بابا گوریو

کتاب «باباگوریو» اثر اونوره دو بالزاک، ترجمه‌ی مهدی سحابی، نشر مرکز
رمانی که آن را «چکیده بالزاک» نامیده‌اند و جایگاهی کانونی در ادبیات رئالیستی کلاسیک دارد. رمان «باباگوریو» نقطه آغاز منظومه عظیم «کمدی انسانی» بالزاک است.
کتاب «باباگوریو»، آنطور که از عنوانش هم می‌توان حدس زد، به نوعی حماسه پدری است؛ داستان مردی است که جز پدر بودن چیز دیگری نیست و این سرانجامی تراژیک برایش رقم می‌زند.
بالزاک در اوایل سال 1834 کتاب «باباگوریو» را به پایان رساند و با این اثر طرح بزرگ خود به نام «کمدی انسانی» را ترسیم کرد.
بالزاک رمان «باباگوریو» را هسته کانونی رمان‌هایی قرار داد که قهرمانانش سلسله‌وار در داستان‌ها قرار می‌گرفتند. داستان «باباگوریو» و رمان ‌های بعدی بالزاک که در مجموعه «کمدی انسانی» جای می‌گیرند شرح زندگی خصوصی افراد نیست بلکه کانونی است که در آن اشخاص گوناگون با زندگی‌های متفاوت پیوسته با یکدیگر در حال تلاقی‌اند.
کتاب «باباگوریو» داستانی زنده و جاندار است که تاثیری بزرگ از خود بر ادبیات رئالیستی به جا گذاشته است.

مروری بر کتاب «باباگوریو»
در آغاز داستان کتاب «باباگوریو» پدری ساده‌دل را می‌بینیم که با عشقی به دور از ریا دخترانش را دوست دارد. از این‌روست که مهدی سحابی، مترجم کتاب، «باباگوریو» را شعر مهر پدری یا حماسه پدری نامیده است. نخست از این جهت که در این رمان با احساس‌ها و انگیزه‌ها و اعمالی روبروییم که در عمیق‌ترین بخش تن و ذهن آدم ریشه دارند؛ و سپس از این جهت که کتاب «باباگوریو» نقطه آغاز مجموعه بزرگ «کمدی انسانی» بالزاک هم هست.
شخصیت اصلی کتاب «باباگوریو»، پیرمردی به نام گوریو، رشته‌فروش سابق است که دیگر هیچ چیز نیست جز پدر. تمام زندگی و دغدغه او امروز این است که پدر دو دختر است و به هیچ چیز دیگری در این جهان فکر نمی‌کند به جز دو دخترش.
وابستگی گوریو به دو دخترش اگرچه امر عجیبی نیست اما در ادامه کتاب «باباگوریو» می‌بینیم که او وجوه دیگر زندگی را رها کرده و به موجودی تک‌بعدی بدل شده و این پایانی غم‌انگیز برایش رقم می‌زند.
به این ترتیب درامی که در ابتدای کتاب «باباگوریو» ساده می‌نمود بُعدی تراژیک می‌یابد. مفهوم پدر و نقشی پدری در آثار بالزاک به طور عام و در رمان «باباگوریو» به طور خاص قابل مشاهده است. بالزاک زمانی به نوشتن «باباگوریو» مشغول شد که کمی قبل‌تر خودش پدر شده بود. این اتفاق مناسبتی بود برای تاملات فلسفی او در این رمان.
بالزاک رمان «باباگوریو» را در سال 1834 نوشت یعنی زمانی که سی و پنج ساله بود. در این مرحله او بیست سالی می‌شد که می‌نوشت و پانزده سالی می‌شد که آثارش را منتشر می‌کرد و شهرتی قابل توجه هم داشت.
در این وضعیت بود که بالزاک به این فکر کرد که رمان‌هایی بنویسد که مجموعه واحدی تشکیل دهند و نام آن را «کمدی انسانی» گذاشت. مجموعه‌ای عظیم با بیش از نود رمان با حضور دو هزار شخصیت که چشم‌انداز پهناوری از جامعه فرانسه از زمان انقلاب کبیر سال 1789 تا انقلاب 1818 را به تصویر می‌کشد. کتاب «باباگوریو» نخستین کتابی بود که اصول این ابداع درخشان بالزاک در آن به طور کامل و همه‌جانبه به کار گرفته شد با این تصور و تلقی که هرچه در این کتاب می‌آید به نوعی زیربنای همه رمان‌های آینده نویسنده خواهد بود.
بالزاک از همان وقتی که ایده رمان «باباگوریو» را در سر داشت به اهمیت و جایگاه آن آگاه بود. مهدی سحابی در بخشی از مقدمه‌اش در این کتاب با اشاره به آگاهی بالزاک از اهمیت کتاب «باباگوریو» به چند نمونه از مکاتبات او درباره این اثرش اشاره کرده است. بالزاک در جایی نوشته بود که «اثر بزرگی را شروع کرده‌ام، باباگوریو» و در جایی دیگر هم گفته بود: «به باباگوریو بسیار افتخار خواهید کرد، دوستانم معتقدند که با هیچ کار دیگری قابل مقایسه نیست، ورای همه کتاب‌هایی است که تا حال نوشته‌ام.»

