تئاتر برای زندگی

کتاب «تئاتر برای زندگی» نوشتۀ دیوید دایموند
چگونه می‌توان با تئاتر بر اجتماع و سیاست اثر گذاشت و دموکراسی را نهادینه کرد؟ کتاب «تئاتر برای زندگی: هنر و علم در خدمت گفت‌وگوی "اجتماع‌بنیاد"»، با عنوان اصلی Theatre for Living: The Art and Science of Community-Based Dialogue، کتابی است دربارۀ کارکرد اجتماعی و دموکراتیک تئاتر و در آموزش اینکه چطور به‌وسیلۀ تئاتر فرهنگ دموکراتیک را در اجتماع ایجاد و درونی کنیم و بی‌صدایان اجتماع را صاحب صدا کنیم و به آن‌ها بیاموزیم مسائل اجتماع خود را بروز دهند.
دیوید دایموند در کتاب «تئاتر برای زندگی»، با تلفیق «نظریۀ سیستم‌ها» با جنبش «تئاتر سرکوب‌شدگان»، تئاتر را به متن اجتماع و زندگی اجتماعی روزمره می‌آورد و از ظرفیت‌های اجتماعی مثبت تئاتر سخن می‌گوید و از اینکه این ظرفیت‌ها را چگونه می‌توان، برای تمرین دموکراسی و ایجاد تحول مثبت و دموکراتیک در اجتماع، به کار انداخت.
کتاب «تئاتر برای زندگی» کتابی مفید برای همۀ افراد و گروههایی است که به فعالیت‌های اجتماعی و آموزشی و درمانی و سیاسی مشغولند و در پی ساخت اجتماع و جهانی بهتر، عادلانه‌تر و دموکراتیک‌تر هستند. این کتاب حاوی آموزه‌هایی مهم برای سیاستمداران، معلمان، مربیان تربیتی، مددکاران، فعالان مدنی، فعالان محیط زیست، درمانگران، پژوهشگران رسانه، کارشناسان فرهنگی بهزیستی و زندان‌ها، روانپزشکان، مدیران و تسهیلگران سازمان‌های مردم‌نهاد است.
تام سندبورن، راهنمای کتب زیست‌محیطی، دربارۀ کتاب «تئاتر برای زندگی» می‌نویسد: «دیوید دایموند که سال‌هاست تئاتری کنشگرانه را در شهر ونکوور پایه‌گذاری کرده است، در کتاب تئاتر برای زندگی دربارۀ تکامل رویکردش به نمایش‌سازی می‌نویسد. تلاش او که حاصل مطالعۀ فعالیت‌های هنرمند پیشگامِ تئاتر، آگوستو بوال، تا واپسین اثر اوست، به اجتماعات این امکان را می‌دهد در واکنش به بحران زیست‌محیطی، قصه‌های خودشان را خلق کنند و تغییر دهند. کتاب پرشور و صمیمانه‌ای است که همچون کار دایموند با تئاتر "هِدلاینزِ" ونکوور، پرتحرک و چالش‌برانگیز است. مناقشۀ او با چپ‌گرایان سنّتی در مورد مفاهیم سرکوب و سرکوبگر، جالب توجه است.»
متن اصلی کتاب «تئاتر برای زندگی» اولین بار در سال 2007 منتشر شده است. این کتاب در سال 2008 جایزۀ کتاب ممتاز اتحادیۀ تئاتر و آموزش امریکا را دریافت کرد.

