شتابان زیستن برنده جایزه گنکور 2022

رمان «شتابان زیستن» اثر بریژیت ژیرو
رمانی اتوبیوگرافیک درباب عشق و غم فقدان و تأمل ایام رفته و حسرت «اگر»هایی رخ‌نداده که اگر رخ داده بودند فاجعه رخ نمی‌داد. رمان «شتابان زیستن»، با عنوان اصلی Vivre vite، رمانی است که بریژیت ژیرو، نویسندۀ معاصر فرانسوی، آن را دربارۀ مرگ شوهرش، کلود، نوشته و در آن به تأمل درباب علل این مرگ و موضوعاتی مختلف که به‌نحوی با این مرگ پیوند داشته‌اند و نیز تأمل درباب سالهای زندگی مشترکش و سالهایی که شوهرش دیگر در کنارش نبوده پرداخته است.
بریژیت ژیرو در رمان «شتابان زیستن»، ضمن تأمل دربارۀ مرگ عزیزی که او را به‌طور ناگهانی و براثر یک تصادف از دست داده، به تأمل دربارۀ موضوعاتی چون مهاجرت، خانه، مکان، پدر بودن و مادر بودن، زن بودن و مرد بودن، گذار جامعۀ فرانسه از قرن بیستم به قرن بیست‌ویکم و تغییر و تحولات برآمده از این گذار و نقش عوامل گوناگونِ بعضاً به‌ظاهر بی‌ربط در رقم‌خوردن یک فاجعه می‌پردازد.
متن اصلی رمان «شتابان زیستن» اولین بار در سال 2022 منتشر شد و بریژیت ژیرو به‌خاطر آن جایزۀ گنکورِ آن سال را گرفت.