درباره اونوره دو بالزاک نویسنده کتاب «باباگوریو»
بالزاک در سال 1799 در شهر تور فرانسه متولد شد. او کودکی دشواری داشت و دور از مادر روزگار گذراند. پس از تحصیلات ابتدایی و متوسطه برای تحصیل در رشته حقوق به دانشگاه رفت و مدتی به عنوان کارآموز وکالت و محضرداری فعالیت کرد. بالزاک پس از مدتی به نویسندگی روی آورد. بالزاک در نویسندگی به رئالیسم گرایش داشت و مکتب رمانتیسم را فرسوده و منسوخ می‌دانست. او خود را مورخ مناسبات و آداب و رسوم زمانه‌اش می‌دانست. بالزاک مجموعه‌ کتاب‌هایی‌ با عنوان «کمدی انسانی» دارد که در آنها چشم‌انداز گسترده تاریخی وجود دارد و در رمان‌های این مجموعه تصویری جزیی‌نگرانه و رئالیستی از جامعه‌ بورژوای فرانسه به دست داده شده است. بالزاک به شکسپیر و دانته علاقه‌ای زیاد داشت. رمان‌‌های بالزاک بخشی از مهم‌ترین میراث ادبیات کلاسیک است که همواره بسیار مورد توجه بوده است. بالزاک در میانه قرن نوزدهم، در 1850، درگذشت.

درباره ترجمه کتاب «باباگوریو»
کتاب «باباگوریو» با ترجمه مهدی سحابی در نشر مرکز منتشر شده است.
مهدی سحابی، مترجم، نقاش، مجسمه‌ساز، داستان‌نویس، روزنامه‌نگار و عکاس ایرانی بود که در سال 1322 در شهر قزوین متولد شد و در هجدهم آبان 1388 از دنیا رفت. سحابی چهره‌ای به‌واقع چندوجهی بود و علایقی متعدد داشت و این به روشنی در کارنامه پربار به جا مانده از او قابل مشاهده است. در میان فعالیت‌های مختلف سحابی، ترجمه ادبی مهم‌ترین دغدغه و کار او بود و امروز هم او اغلب با ترجمه‌هایش به خصوص از مارسل پروست و لویی فردینان سلین به یاد آورده می‌شود. سحابی به جز کار ترجمه به مجسمه‌سازی و نقاشی و داستان‌نویسی هم می‌پرداخت و خودش را نقاش روزهای تعطیل می‌نامید به این معنا که شش روز در هفته ترجمه می‌کند و می‌نویسد و یک روز نقاشی می‌کند. سحابی با سه زبان فرانسه و ایتالیایی و انگلیسی آشنا بود. او پس از تحصیلات متوسطه به تحصیل در رشته نقاشی در تهران مشغول می‌شود اما آن را نیمه‌کاره رها می‌کند و به ایتالیا می‌رود تا در آنجا در رشته کارگردانی سینما تحصیل کند. اما این را هم به پایان نمی‌رساند و مدتی در ایتالیا و فرانسه زندگی می‌کند و سپس در اوایل دهه پنجاه به ایران برمی‌گردد و چون نمی‌تواند با سینمای ایران ارتباطی برقرار کند روی به روزنامه‌نگاری می‌آورد و سپس نوشتن و ترجمه بدل به حرفه اصلی‌اش می‌شود. «در جست‌وجوی زمان از دست رفته»، «مرگ قسطی»، «مزدک»، «گارد جوان»، «بابا گوریو»، «سرخ و سیاه»، «مادام بوواری»، «بارون درخت‌نشین» و «تربیت احساسات» عناوین برخی از مهم‌ترین ترجمه‌های مهدی سحابی هستند.