فرزندان تلماسه

کتاب «فرزندان تلماسه» اثر فرانک هربرت
علاقه‌مندان ادبیات علمی – تخیلی حتماً مجموعه رمان‌های «تلماسه» (Dune)، اثر فرانک هربرت را می‌شناسند. کتاب «فرزندان تلماسه»، با عنوان اصلی Children of Dune، سومین رمان از این مجموعۀ کلاسیک، محبوب و مشهور ژانر علمی – تخیلی، بعد از رمان‌های «تلماسه» و «مسیحای تلماسه»، است.
مجموعه رمان‌های «تلماسه» جزو آثار کلاسیک ژانر علمی – تخیلی است و بسیار از جانب طرفداران این ژانر و منتقدان ادبی با استقبال و تحسین مواجه بوده است. کتابِ اولِ این مجموعه، با عنوان «تلماسه»، از طرف بعضی منتقدان، بهترین کتاب علمی – تخیلی همۀ اعصار لقب گرفته و همیشه جزو پرفروش‌ترین رمان‌های این ژانر بوده است.
فرانک هربرت در مجموعه رمان‌های «تلماسه»، که چنانکه پیش‌تر اشاره شد کتاب «فرزندان تلماسه» سومین رمان این مجموعه است، جهان کهن را به آینده و به فضا و کهکشان برده که این تضاد، خود یکی از عوامل جذابیت مجموعه رمان‌های «تلماسه»، از جمله کتاب «فرزندان تلماسه»، است. در مجموعۀ «تلماسه» با آینده‌ای مواجهیم که به‌شیوه‌ای قدیمی و پیشامُدرن اداره می‌شود و مناسبات کهن و قبیله‌ای و ملوک‌الطوایفی بر آن حاکم است.
گفتنی است که هربرت در نوشتن مجموعۀ «تلماسه» از فرهنگ و تاریخ اعرابِ قدیم و به‌طور کلی‌تر، فرهنگ و تاریخ خاورمیانه، بسیار تأثیر گرفته و این یکی از ویژگی‌هایی است که این مجموعه را، در میان سایر آثار علمی – تخیلی، خاص می‌کند.
متن اصلی کتاب «فرزندان تلماسه» اولین بار در سال 1976 منتشر شده است. کتاب «فرزندان تلماسه»، وقتی برای اولین بار به چاپ رسید، چنانکه برایان هربرت، پسرِ فرانک هربرت که خودش هم نویسندۀ ژانر علمی – تخیلی است، در یادداشتی که ترجمه‌اش در پایان ترجمۀ فارسی کتاب «فرزندان تلماسه» آمده، اشاره کرده، پرفروش‌ترین کتاب گالینگورِ علمی – تخیلی تا آن زمان شد و در عرضِ چندماه بیش از صدهزار نسخه‌اش فروش رفت.

