سقوط گوندولین

کتاب «سقوط گوندولین» به‌قلم جی. آر. آر. تالکین و به‌کوشش کریستوفر تالکین
از جی. آر. آر. تالکین، خالق «ارباب حلقه‌ها»، آثار ناتمامی برجا ماند که بعدها به‌کوشش و ویرایش پسرش، کریستوفر تالکین، منتشر شدند. کتاب «سقوط گوندولین»، با عنوان اصلی The Fall of Gondolin، از جملۀ این آثار است.
در کتاب «سقوط گوندولین» با حکایتی دیگر از حکایت‌های پرماجرا و فانتزی – حماسی تالکین که ماجراهایشان در دنیای خیالی و برساختۀ او، موسوم به «سرزمین میانه»، می‌گذرد مواجهیم.
علاقه‌مندان آثار تالکین با خواندن کتاب «سقوط گوندولین» یک‌بار دیگر از مواجهه با قدرت تخیل این نویسندۀ بزرگِ ژانر فانتزی حیرت‌زده خواهند شد.
کتاب «سقوط گوندولین»، چنانکه اشاره شد، جزو آثار ناتمام تالکین است که پسرش، کریستوفر تالکین، آن را ویرایش و تکمیل و منتشر کرده است.
متن اصلی کتاب «سقوط گوندولین» اولین بار در سال 2018 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «سقوط گوندولین»
تالکین در کتاب «سقوط گوندولین» داستان یک شهر خیالیِ پنهان و سقوط این شهر را روایت می‌کند. آن‌ها که با آثار جی. آر. آر. تالکین آشنا هستند می‌دانند که او سرزمینی خیالی به نام «سرزمین میانه» را با جزئیات تمام در آثارش خلق کرده و آن‌جا را وطن مخلوقاتی خیالی قرار داده است و در این سرزمین است که بین مخلوقات تالکین جنگ درمی‌گیرد و حماسه‌ها رقم می‌خورد و فانتزی‌هایی شگفت و هیجان‌انگیز پدید می‌آید.
وقایع کتاب «سقوط گوندولین» مربوط به دورۀ اول سرزمین میانه است. این قصه، یکی از سه قصه‌ای است که وقایع آن‌ها در این دوره رخ داده است. دو قصۀ دیگر عبارتند از: «برن و لوتین» و «فرزندان هورین».
گوندولین در کتاب «سقوط گوندولین» شهری‌ست پنهان که گرفتار جنگ میان خدایان می‌شود. یکی از این خدایان، مورگوت است و دیگری اولمو. مورگوت می‌خواهد شهرِ پنهان گوندولین را پیدا کند؛ شهری در سرزمین میانه که سازندگان و ساکنان آن الف‌هایی هستند که روزگاری از سرزمین خدایان به سرزمین میانه گریخته‌اند.
کتاب «سقوط گوندولین» یک فانتزی حماسی پرماجرا و سرگرم‌ کننده است که با تخیلی جزئی‌نگر طراحی شده است. تالکین اگرچه خودش هرگز فرصت به ‌انجام رساندن این اثر خود را نیافت اما کریستوفر تالکین، براساس یادداشت‌های به جا مانده از پدرش، روایتی از این پروژۀ ناتمام تالکین به دست داده است.
در بخشی از کتاب «سقوط گوندولین» می‌خوانید: «آنگاه لیتل‌هارت پسر برون‌وِگ گفت: "پس بدان که تور آدمیزادی بود که در روزگاران بسیار کهن در آن سرزمین شمالی می‌زیست که دور – لومین یا سرزمین سایه‌ها خوانده می‌شد، و از میان الدار، نولدولی بیش از همه آنجا را می‌شناختند."
نسب تور به مردمانی می‌رسید که در جنگل‌ها و کوه‌ها سرگردان بودند و از دریا چیزی نمی‌دانستند و برایش نغمه‌سرایی نمی‌کردند؛ امّا تور با آنها نمی‌زیست، و یکه‌وتنها در حوالی دریاچه‌ای میت‌ریم نام به امرار معاش می‌پرداخت، حال به شکار در بیشه‌ها مشغول بود، و در جوار کرانه‌های آن با چنگ ناهنجار خویش که از چوب و رگ‌وپی خرس‌ها ساخته شده بود به تصنیف ترانه مشغول بود. حال بسیاری قدرت ترانه‌های پرتلاطم او را می‌شنیدند و از دور و کنار برای استماع نواختن او می‌آمدند، امّا تور نغمه‌سرایی را رها کرد و به مکان‌هایی متروک کوچید. او در آنجا به‌سبب فضیلت نولدولیِ سرگردان که به او از زبان و معرفت خویش آموخته بودند، از چیزهای غریب بسیاری آگاه شد؛ امّا تقدیر او اقامت ابدی در آن بیشه‌ها نبود.
می‌گویند که بعدها روزی سحر و سرنوشت او را به دهانۀ غاری هدایت کرد که رودی پنهان از میت‌ریم بدانجا سرازیر بود. و تور به مغاره پا گذاشت تا اسرارش را بیابد، امّا آب‌های میت‌ریم او را به جلو و درون کوه راند و بازگشت او به روشنایی ممکن نبود. می‌گویند که این ارادۀ اولمو خداوندگار آب‌ها بود که نولدولی به فرمان او آن راه پنهان را ساختند.»

