جنایت و مکافات» در انتشارات نیلوفر منتشر شده است.

دربارۀ مهدی امیرخانلو، گردآورندۀ کتاب «تو نخواهی کشت»
مهدی امیرخانلو، متولد 1365، منتقد ادبی و مترجم ایرانی است. از امیرخانلو مقالات تألیفی و ترجمه‌های مختلفی در حوزۀ نقد ادبی در نشریاتی چون مجلۀ «سینما و ادبیات»، «روزنامۀ شرق» و... منتشر شده است. او همچنین مدتی دبیر سرویس ادبیات مجلۀ «شهر کتاب» بوده است.
از ترجمه‌های مهدی امیرخانلو می‌توان به کتاب‌های «صد مانیفست: مانیفست‌های هنرمندان از فوتوریست‌ها تا استاکیست‌ها»، «مکالمه‌گرایی: میخاییل باختین و جهانش» و «ویلیام شکسپیر» (ترجمۀ مشترک با محسن ملکی) اشاره کرد.
امیرخانلو همچنین، چنانکه پیش‌تر نیز اشاره شد، دبیر و گردآورندۀ مجموعه‌ای به نام «مناظر انتقادی» است که کتاب «تو نخواهی کشت» دومین کتاب آن است. دو کتاب دیگری که با همان رویکرد کتاب «تو نخواهی کشت» در این مجموعه منتشر شده‌اند عبارتند از کتاب‌های «مونالیزای ادبیات: مقالاتی درباره‌ی هملت» و «ویرانه‌های زمان: مقالاتی درباره سرزمین هرز».