مروری بر کتاب «فرزندان تلماسه»
فرانک هربرت در کتاب «فرزندان تلماسه» نیز، همچون دو جلد پیشین مجموعۀ «تلماسه»، دغدغه‌های انسانی، زیست‌محیطی، اقتصادی، سیاسی و... را به‌هم گره می‌زند و از مجموع این‌ها رمانی پدید می‌آورَد که در آن، گذشته‌ و آینده‌ای دور، در عالَمی میان‌ستاره‌ای، گرد می‌آیند.
هربرت در دو جلد نخست مجموعۀ «تلماسه»، یعنی «تلماسه» و «مسیحای تلماسه»، قصۀ آیینی را روایت می‌کند که با ظهورش نویدِ نجات و رهایی می‌دهد اما خود به اسبابِ سرکوب و ظلم بدل می‌شود و این‌گونه است که قهرمانان دادگری که آمده‌اند تا با ظلم و ستم مبارزه کنند، رخت ظالم به تن می‌کنند و بیدادگر می‌شوند. این‌جاست که تلاش‌های انسان برای براندازی این بنیاد ظالمانه آغاز می‌شود.
کتاب «فرزندان تلماسه» روایتگر ماجرای لیتو و غنیمه آتریدیز است که پدرشان، امپراتور پل مؤدب، نُه سال پیش به دل صحرا زد و آغازگر رَوَندی شد که به نابودی آیینش در سیاره‌ای به نام آراکیس انجامید. در کتاب «فرزندان تلماسه» سیارۀ آراکیس را گرفتار آشوبی زیرپوستی می‌بینیم و در میان این آشوب است که لیتو و غنیمه، شخصیت‌های اصلی کتاب «فرزندان تلماسه»، نقشه‌هایی بلندپروازانه در سر می‌پرورند.
فرانک هربرت در کتاب «فرزندان تلماسه» گذشته و آینده را به‌هم می‌دوزد تا در قالب یک رمان علمی – تخیلیِ حماسیِ سرگرم‌کننده و جذاب و پُرکشش و غریب، قصۀ انسان و دنیای معاصر و دغدغه‌ها و کشمکش‌ها و مسائل و بحران‌های این انسان و بحران‌های دنیایی را که او در آن زندگی می‌کند، از جمله بحران محیط زیست را، روایت کند.
کتاب «فرزندان تلماسه»، به‌قول برایان هربرت، رمانی است که فرانک هربرت در آن «اوجِ استادی‌اش را به رخ کشیده.»
در بخشی از کتاب «فرزندان تلماسه» می‌خوانید: «دایره‌ای از نور بر روی قالیِ سرخِ سیررنگی که بر سنگ‌های نتراشیده‌ی کفِ غار پهن بود افتاد. به نظر می‌آمد که این نور هیچ منبعی ندارد و وجودش تنها بر سطحِ سرخِ قالی عیان می‌شود که تار و پودش از جنسِ ادویه است. دایره‌ای جستجوگر بود با قطرِ حدودِ دو سانتی‌متر که بی‌هدف حرکت می‌کرد؛ گاهی بیضی بود و گاهی شکلی کشیده و دراز. وقتی به پهلوی سبزِ سیرِ تخت رسید، به بالا جهید و خود را بر سطحِ تخت پهن کرد.
زیرِ ملحفه‌ی سبز، کودکی خوابیده بود با موهای خرمایی‌رنگ و چهره‌ای که هنوز از چربیِ فربه‌کننده‌ی دورانِ کودکی گِرد بود و دهانی گشاد؛ هیکلش از لاغری و باریکیِ معمولِ حره‌مردان عاری بود، اما به اندازه‌ی اجنبی‌های سیاراتِ دیگر هم فربه از آب نبود. پیکرِ کوچک، وقتی نور بر پلک‌های بسته‌اش افتاد، تکانی خورد. نور چشمکی زد و خاموش شد.
حالا دیگر صدایی نمی‌آمد مگر صدای نفس‌هایی منظم و در پشتِ آن صدا، چِک‌چک‌چکِ اطمینان‌بخشِ آب که یک بادگیرِ تقطیری در بالای غار آن را جمع می‌کرد و به حوضچه‌ی انبار می‌فرستاد.
باز هم لکه‌ی نور در آن اطاق ظاهر شد؛ این بار اندکی بزرگ‌تر و چند لومِن درخشان‌تر. این بار، منشأ نور هم پیدا بود و حرکت می‌کرد: پیکری باشلق‌پوش درگاهیِ طاق‌دارِ اطاق را پر کرد و نور از آنجا تابیدن گرفت. یک بارِ دیگر، نور در اطاق به حرکت درآمد؛ می‌آزمود و می‌گشت، انگار در پیِ چیزی بود. حال‌وهوایی از جنسِ خطر در آن حرکات به چشم می‌خورد، یک جور ناخرسندیِ آمیخته به بیقراری. نور از کودکِ خفته حذر کرد؛ سپس بر روی مجرای مشبّکِ ورودیِ هوا در گوشه‌ای از اطاق بالای دیوار مکث کرد و برآمدگیِ کوچکی را بر روی فرشینه‌های دیواریِ سبز و زرین‌فام کاوید که صخره‌ی گرداگردِ اطاق را نرم‌تر جلوه می‌داد.
نور فوراً، چشمک‌زنان، خاموش شد. پیکرِ باشلق‌پوش در یک سمتِ درگاهیِ طاق‌دار مستقر شد؛ جامه‌اش خش‌خش می‌کرد و حضورش را لو می‌داد. هر کسی که از روالِ امور در سیچ تَبر مطلع می‌بود، بی‌درنگ حدس می‌زد که این فرد حتماً استیلگار است؛ استیلگار، نایبِ سیچ، پاسبانِ دوقلوهای یتیم‌شده که روزی شولای پدرشان، پل مؤدب، را بر دوش می‌انداختند.»

دربارۀ فرانک هربرت، نویسندۀ کتاب «فرزندان تلماسه»
فرانکلین پاتریک هربرت جونیور (Franklin Patrick Herbert Jr)، متولد 1920 و درگذشته به سال 1986، نویسندۀ ژانر علمی – تخیلی، روزنامه‌نگار، مشاور و فعال محیط زیست، عکاس، منتقد کتاب و سخنران امریکایی بود.
هربرت را بیش از هرچیز با مجموعه رمان‌های «تلماسه» می‌شناسند؛ مجموعه‌ای کلاسیک و بسیار پرفروش و محبوب که دستمایۀ اقتباس‌های سینمایی و تلویزیونی قرار گرفته و براساس آن بازی ویدئویی هم ساخته شده است.
هربرت در مجموعۀ «تلماسه» به موضوعاتی مانند بقای درازمدت نوع بشر، تکامل انسان، علوم سیاره‌ای و بوم‌شناسی و تلاقی دین، سیاست، اقتصاد و قدرت در آینده‌ای تخیلی می‌پردازد که در آن، انسان سفرهای میان‌ستاره‌ای را گسترش داده و هزاران جهان را مسکونی کرده است.
از دیگر آثار فرانک هربرت می‌توان به رمان‌های «سرنوشت‌سازان» و «اژدهایی در دریا» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «فرزندان تلماسه»
کتاب «فرزندان تلماسه» با ترجمه و مقدمۀ حسین شهرابی، همراه با ترجمۀ یادداشتی از خود فرانک هربرت دربارۀ «تلماسه»، با عنوان «وقتی تلماسه را می‌نوشتم» و یادداشت برایان هربرت دربارۀ پدرش و آثار و فعالیت‌های او و نیز دربارۀ کتاب «فرزندان تلماسه»، در انتشارات کتابسرای تندیس منتشر شده است.
حسین شهرابی، متولد 1363 در تهران، مترجم ایرانی است. شهرابی فارغ‌التحصیل رشتۀ مترجمی زبان انگلیسی است. از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «بنیاد»، «راز داوینچی»، «ستاره‌شناسی به‌زبان آدمیزاد»، «آلیس در سرزمین عجایب»، «هنر فخرفروشی یا مُشک آن است که عطار بگوید» و «بنیاد و امپراتوری» اشاره کرد.