دربارۀ جی. آر. آر. تالکین و کریستوفر تالکین
جان رونالد روئل تالکین (John Ronald Reuel Tolkien)، معروف به جی. آر. آر. تالکین (J. R. R. Tolkien)، متولد 1892 و درگذشته به سال 1973، داستان‌نویس، لغت‌شناس، استاد دانشگاه و شاعر انگلیسی بود.
تالکین از فانتزی‌نویس‌های درجه‌یک بود. او را پدر ادبیات فانتزی مدرن لقب داده‌اند چون موفقیت رمان‌های فانتزی‌اش، باعث تجدید حیات این ژانر شد.
رمان سه‌جلدی «ارباب حلقه‌ها» مشهورترین اثر تالکین در ژانر فانتزی است. از دیگر آثار او می‌توان به رمان «هابیت» اشاره کرد.


کریستوفر جان روئل تالکین (Christopher John Reuel Tolkien)، متولد 1924 و درگذشته به سال 2020، ویراستار و تصویرگر انگلیسی – فرانسوی بود. او پسر جی. آر. آر. تالکین بود و پس از مرگ پدرش به ویرایش آثار ناتمام او، از جمله مجموعۀ «سیلماریلیون»، پرداخت و این آثار را منتشر کرد.
کریستوفر تالکین همچنین نقشه‌های اصلی سه‌گانۀ «ارباب حلقه‌ها» را برای پدرش کشید.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «سقوط گوندولین»
کتاب «سقوط گوندولین» با ترجمه و مقدمۀ محمدحسین شکوهی و ناهید خسروی در نشر روزنه منتشر شده است. ترجمۀ فارسی این کتاب با پیوستی همراه است که مقاله‌ای است از الکساندر ام. بروس با عنوان «سقوط گوندولین و سقوط تروآ: تالکین و کتاب دوم انه‌اید».
محمدحسین شکوهی، متولد 1373، و ناهید خسروی، متولد 1356، مترجمان ایرانی‌اند. آن‌ها در ترجمۀ کتاب دیگری از تالکین، با عنوان «قصه‌های ناتمام نومه‌نور و سرزمین میانه به‌پیوست ضمایم کتاب "فرزندان هورین" و "راهنمایی بر اسامی موجود در فرمانروای حلقه‌ها"»، با رضا علیزاده، که آثاری از تالکین از جمله سه‌گانۀ «ارباب حلقه‌ها» را به فارسی ترجمه کرده، همکاری داشته‌اند.