چرا ادبیات ؟

کتاب «چرا ادبیات؟» اثر ماریو بارگاس یوسا
جهان بدون ادبیات چه شکلی خواهد داشت و آیا اساسا جهان بدون ادبیات قابل تصور است؟ این پرسشی است که بارها مطرح شده و نویسندگان مختلفی به آن پاسخ داده‌اند. طرح مکرر این پرسش از یک سو نشان دهنده اهمیت ادبیات است و از سوی دیگر نشان دهنده به حاشیه رانده شدن آن در دهه‌های اخیر است. ماریو بارگاس یوسا، نویسنده سرشناس پرویی و برنده نوبل ادبیات، از جمله مهم‌ترین نویسندگان معاصری است که به این پرسش پرداخته و در مقاله‌ای که در کتابی با عنوان «چرا ادبیات؟» منتشر شده بار دیگر بر ضرورت و اهمیت ادبیات تاکید کرده است.
کتاب «چرا ادبیات؟» شامل مقاله‌هایی از یوسا و گفت‌وگویی با اوست که با انتخاب و ترجمه عبدالله کوثری به فارسی منتشر شده است.
یوسا رمان‌نویس و روزنامه‌نگاری است که به جز داستان‌نویسی درباره بسیاری از موضوعات و مسایل جهان معاصر اظهار نظر کرده و در قالب مقاله‌ یا سخنرانی عقایدش را بیان کرده است. مقالاتی که در کتاب «چرا ادبیات؟» آمده، هم شامل نظرات یوسا درباره ادبیات است و هم شامل آرای او درباره تاریخ امریکای لاتین و برخی از موضوعات جهان معاصر مثل جهانی شدن.
در کتاب «چرا ادبیات؟» مصاحبه‌ای مفصل با یوسا هم ترجمه شده و او در آن درباره نویسندگان مورد علاقه‌اش، آثار و عقایدش توضیح داده است.
کتاب «چرا ادبیات؟» هم برای علاقه‌مندان به ادبیات مفید و خواندنی است و هم برای کسانی که به تاریخ پرتلاطم امریکای لاتین علاقه‌ دارند.

مروری بر کتاب «چرا ادبیات؟»
کتاب «چرا ادبیات؟» شامل سه مقاله و یک مصاحبه با ماریو بارگاس یوسا است. خواندن این کتاب هم به درک بهتر جهان فکری و داستانی یوسا کمک می‌کند و هم تصویر دقیق‌تری از امریکای لاتین به دست می‌دهد.
مقاله «چرا ادبیات؟»، که عنوان کتاب نیز از همین مقاله برگرفته شده، به جایگاه و اهمیت ادبیات در زندگی مربوط است. یوسا در این مقاله به این موضوع توجه کرده که جامعه بدون ادبیات با چه مسائلی روبرو است. او معتقد است که جامعه‌ای که از ادبیات دور باشد به محدودیت کلامی، محدودیت فکر و تخیل و نیز فقر تفکر دچار خواهد شد.
مقاله «فرهنگ آزادی»، که مقاله دوم کتاب «چرا ادبیات؟» است، در اصل متن سخنرانی یوسا در سپتامبر سال 2000 است که در قالب سلسله برنامه‌هایی در بانک توسعه کشوهاری امریکایی ایراد کرده است. او در این مقاله از زاویه‌ای متفاوت به پدیده جهانی شدن پرداخته است. یوسا با نگاهی که می‌توان رگه‌هایی از خوشبینی را در آن دید جهانی شدن را نه مایه نگرانی بلکه پیام‌آور آزادی بیشتری برای انسان می‌داند. عبدالله کوثری در یادداشتی کوتاه نوشته این مقاله به دلیل آنکه از منظری متفاوت به پدیده جهانی شدن نگریسته خواندنی و حایز اهمیت است.
«امریکای لاتین، افسانه-واقعیت» عنوان مقاله سوم کتاب «چرا ادبیات؟» از یوسا است. یوسا در این مقاله توضیح می‌دهد که مردم در کشورهای امریکای لاتین با دشواری زیادی در تمایز نهادن میان افسانه و واقعیت روبرو هستند. او می‌گوید که در امریکای لاتین از دیرباز عادت کرده‌ایم که افسانه و واقعیت را با هم درآمیزیم و این شاید یکی از دلایل بی‌دست‌وپایی و درماندگی ما در اموری چون امور سیاسی باشد. یوسا در این مقاله به برخی وقایع و حوادث مهم تاریخ امریکای لاتین توجه کرده و می‌گوید بازخوانی ادبیاتی که درباره کشف و فتح قاره شهادت می‌دهند برای اهالی امریکای لاتین سودمند است؛ چرا که در وقایعنامه‌ها نه تنها دورانی «را به خواب می‌بینیم که خیال و واقعیت‌هامان گویی به گونه‌ای حرام درهم‌آمیخته‌اند، بلکه در آنها ریشه‌های مشکلات و چالش‌هایی را نیز می‌یابیم که هنوز بی‌پاسخ مانده‌اند.»
«سرخوشی و کمال» عنوان مصاحبه رابرت بویز و جین‌بل-ویادا با یوسا است که به عنوان متن آخر در کتاب «چرا ادبیات؟» منتشر شده است. یوسا در این مصاحبه مفصل به پرسش‌های متعددی درباره تاثیرپذیری‌اش از نویسندگان دیگر، آثار خودش و جهان داستانی‌اش پاسخ داده است.

