دیده بانی پیشرفت

کتاب «دیده‌بانی پیشرفت / کنراد و نیچه» اثر جوزف کنراد و ادوارد سعید
داستانی کوتاه از جوزف کنراد، به‌همراه تفسیری از ادوارد سعیدِ نظریه‌پرداز بر دنیای داستانی این نویسندۀ مطرح لهستانی – انگلیسی. کتاب «دیده‌بانی پیشرفت / کنراد و نیچه» شامل داستانی از جوزف کنراد، با عنوان «دیده‌بانی پیشرفت»، و شرحی‌ست با عنوان «کنراد و نیچه» که ادوارد سعید، با محوریت یافتن و نشان دادن وجوه اشتراک میان جهان داستانی جوزف کنراد و اندیشه‌های فریدریش نیچه، بر آثار کنراد نوشته است.
کتاب «دیده‌بانی پیشرفت / کنراد و نیچه» کتابی‌ست که هم شمه‌ای از دنیای داستانی غریب و خاص و پیچیدۀ جوزف کنراد را بی‌واسطه و از طریق یکی از آثار او به ما می‌نمایاند و هم از منظری فلسفی بر جهان داستانی این نویسنده و اندیشه‌های مندرج در آثار او نور می‌تاباند.

مروری بر کتاب «دیده‌بانی پیشرفت / کنراد و نیچه»
بخش اول کتاب «دیده‌بانی پیشرفت / کنراد و نیچه» شامل ترجمۀ فارسی داستان کوتاه «دیده‌بانی پیشرفت» جوزف کنراد است.
مستعمرات آفریقایی و تک‌افتادگی و تنهایی و بحران‌های اروپاییانی که در هزارتوی این مستعمرات گرفتار می‌شوند از مضامین اصلی و معروف آثار جوزف کنراد است. کنراد در داستان «دیده‌بانی پیشرفت» از کتاب «دیده‌بانی پیشرفت / کنراد و نیچه» نیز به سراغ همین مضمون می‌رود و به قلب تاریکیِ مستعمرات آفریقایی می‌زند و غربت مستعمره‌نشینانی اروپایی را به تصویر می‌کشد که سرنوشت‌شان در سرزمینی غریب با جنون و تباهی و ضعف و سستی و مرگ گره می‌خورد.
داستان «دیده‌بانی پیشرفت» دربارۀ دو مرد اروپایی، به نام‌های کایِرتس و کارلی‌یر، است که در قرارگاهی تجاری در یک جای پرت و دورافتاده در جنگل آفریقا مشغول به کارند. کایِرتس رئیس قرارگاه و کارلی‌یر دستیار اوست. آن‌ها کارمندی سیاهپوست هم دارند که اهل سیرالئون است و بومیان ماکولا صدایش می‌زنند و از قبل از آمدن کایرتس و کارلی‌یر به قرارگاه در آن‌جا کار می‌کرده است.
مدیر کمپانی‌ای که قرارگاهِ محل کارِ کایرتس و کارلی‌یر و ماکولا زیرمجموعۀ آن است در آغاز کار کایرتس و کارلی‌یر در این قرارگاه به آن‌ها می‌گوید که می‌توانند در آن‌جا آینده‌ای درخشان داشته باشند و از معاملات چربی که انجام می‌دهند برای خودشان پورسانت بردارند.
در ادامۀ داستان «دیده‌بانی پیشرفت» می‌بینیم که کایرتس و کارلی‌یر وارد کار تجارت عاج می‌شوند و امیدوارند که از این تجارت هم سودی عاید شرکت کنند و هم خودشان پورسانتی چشمگیر نصیبشان شود. اما سرنوشتی دیگر چشم‌انتظار این دو مرد است؛ سرنوشتی که اگر متن کامل داستان «دیده‌بانی پیشرفت» از کتاب «دیده‌بانی پیشرفت / کنراد و نیچه» را بخوانید در جریان آن قرار خواهید گرفت.
جوزف کنراد در داستان «دیده‌بانی پیشرفت» ما را پابه‌پای شخصیت‌های داستانش به دل تاریکی و افسون محیطی غریب می‌برد.
بعد از داستان «دیده‌بانی پیشرفت» در کتاب «دیده‌بانی پیشرفت / کنراد و نیچه» مقاله‌ای از ادوار سعید، با عنوان «کنراد و نیچه»، را می‌خوانید. ادوارد سعید اندیشمندی‌ بود که در نظریات پسااستعماری‌اش به آثار جوزف کنراد فراوان ارجاع می‌داد و به تفسیر آن‌ها از منظری پسااستعماری می‌پرداخت. او در مقالۀ «کنراد و نیچه» آثار جوزف کنراد را، از منظر نسبت میان این آثار و فلسفۀ نیچه، مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. بودن مقالۀ «کنراد و نیچه» در کنار داستان «دیده‌بانی پیشرفت» در کتاب «دیده‌بانی پیشرفت / کنراد و نیچه» امکانی‌ست هم برای به‌دست آوردن چشم‌اندازی نظری دربارۀ این داستان و هم برای آشنایی با جهان داستانی جوزف کنراد و مضامین آثار او.

