مادر و خاطرات پنجاه سال زندگی در ایران (فرهنگنامه)

کتاب «مادر و خاطرات پنجاه سال زندگی در ایران» اثر توران میرهادی و سیمین ضرابی
خاطرات خواندنی توران میرهادی از زندگی و تجربیات مادرش در ایران. کتاب «مادر و خاطرات پنجاه سال زندگی در ایران» البته فراتر از خاطرات شخصی، شرح شیوه‌ای از پرورش فرزندان است که می‌تواند به پدران و مادران در امر پرورش کودکان و نوجوانان نیز کمک کند.
توران میرهادی که یکی از موثرترین چهره‌های آموزش در ایران و از زنان پیشرو در دوره معاصر است، در کتاب «مادر و خاطرات پنجاه سال زندگی در ایران» با نگاهی به گذشته خود و خاطراتش از مادرش سیمای زنی را ترسیم کرده که در پرورش او بسیار تاثیرگذار بوده است.

مروری بر کتاب «مادر و خاطرات پنجاه سال زندگی در ایران»
در کتاب «مادر و خاطرات پنجاه سال زندگی در ایران»، توران میرهادی خاطرات پنجاه سال زندگی مادر آلمانی‌اش در ایران را شرح داده است. در این کتاب ضمن مرور خاطراتی شخصی، گوشه‌هایی از دورانی پر افت و خیز هم روایت شده است. از سال‌های پرمشقت و بحرانی جنگ جهانی گرفته تا روزگاری که رگه‌هایی از ثبات در آن دیده می‌شود.
کتاب «مادر و خاطرات پنجاه سال زندگی در ایران» شرحی است از تلاش‌های بی‌وقفه زنی هنرمند و با دغدغه که راهکارهای تربیتی قابل توجهی را برای پرورش فرزندانش به کار می‌بست. این کتاب همچنین تصویری است از ارتباط میان فرهنگ‌ها و ادیان مختلف و موضوع گفت‌وگو و پذیرش میان آنها.
توران میرهادی در پیشگفتار کتاب «مادر و خاطرات پنجاه سال زندگی در ایران» توضیح داده که چگونه ایده نوشتن این کتاب شکل گرفته است. او می‌گوید در سال‌های 1361 و 1362 زمانی که با کمک سیمین ضرابی سومین کتاب از تجربه‌های مدرسه فرهاد را به پایان رساند بارها از خود پرسیده که این همه اندیشه و کار چگونه پدید آمد؟ او در این کتاب‌ها به شرح روند شکل‌گیری و تجربیات یکی از قابل توجه‌ترین اتفاقات مربوط به امر آموزش در ایران پرداخته است و کتاب چهارم از سری کتاب‌های تجربه‌های مدرسه فرهاد به مادر و خاطرات او اختصاص دارد.
توران میرهادی در بخشی از فصل اول کتاب «مادر و خاطرات پنجاه سال زندگی در ایران» مادرش را اینگونه توصیف کرده است: «مادرم هم آدم خاصی بود. پدر مادرم حقوقدان و رئیس دادگاه شهر و پرصلابت بود. مادرش خانم محترمی بود با تربیت کودکی. آلمانها بیشتر پروتستان هستند. ولی خانواده مادری من کاتولیک بودند و تربیتی بسیار جدی داشتند. خانواده دارای چهار فرزند بود. سه دختر و یک پسر. مادرم دختر کوچک‌تر خانواده بود و قالب تربیت کاتولیکی را نمی‌پذیرفت، به همین سبب او را برای دوره دبیرستان به یکی از مدارس مذهبی شبانه‌روزی فرستادند. تصور می‌کردند با این کار می‌توانند او را به یک کاتولیک تابع مقررات تبدیل کنند. رفتن به مدرسه دینی مادرم را در نپذیرفتن مقررات سخت کاتولیکی پابرجاتر کرد. او طرز فکر و دید خاص خودش را نسبت به مسائل حفظ کرد. مادرم یک کاتولیک سر به زیر و فرمانبردار نبود. او مثل دختران جوان امروزی پرسشگر، فعال و پرتلاش بود.»
سیمین ضرابی در نگارش این کتاب همراه توران میرهادی بوده است. میرهادی درباره شیوه نوشتن کتاب «مادر و خاطرات پنجاه سال زندگی در ایران» این توضیح را داده که: «من می‌گویم ایشان تنظیم می‌کنند، با پرسش‌های خود نکته‌های مبهم را می‌شکافند و ابعاد خاطرات را گسترش می‌دهند و از آن تاریخچه‌ای خاص از دوره‌ای و فردی خاص می‌سازند.»
توران میرهادی خاطراتش از مادرش را در فصل اول کتاب «مادر و خاطرات پنجاه سال زندگی در ایران»، با آشنایی پدر و مادرش آغاز کرده است. او می‌گوید زمانی که به سن جوانی رسیده بود این پرسش برایش مطرح شده بود که چرا مادرش، گرتا دیتریش، که زنی آلمانی بود پدرِ او را برای زندگی انتتخاب کرده و همراه با او به ایران آمده بود. پدر توران میرهادی به عنوان دانشجوی بورسیه دولت ایران در سال 1288 به سوییس رفته بود تا دبیرستان را در آنجا بگذراند. او پس از آن به آلمان می‌رود تا در رشته مهندسی ماشین‌آلات در دانشگاه ادامه تحصیل بدهد. این دوره‌ای دشوار بود چرا که همزمان با درگرفتن جنگ جهانی اول بود. مادر توران میرهادی نیز در این زمان دبیرستان را تمام کرده بود و دانشجوی رشته آموزش هنر در دانشگاه مونیخ بود. دیدار آنها در آن دوران در جمع‌های کوچک دانشجویی رخ داده بود. پدر توران میرهادی سخت‌کوش و جدی و اهل تفکر بود و این وجه تمایز او با بسیاری دیگر از دانشجویان بوده است. همین نکته سبب شده بود که گرتا دیتریش با او ازدواج کند و بپذیرد که مسلمان شود و همراه با او به ایران مهاجرت کند.
کتاب «مادر و خاطرات پنجاه سال زندگی در ایران» در نشر فرهنگنامه کودکان و نوجوانان منتشر شده است.