درباره ماریو بارگاس یوسا نویسنده کتاب «چرا ادبیات؟»
ماریو بارگای یوسا نویسنده، منتقد و روزنامه‌نگار مشهور پرویی و از مهم‌ترین چهره‌های ادبیات امریکای لاتین است که در سال 2010 برنده جایزه نوبل ادبیات شد. یوسا در سال 1936 در آرکیپای پرو متولد شد. با جدایی پدر و مادر، او نزد خانواده مادری‌اش ‌ماند که خانواده‌ای نیمه‌اشرافی بودند. به دلیل ماموریت‌های این خانواده، یوسا مدتی همراه با آنها به بولیوی می‌رود و سپس دوباره به پرو برمی‌گردد. پس از آن، بخش عمده‌ای از زندگی یوسا در اروپا سپری شده اما با این‌حال او ارتباطش با پرو را نیز همیشه حفظ کرده است. یوسا اولین مجموعه داستانی‌اش را با عنوان «رهبران» در سال 1959 منتشر کرد. یوسا نویسنده پرکاری است و بخش عمده‌ای از آثارش شامل رمان‌هایی است که در سال‌های مختلف نوشته است و در آنها به مسایل مختلفی از جمله تاریخ و حکومت‌های امریکای لاتین پرداخته است. «سور بز»، «گفتگو در کاتدرال»، «رویای سلت»، «جنگ آخر زمان»، «چه کسی پالومینو مولرو را کشت؟»، «مرگ در آند» و «قهرمان عصر ما» برخی از آثار یوسا است که به فارسی ترجمه شده است.

درباره ترجمه کتاب «چرا ادبیات؟»
کتاب «چرا ادبیات؟» با ترجمه عبدالله کوثری در نشر لوح فکر منتشر شده است.
عبدالله کوثری، متولد 1325 در همدان، از مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین مترجمان سال‌های اخیر ایران است که آثار متعددی به خصوص در زمینه ادبیات با ترجمه او منتشر شده است. کوثری پیش از آنکه به ترجمه بپردازد شعرهایی در نشریات مختلف منتشر کرده بود و درواقع به عنوان شاعر شناخته می‌شد و حتی در ده شب گوته نیز شعر خوانده بود. کوثری تحصیلات دانشگاهی‌اش را در رشته اقتصاد در دانشگاه ملی سابق سپری کرد و پس از آن مدتی برای تکمیل زبان انگلیسی به انگلستان رفت و پس از بازگشت به ایران در کتابخانه دانشگاه ملی به کار مشغول شد. او تا چند سال به عنوان مترجم و ویراستار با پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‌ها همکاری داشت اما در سال 1359 با کناره‌گیری از این مشاغل به عنوان مترجم حرفه‌ای به کار مشغول شد و البته گاهی نیز به ویراستاری پرداخت. در کار ترجمه کوثری تمرکز ویژه‌ای بر ادبیات امریکای لاتین داشته و تعدادی از شاهکارهای نویسندگان امریکای لاتین توسط او به فارسی برگردانده شده‌اند. او جوایزی هم برای ترجمه کسب کرده است. «دن کاسمورو»، «حکومت نظامی»، «ایران، جامعه کوتاه مدت»، «ریچارد سوم»، «ائوریپیدس»، «سنکا»، «جنگ آخر زمان»، «سور بز»، «پوست انداختن» و «مرگ در آند» برخی از ترجمه‌های عبدالله کوثری هستند.