مروری بر کتاب «تئاتر برای زندگی»
دیوید دایموند در کتاب «تئاتر برای زندگی» مباحث نظری را با آموزه‌هایی عملی و نقل تجربه‌های خود از اجرای شیوه‌ای از کنش اجتماعی از طریق تئاتر، که موضوع این کتاب است، می‌آمیزد و همین ویژگی است که کتاب «تئاتر برای زندگی» را به یک کتاب آموزشی و کاربردی برای فعالان عرصه‌های گوناگون اجتماع و سیاست تبدیل می‌کند.
آن‌چه دایموند در کتاب «تئاتر برای زندگی»، دربارۀ تغییر مثبت و دموکراتیک اجتماع به‌وسیلۀ تئاتر، به شرح و تبیین آن می‌پردازد، چنانکه پیش‌تر نیز اشاره شد، تلفیقی از نظریۀ سیستم‌ها با جنبش تئاتر «سرکوب‌شدگان» است. دایموند در یادداشت ابتدای کتاب «تئاتر برای زندگی» از دو نفری یاد می‌کند که الهام‌بخش او در این تلفیق و رسیدن به نظریه و شیوه‌ای بوده‌اند که به‌کمک آن بتوان از ظرفیت اجتماعی تئاتر استفاده کرد. این دو نفر، یکی آگوستو بوال، کارگردان برزیلی و مبدع تئاتر سرکوب‌شدگان، است و دیگری دکتر فریجاف کاپرا، فیزیکدان و شارح نظریۀ سیستم‌ها و بنیانگذار مرکز سواد زیست‌بومی که پیشگفتاری هم بر کتاب «تئاتر برای زندگی» نوشته که بعد از یادداشت نویسنده آمده است.
مبنای آن‌چه دیوید دایموند برای آوردن تئاتر به متن زندگی و تبدیل کردن آن به کنشی اجتماعی و دموکراتیک انجام داده و آن را در کتاب «تئاتر برای زندگی» شرح داده است، این دیدگاه است که اجتماع نیز به فرد می‌ماند و همان‌طور که یک فرد اگر خود را بروز ندهد و همه‌چیز را در خود نگه دارد دچار بیماری می‌شود، اجتماع نیز اگر مجال بروز نیابد بیمار خواهد شد.
چنانکه دایموند در کتاب «تئاتر برای زندگی» توضیح می‌دهد، تئاتر می‌تواند این مجال بروز را برای اجتماع فراهم کند. او در این کتاب از تجربیات عملی خود دربارۀ تأثیر تئاتر بر اجتماع و استفاده از ظرفیت‌های اجتماعی تئاتر و از شیوه‌هایی می‌نویسد که می‌توان به‌کمک آن‌ها این ظرفیت‌ها را از قوه به فعل درآورد.
در کتاب «تئاتر برای زندگی» بازی‌ها و تمرین‌هایی ارائه شده تا کتاب، در کنار طرح مباحث تئوریک، کارکردی عملی نیز داشته باشد و صرفاً به تبیین تئوریک دربارۀ آن‌چه نویسنده درصدد توضیح و آموزش و رواجِ آن است بسنده نشود.
در کتاب «تئاتر برای زندگی» سخن از تئاتری است که بازیگران و کنشگران آن مردم عادی اجتماعات گوناگون هستند و آن‌ها از خلال این تئاتر، در صحنۀ اجتماع حضوری فعال پیدا می‌کنند و صاحب صدا می‌شوند و این صدا را بروز می‌دهند.
کتاب «تئاتر برای زندگی» از پیشگفتار فریجاف کاپرا، مقدمۀ نویسنده، نُه بخش، مؤخره و یک بخش ضمیمه تشکیل شده است.
بخش‌های نُه‌گانۀ کتاب «تئاتر برای زندگی» عبارتند از: «یک تاریخچۀ کوتاه شخصی»، «تئاتر برای زندگی و رابطۀ آن با تئاتر سرکوب‌شدگان»، «اجتماع زنده»، «مدارهای بازخورد»، «هنر تئاترِ تعاملی»، «در فضای کارگاه»، «همکاری مهم افراد بومی»، «هُشیارسازی گروه» و «موردپژوهی‌ها».
کتاب «تئاتر برای زندگی: هنر و علم در خدمت گفت‌وگوی "اجتماع‌بنیاد"» با ترجمۀ مصطفی ظفرقهرمانی‌نژاد، همراه با یادداشتی از علی ظفرقهرمانی‌نژاد، دبیر مجموعه کتاب‌هایی با عنوان «هنرهای جامعه‌بنیان»، که کتاب «تئاتر برای زندگی» اولین کتابِ آن است، در نشر نو منتشر شده است.

دربارۀ دیوید دایموند، نویسندۀ کتاب «تئاتر برای زندگی»
دیوید دایموند یکی از مؤسسان شرکت تئاتریِ مستقر در ونکوورِ کانادا، با عنوان «تئاتر برای زندگی»، است. این مؤسسه قبلاً با عنوان «تئاتر هدلاینز» فعالیت می‌کرد و بعداً نام آن به «تئاتر برای زندگی» تغییر کرد.
دایموند مبدع تکنیک‌های «تئاتر برای زندگی» و برگزارکنندۀ کارگاه‌های آموزشی برای آموزش این نوع تئاتر است.