درباره توران میرهادی نویسنده کتاب «مادر و خاطرات پنجاه سال زندگی در ایران»
توران میرهادی، چهره برجسته آموزش و ادبیات کودکان در ایران، در 26 خرداد سال 1306 در باغی در شمیران تهران متولد شد. تولد او در خانواده‌ای که اهل فرهنگ بودند باعث شد که او از همان سال‌های کودکی جذب ادبیات شود و به دلیل داشتن مادری آلمانی خیلی زود زبان آلمانی را هم فراگیرد. او سپس زبان‌های فرانسوی و انگلیسی را هم آموخت. توران میرهادی پس از پایان تحصیلات متوسطه برای تحصیل در رشته علوم طبیعی به دانشگاه تهران رفت. او اما بعدتر و به واسطه آشنایی با کسی چون جبار باغچه‌بان علاقه‌ اصلی‌اش را دریافت و با انصراف از دانشگاه در سال 1325 به فرانسه رفت تا در رشته روانشناسی تربیتی در دانشگاه سوربن به تحصیل بپردازد. این دوره‌ای بسیار پربار برای میرهادی بود و او در کلاس استادان برجسته‌ای شرکت کرد و از آنها آموخت. پس از مدتی میرهادی به ایران بازگشت و وارد عرصه آموزش شد. تاسیس مدرسه فرهاد یکی از نقاط اوج فعالیت‌های میرهادی و از مهم‌ترین تجربه‌های آموزش کودکان در ایران است. مجتمع آموزشی فرهاد که از سال 1334 شروع به فعالیت کرد به شیوه‌ای شورایی اداره میشد و آموزش و پرورش مدرن در آنجا وجود داشت. برگزاری نخستین نمایشگاه کتاب کودک ایران، تاسیس کودکستان و مدرسه فرهاد و سپس تبدیل آن به یک واحد جامع تجربی تعلیمات عمومی، شرکت در برنامه‌ریزی درسی دوره ابتدایی، پایه‌گذاری شورای کتاب کودک و راه‌اندازی فرهنگنامه کودکان و نوجوانان برخی از مهم‌ترین اقدامات میرهادی در طول سال‌های حیاتش بود.