شاهکار ادبی جهان: بر باد رفته

رمان «بر باد رفته»، اثر مارگارت میچل
عشق و تاریخ دو مقوله‌ای هستند که وقتی با چیره‌دستی در رمانی جمع آیند توفیق و محبوبیت آن رمان را در نزد عموم مخاطبان رقم می‌زنند. رمان «بر باد رفته»، اثر مارگارت میچل، نمونه‌ای است از این دست. «بر باد رفته»، با عنوان اصلی Gone with the Wind، از معروفترین رمان‌های عاشقانه ـ تاریخی ادبیات داستانی جهان است. وقایع این رمان در قرن نوزدهم و در دوران جنگ داخلی امریکا اتفاق می‌افتد. مارگارت میچل در رمان «بر باد رفته» داستان جستجوی عشق را در متن جنگ روایت می‌کند و همچنین داستان انسان‌هایی را بازمی‌گوید که مصائب و فجایعی را از سر می‌گذرانند و عزیزانی را از دست می‌دهند و همچنان برای بقا می‌کوشند. در «بر باد رفته» همچنین با تقابل توهم عشق و عشق واقعی مواجهیم و اینکه چگونه گاه توهم عشق چشم آدمی را سالها بر عشقی واقعی که نزدیک و در دسترس اوست می‌بندد و او را به جستجویی تباه می‌کشاند. در مسیر این جستجو اما آدم‌ها تجاربی را از سر می‌گذرانند و تحول می‌یابند و کشف عشق واقعی اما ناپیدا نیز از همین تحول است که رخ می‌دهد.
متن اصلی رمان «بر باد رفته» نخستین بار در سال 1936 منتشر شد و در همان سال جایزه کتاب ملی را گرفت. مارگارت میچل همچنین در سال 1937 به خاطر این رمان برنده جایزه پولیتزر شد.
همچنین بر اساس رمان «بر باد رفته» در سال 1939 فیلمی به همین نام، به کارگردانی ویکتور فلمنیگ و بازیگری کلارک گیبل و ویوین لی، ساخته شد. این فیلم، که یکی از فیلم‌های مشهور و محبوب تاریخ سینماست، در چهارده بخش نامزد جایزه اسکار شد و در هشت بخش این جایزه را دریافت کرد که از آن جمله می‌توان به جایزه بهترین فیلم، بهترین کارگردانی و بهترین بازیگر نقش اول زن اشاره کرد.

مروری بر رمان بر باد رفته
رمان «بر باد رفته» داستان پر از اُفت‌و‌خیزِ زنی از جنوب امریکا به نام اسکارلت اوهارا است. اسکارلت، که زنی زیباست، در آغاز رمان دلباختۀ مردی به نام اشلی است. اشلی اما با دختر دیگری ازدواج می‌کند و این آغاز کشمکش طولانی رمان است و سرآغاز وقایعی که از پی آن می‌آید و به وقایع مربوط به جنگ داخلی امریکا گره می‌خورد. سرگذشت و سرنوشت اسکارلت و زندگی او به نحوی با جنگ داخلی پیوند می‌خورد و از خلال داستان عاشقانۀ او ماجرای جنگ داخلی و مصائب آن نیز روایت می‌شود. از دیگر شخصیت‌های اصلی دیگر رمان «بر باد رفته» مردی به نام رت باتلر است که از همان دوران شکست عشقی اسکارلت با او آشناست. رت باتلر مردی رند و ماجراجو است که در دوران جنگ با فرصت‌طلبی می‌کوشد از اوضاع آشفته به سود خود استفاده کند. شرایط اما به تدریج رت باتلر را هم تغییر می‌دهد. سرنوشت اسکارلت و رت باتلر را به هم نزدیک‌تر می‌کند، اگرچه اسکارلت در عین نزدیکی با رت باتلر از او دور می‌ماند و یکی از وجوه تراژیک رمان نیز همین دوری و در واقع غفلت اسکارلت از عشقی است که در نزدیکی اوست و اسکارلت آن را جایی دیگر و در دوردست‌ها می‌جوید. «بر باد رفته» همچنین داستان آدم‌هایی است که رنج‌هایی گوناگون را از سر می‌گذرانند و جان به در می‌برند و در کوران مصائب و فجایع تحول می‌یابند. مارگارت میچل در این رمان حال‌و‌هوای جنوب امریکا در دوران جنگ داخلی و اوضاع آشفتۀ برآمده از این جنگ و رنج‌ها و اضطراب‌ها و دلهره‌ها و بیم و امیدهای آدم‌ها در شرایط جنگی را با مهارت از خلال داستان عاشقانۀ پرماجرای اسکارلت ترسیم می‌کند.

درباره مارگارت میچل، نویسنده رمان بر باد رفته
مارگارت مانرلین میچل (Margaret Munnerlyn Mitchell)، متولد 1900 و درگذشته به سال 1949، داستان‌نویس و روزنامه‌نگار امریکایی بود. میچل پیش از ورود به عرصۀ روزنامه‌نگاری به تحصیل در رشتۀ پزشکی پرداخت، اما مرگ مادرش باعث شد که پزشکی را نیمه‌کاره رها کند. تنها اثر داستانی که از میچل در زمان حیاتش منتشر شد رمان «بر باد رفته» بود. عمرش کفاف نداد که کار دیگری منتشر کند و یک روز که همراه همسرش به سینما می‌رفت بر اثر تصادف با اتومبیلی که سرعت بالایی داشت کشته شد. اما همان یک رمان «بر باد رفته» نام مارگارت میچل را در تاریخ ادبیات جهان جاودانه کرد.
در سال‌های اخیر مجموعه‌ای از نوشته‌های دوران نوجوانی میچل به همراه رمان کوتاهی از او به نام «لاست لایسن»، که آن هم متعلق به دوران نوجوانی‌اش بود، منتشر شد و همچنین مجموعه‌ای از مقالات مطبوعاتی‌اش در کتابی به چاپ رسید.

درباره ترجمۀ فارسی رمان بر باد رفته
بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه متن خلاصه‌شده‌ای از رمان «بر باد رفته» را با ترجمۀ مهدی کریمی برای گروه سنی نوجوان منتشر کرده است.
حسن شهباز و پرتو اشراق از جمله مترجمانی هستند که متن کامل این رمان را به فارسی ترجمه کرده‌اند. ترجمۀ حسن شهباز از ترجمه‌های قدیمی از این رمان است و آن را انتشارات علمی و فرهنگی تجدید چاپ کرده است. ترجمۀ پرتو اشراق از رمان «بر باد رفته» در انتشارات ناهید منتشر شده است.

رتبۀ رمان «بر باد رفته» در گودریدز: 4.30 از 5.