دربارۀ جوزف کنراد و ادوارد سعید
جوزف کنراد (Joseph Conrad)، متولد 1857 و درگذشته به سال 1924، داستان‌نویس و جستارنویس لهستانی – انگلیسی بود. از کنراد به‌عنوان یکی از پیشگامان مدرنیسم در ادبیات داستانی یاد می‌شود. او نثرنویسی چیره‌دست بود که با وارد کردن عناصری غیرانگلیسی به نثر انگلیسی سبک ویژۀ خود را در نثر انگلیسی خلق کرد.
کنراد نویسندۀ دریا و سرزمین‌های استعماری است و آثار او در مطالعات پسااستعماری بسیار مورد توجه بوده و از این منظر مورد تحلیل قرار گرفته‌اند.
آثار جوزف کنراد دستمایۀ اقتباس‌های سینمایی هم قرار گرفته‌اند. از جملۀ این اقتباس‌ها می‌توان به فیلم «اینک آخرالزمان» به‌کارگردانی فرانسیس فورد کاپولا اشاره کرد که اقتباسی از رمان معروف «دل تاریکی» کنراد است. البته کاپولا در اقتباس خود از این رمان، محیط و زمان رویدادها را تغییر داده و داستان جوزف کنراد را به متن وقایع جنگ ویتنام احضار کرده است.
از دیگر آثار جوزف کنراد می‌توان به کتاب‌های «لرد جیم»، «مأمور مخفی»، «مرز سایه»، «طوفان دریا» و «نوسترومو» اشاره کرد.

ادوارد وادی سعید (Edward Wadie Said)، متولد 1935 و درگذشته به سال 2003، استاد دانشگاه، نظریه‌پرداز و منتقد ادبی و فرهنگی، روشنفکر عمومی و فعال سیاسی فلسطینی – امریکایی بود. او دارای لیسانس زبان انگلیسی از دانشگاه پرینستون و فوق‌لیسانس و دکترای ادبیات انگلیسی از دانشگاه هاروارد بود.
سعید، به‌عنوان استاد ادبیاتِ دانشگاه کلمبیا، از بنیانگذاران مطالعات پسااستعماری بود. اندیشه‌ها و نظریه‌های او بیشتر متأثر از آنتونیو گرامشی، فرانتس فانون، میشل فوکو، امه سِزِر و تئودور آدورنو بود.
ادوارد سعید را بیشتر با کتاب «شرق‌شناسی»‌اش می‌شناسند؛ کتابی که سعید در آن، به‌عنوان منتقد فرهنگی، به نقد شیوۀ ادراک غربی‌ها از شرق می‌پردازد. کتاب «شرق‌شناسی» سعید متنی بنیادی در نقد بازنمایی‌های فرهنگی‌ای است که پایه‌های شرق‌شناسی به‌حساب می‌آیند. مدل تحلیل متنی‌ای که سعید ارائه داد به دگرگونی گفتمان آکادمیک محققان در حوزۀ نظریه و نقد ادبی و مطالعات خاورمیانه انجامید.
از دیگر آثار ادوارد سعید می‌توان به کتاب‌های «فرهنگ و امپریالیسم»، «نقش روشنفکر» و «بی‌درکُجا» اشاره کرد.
سعید همچنین پیانیستی چیره‌دست بود.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «دیده‌بانی پیشرفت / کنراد و نیچه»
کتاب «دیده‌بانی پیشرفت / کنراد و نیچه» با ترجمۀ سهیل سُمی و قاسم مؤمنی در نشر خوب منتشر شده است. داستان «دیده‌بانی پیشرفت» از این کتاب را سهیل سُمی و مقالۀ «کنراد و نیچه» را قاسم مؤمنی ترجمه کرده است.
سهیل سُمی، متولد 1349 در تهران، مترجم ایرانی است. سُمی تحصیلکردۀ زبان و ادبیات انگلیسی در دانشگاه‌ علامه طباطبایی و دانشگاه تهران است. از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «سرگذشت ندیمه»، «اپرای شناور»، «نوسترومو»، «طوفان دریا»، «غول مدفون»، «مدار رأس‌السرطان»، «فرار کن خرگوش»، «مأمور مخفی»، «حقارت»، «چشم گربه»، «فقط یک داستان»، «شواهد»، «نام‌ناپذیر»، «هرگز رهایم مکن»، «کلارا و خورشید»، «مطالعاتی درباب هیستری»، «تأویل رؤیا»، «جمهوری روم»، «اتاقی با یک چشم‌انداز»، «در باب طنز: خندیدن به خود یا به دیگری؟» و «بین‌النهرین باستان» اشاره کرد.

قاسم مؤمنی، متولد 1361، مترجم ایرانی است. از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «سینما و روان‌کاوی: بازی سایه‌ها»، «امبرسون‌های باشکوه»، «هیستری»، «قصه‌های ترسناک عمو مونتاگ»، «مرگ و مرگ کینکاس»، «آدورنو»، «مقدمۀ کیمبریج بر ساموئل بکت»، «مقدمۀ کیمبریج بر ویلیام فاکنر»، «زنان در آستانۀ فروپاشی عصبی» و «فیلم و فلسفه» اشاره کرد.