مروری بر رمان «شتابان زیستن»
در سال 1999 کلود، شوهر بریژیت ژیرو، سوار موتور برادرزنش که در پارکینگ خانۀ آن‌ها بود، شد و از خانه بیرون رفت و دیگر هیچ‌وقت برنگشت. او براثر تصادف مُرد و همسرش و پسرشان ماندند در خانه‌ای که تازه خریده بودند و می‌خواستند به آن اسباب‌کشی کنند؛ خانه‌ای که ژیرو و شوهرش برای آن نقشه‌ها داشتند و رؤیاها بافته بودند.
مرگ ناگهانی شوهر ژیرو دستمایۀ نوشتن رمان «شتابان زیستن» است. ژیرو این رمان را بیست سال بعد از مرگ شوهرش می‌نویسد و در آن از زندگی عاشقانه‌ای که با شوهرش داشته و از رؤیاهای مشترکشان می‌گوید و نیز در هر فصل رمان بر اگرهایی تأمل می‌کند که اگر رخ می‌دادند شوهرش تصادف نمی‌کرد.
ژیرو در رمان «شتابان زیستن» از عللی سخن می‌گوید که هر یک از جایی می‌آیند و دست‌به‌دست هم می‌دهند و سلسله‌وار سرنوشت آدمی را رقم می‌زنند.
رمان «شتابان زیستن»، از خلال تأمل در هرآنچه به‌اعتقاد نویسنده به‌نحوی در مرگ شوهرش دخیل بوده، تصویری از جامعۀ فرانسه و وضعیت مهاجران و بحران آلودگی محیط زیست و تب‌وتاب ساخت‌وساز و بازار مسکن در دورانی که شوهر نویسنده مُرده و وضعیت مهاجران و تشویش بی‌خانگی و تلاش حومه‌نشینان برای آمدن به مرکز ارائه می‌دهد و همچنین تصویری از جامعه‌ای که الگوهای فرهنگی و جنسیتی در آن، در آستانۀ ورود به قرن بیست‌ویکم، در حال تغییر بوده‌اند و مردها هم کارهایی را انجام می‌داده‌اند که قبلاً جزو وظایف زن‌ها به‌شمار می‌آمده است.
رمان «شتابان زیستن» همچنین تأملی در موضوع فقدان و از دست دادن عزیزان و شیوۀ کنارآمدن با آن است و تأملی در اینکه وقتی مرگ فرامی‌رسد زندگی کسی که مُرده چه معنایی پیدا می‌کند و هرآنچه پیش از این مرگ برای او رخ داده است چطور معنا و تفسیر می‌شود.
خانه یکی از موضوعات محوری رمان «شتابان زیستن» است و ژیرو در این رمان نقل می‌کند که خانه و فکر خانه‌ای برای خود داشتن چه نقش محوری‌ای در حادثۀ مرگ شوهرش داشته است.
رمان «شتابان زیستن» رمانی است که در آن یک سوگ شخصی به مسائلی جمعی پیوند خورده و سویه‌هایی اجتماعی و فلسفی یافته است. ژیرو در این رمان از منظرهای گوناگون در سوگ خود باریک می‌شود و در هرچه که به‌نحوی به این سوگ پیوند دارد و باعث آن بوده است، از بازار مسکن و خانه و پارکینگ و الگوهای فرهنگی گرفته تا موتورهای هوندایی که یکی از آن‌ها روز تصادف زیر پای شوهرش بوده و کشور ژاپن که سازندۀ این موتورهاست و بسیار چیز دیگری که هرکدام از دور و نزدیک و مستقیم و غیرمستقیم نقشی در رسیدن به لحظۀ تصادف و مرگ شوهرش ایفا کرده‌اند.
دست‌آخر اینکه کلود، شوهر بریژیت ژیرو، یک عاشق موسیقی بوده است. او روزنامه‌نگار حوزۀ موسیقی بوده و با نشریۀ «لوموند» در این زمینه همکاری می‌کرده و همچنین مدیریت باشگاه موسیقی شهرداری لیون را به‌عهده داشته است. از همین رو موسیقی و شیفتگی کلود به آن نیز در کتاب «شتابان زیستن» جایگاهی ویژه دارد.
در بخشی از رمان «شتابان زیستن» می‌خوانید: «هنگامی که هیچ فاجعه‌ای اتفاق نمی‌افتد، بدون آن‌که سربرگردانیم در مسیر پیش می‌رویم. به سوی خط افق مستقیم جلو می‌رویم. اما وقتی واقعۀ ناگواری پیش می‌آید، راه کج می‌کنیم، بارها و بارها به محل بازمی‌گردیم، دست به بازسازی وقایع می‌زنیم، می‌خواهیم دلیل هر حرکت و هر تصمیمی را بفهمیم. صدبار فیلم را به عقب بازمی‌گردانیم. متخصص قوانین "علیت" می‌شویم. ردیابی می‌کنیم، کالبدشکافی می‌کنیم، تشریح می‌کنیم. می‌خواهیم هرآنچه را – از طبیعت انسانی و انگیزه‌های فردی یا جمعی – که سبب‌سازِ واقعۀ پیش‌آمده شده بدانیم. جامعه‌شناس، پلیس یا نویسنده، در "ندانستن" اشتراک داریم، هذیان می‌گوییم، می‌خواهیم سر در آوریم چطور عددی در آمار یا ویرگولی در کلی عظیم شده‌ایم. در حالی که خود را بی‌همتا و نامیرا پنداشته بودیم.»

دربارۀ بریژیت ژیرو، نویسندۀ رمان «شتابان زیستن»
بریژیت ژیرو (Brigitte Giraud)، متولد 1960، داستان‌نویس، روزنامه‌نگار، مترجم و کتابفروش فرانسویِ متولد الجزایر است.
آثار ژیرو برندۀ جوایز ادبی مختلفی شده‌اند که از مهمترین آن‌ها دو جایزۀ گنکور، یکی برای داستانی کوتاه با عنوان «عشق زیاد هم قیمتی نیست» و دیگری برای رمان «شتابان زیستن»، است.
از دیگر آثار بریژیت ژیرو می‌توان به رمان‌های «سال غریب»، «گرگی در کسوت انسان» و «روز شجاعت» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی رمان «شتابان زیستن»
رمان «شتابان زیستن» با ترجمۀ آسوله مرادی، همراه با یادداشتی کوتاه در معرفی این رمان و نویسنده‌اش، در انتشارات نیلوفر منتشر شده است.
آسوله مرادی، متولد 1365، مترجم ایرانیِ مقیم فرانسه است. او، به‌جز کتاب «شتابان زیستن»، کتابی با عنوان «پیچ امین‌الدوله» را نیز به فارسی ترجمه کرده است.
از رمان «شتابان زیستن» دو ترجمۀ فارسی دیگر هم، با عنوان «زندگی روی دور تند»، موجود است که یکی را نشر نون منتشر کرده و مترجم آن داود نوابی است و دیگری مترجمش بیتا ترابی است و در انتشارات آنجا به چاپ رسیده است.