جنگ داخلی استاسیس به مثابه پارادایم سیاسی

کتاب «جنگ داخلی» نوشتۀ جورجو آگامبن
بحثی نظری و انتقادی درباب جنگ داخلی و کارکرد سیاسی و ایدئولوژیک آن برای دولت – ملت‌ها. کتاب «جنگ داخلی: استاسیس به‌مثابۀ پارادایم سیاسی» متن ویرایش و بازنویسی‌شدۀ دو سمینار راجع به جنگ داخلی است که جورجو آگامبن، فیلسوف ایتالیایی، در سال 2001 در دانشگاه پرینستون ارائه داده است.
آگامبن در کتاب «جنگ داخلی»، با تمرکز بر دو دوره از تاریخ اروپا و دو نوع مواجهه با موضوع جنگ داخلی، به بحث دربارۀ اینکه جنگ داخلی را چگونه می‌توان به‌مثابۀ یک پارادایم سیاسی فهم کرد پرداخته است.
کتاب «جنگ داخلی» درواقع کتاب دوم از دومین بخشِ پروژۀ چهاربخشیِ موسوم به «هوموساکر» جورجو آگامبن است؛ پروژه‌ای که با کتاب «هومو ساکر: قدرت حاکم و حیات برهنه» آگامبن آغاز می‌شود.

مروری بر کتاب «جنگ داخلی»
نقطۀ تمرکز جورجو آگامبن در کتاب «جنگ داخلی» یکی رویکرد به جنگ داخلی در دوران یونان باستان و دیگری جنگ داخلی در اندیشۀ توماس هابز، با نگاه به دو کتاب «لویاتان» و «بهیموت» او، است. آگامبن در کتاب «جنگ داخلی» طرح جنگ داخلی به‌مثابۀ یک ضرورت در دورۀ یونان باستان و طرح ضرورت توقف و حذف جنگ داخلی و جلوگیری از آن در اندیشۀ توماس هابز را نه دو دیدگاه مقابل هم بلکه دو روی یک سکه می‌داند و این هردو را به‌مثابۀ گفتمانی ایدئولوژیک که متعلق به قدرت مسلط است مورد تفسیری انتقادی قرار می‌دهد تا نشان دهد که این هردو دیدگاه چگونه در جهت سیاست‌زدایی یا سلطه بر امور غیرسیاسی عمل می‌کنند.
در کتاب «جنگ داخلی» از جنگ داخلی به‌مثابۀ سیاستی سخن می‌رود که دولت – ملت را مستقر نگه می‌دارد و ملت را، به‌مثابۀ یک بدن سیاسی، تحت انقیاد قرار می‌دهد و درواقع بدن سیاسی را سرکوب می‌کند.
به‌اعتقاد آگامبن در کتاب «جنگ داخلی» قدرت مستقر جنگ داخلی را، چه به‌عنوان یک ضرورت و چه به‌عنوان چیزی که باید از آن جلوگیری کرد، به‌عنوان ابزاری برای سیاست‌زدایی از جامعه یا سلطه بر امر غیرسیاسی به‌کار می‌گیرد.
کتاب «جنگ داخلی» تفسیری انتقادی از جنگ داخلی، با نگاه به پیشینۀ بحث درباب جنگ داخلی در اروپا و پیشینۀ نظریه‌پردازی در این باب، است.
کتاب «جنگ داخلی» از مقدمه‌ای کوتاه و دو فصل تشکیل شده است.
فصل‌های دوگانۀ کتاب «جنگ داخلی» عبارتند از: «استاسیس» و «لویاتان و بهیموت». آگامبن در فصل اول کتاب «جنگ داخلی» به بحث دربارۀ رویکرد به جنگ داخلی در یونان باستان می‌پردازد و در فصل دوم به رویکرد به جنگ داخلی در اندیشۀ توماس هابز.
در بخشی از کتاب «جنگ داخلی» از زبان نویسنده دربارۀ رویکرد نظری و هدفی که در این کتاب دنبال می‌شود می‌خوانید: «ارائۀ نظریه‌ای راجع به جنگ داخلی از اهداف احتمالی این متن نیست. در عوض، من خود را به بررسی این موضوع چنانکه در دو لحظۀ تاریخ اندیشۀ سیاسی غرب ظاهر می‌شود محدود می‌کنم: یکی روایات فلاسفه و مورخان از یونان باستان و دیگری اندیشۀ توماس هابز. این دو نمونه تصادفی برگزیده نشده‌اند: هدفم این است که بگویم این دو نمونه اصطلاحاً نمایندۀ دو چهره یا دو وجه یک پارادایم سیاسی واحد هستند، که خود را، از سویی، از طریق اعلان ضرورت جنگ داخلی و از سوی دیگر از طریق اظهار ضرورت حذف آن هویدا می‌کند. اینکه این پارادایم، درحقیقت، پارادایمی واحد است بدین معناست که بین این دو ضرورت متضاد همدستی و پیوستگی پنهانی وجود دارد. و آنچه می‌خواهم درک کنم درست همین همدستی پنهانی است.»

دربارۀ جورجو آگامبن، نویسندۀ کتاب «جنگ داخلی»
جورجو آگامبن (Giorgio Agamben)، متولد 1942، فیلسوف و مقاله‌نویس و جُستارنویس ایتالیایی است. آگامبن یک فیلسوف سیاسی چپ‌گراست و بیش از هرچیز به‌خاطر نظریاتش دربارۀ وضعیت استثنایی، هومو ساکر و شکل – حیات معروف است.
از جمله آثار جورجو آگامبن می‌توان به کتاب‌های «وضعیت استثنایی»، «کودکی و تاریخ»، «زبان و مرگ» و «انسان بی‌محتوا» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «جنگ داخلی»
کتاب «جنگ داخلی: استاسیس به‌مثابۀ پارادایم سیاسی» با ترجمۀ سید محمدجواد سیدی در نشر نو منتشر شده است. اساس این ترجمه، متن انگلیسی کتاب بوده است.
سید محمدجواد سیدی، متولد 1366، مترجم و مؤلف ایرانی است. از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «نخستین دانشمند: آناکسیمندر و میراث او»، «فرجامِ عقل: فلسفۀ آلمانی از کانت تا فیشته»، «فهم پساساختارگرایی»، «نوالیس» و «هومو ساکر: قدرت حاکم و حیات برهنه» اشاره کرد.
از سید محمدجواد سیدی مقالاتی تألیفی نیز در نشریات مختلف، از جمله در مجلۀ «سینما و ادبیات»، منتشر شده است.