تختی، یک زندگی

کتاب «تختی، یک زندگی» نوشتۀ فرید مرادی
زندگی‌نامۀ جهان‌پهلوان تختی. کتاب «تختی، یک زندگی» سرگذشت یکی از محبوب‌ترین ورزشکاران ایران است.
غلامرضا تختی، تنها نامی در میدان ورزش و عرصۀ کشتی نیست و شهرتش به قهرمانی‌هایش در این عرصه خلاصه نمی‌شود. تختی ورزشکاری ملی و مردمی با جایگاه و منزلت مهم اجتماعی‌ و البته یک زندگی فردی تلخ و تراژیک بود.
فرید مرادی در کتاب «تختی، یک زندگی»، با اتکا به اسناد و هرآنچه راجع به غلامرضا تختی نوشته و گفته شده است و نیز مطالعات و تحقیقاتی میدانی و رجوع به خاطرات و گفته‌های آن‌ها که تختی را از نزدیک می‌شناخته و با او مراوده داشته‌اند، سرگذشت این کشتی‌گیر و پهلوان نامی تاریخ معاصر ایران را روایت کرده است.
کتاب «تختی، یک زندگی» شرحی از وجوه گوناگون زندگی تختی، از وجوه ورزشی و اجتماعی و سیاسی گرفته تا وجوه فردی، را دربرمی‌گیرد و گزارشی چندوجهی از زندگی تختی ارائه می‌دهد.

مروری بر کتاب «تختی، یک زندگی»
فرید مرادی در کتاب «تختی، یک زندگی»، با رجوع به همۀ منابع موجود دربارۀ تختی و روایت‌های آن‌هایی که او را از نزدیک می‌شناخته‌اند، می‌کوشد روایتی از زندگی تختی ارائه دهد که هم شخصیت و افکار و عقاید او را به خوانندگان بشناساند و هم تصویری از جایگاه اجتماعی، حضورش در عرصۀ سیاست و نیز بحران‌های مختلف زندگی تختی ترسیم کند.
کتاب «تختی، یک زندگی» در پی اسطوره‌سازی از تختی نیست و به همین دلیل تختی در این کتاب به‌صورت انسانی که مجموعه‌ای از شایستگی‌ها و کاستی‌ها، توانمندی‌ها و ناتوانی‌ها و ضعف‌ها و قوت‌هاست به ما معرفی و شناسانده می‌شود. در این کتاب، در کنار شرح خصلت‌های نیک تختی، از اشتباهات او نیز سخن به میان آمده است.
مرادی در کتاب «تختی، یک زندگی» از محیط و محله و خانواده‌ و فرهنگی که تختی در آن رشد کرد و پرورش یافت، از باورهای دینی و افکار و اندیشه‌های تختی، از نسبت او با جبهۀ ملی و علاقه‌اش به مصدق، از فشاری که حکومت پهلوی بر او می‌آورد، از تنگناهای مالی تختی، از حضورش در میدان کشتی و نیز از ازدواج و زندگی زناشویی ناموفق و دلایل بحران زندگی مشترک کوتاه‌مدت‌اش با شهلا توکلی سخن به میان می‌آورد و همچنین از موضوعات دیگری که تختی به‌نحوی با آن‌ها مرتبط بوده و در زندگی‌اش نقشی ایفا کرده‌اند.
ریشه‌یابی علل مرگ تختی نیز از موضوعاتی است که در کتاب «تختی، یک زندگی» به آن پرداخته شده است.
کتاب «تختی، یک زندگی» از مقدمه، بیست فصل و ضمایم و تصاویری مرتبط با تختی تشکیل شده است.
فصل‌های بیست‌گانۀ کتاب «تختی، یک زندگی» عبارتند از: «تهران عصر رضاخانی»، «خانی‌آباد، زادگاه تختی»، «خاندان تختی»، «باشگاه پولاد»، «در جادۀ افتخار»، «تختی و کشتی پهلوانی»، «تختی و جبهۀ ملی»، «زلزله بوئین‌زهرا»، «نظر حریفان خارجی تختی درمورد او»، «زندگی اجتماعی تختی»، «تختی از نگاه ورزشکاران»، «تختی و خبرنگاران ورزشی»، «تختی و دوستان»، «تختی و باورهای دینی»، «ازدواج تختی»، «افکار و اندیشه‌های تختی»، «تختی و سینما»، «تختی و ساواک»، «آخرین پرده؛ مرگ تختی» و «منبع‌شناسی زندگی تختی».
قسمتی از بخش ضمایم کتاب «تختی، یک زندگی» به اشعاری در رثای تختی اختصاص دارد. از جملۀ این اشعار می‌توان به شعرهای «جهان‌پهلوان» از سیاوش کسرایی، «جهان‌پهلوانی دگر» از ادیب برومند، «نه با کاووس، بر کاووس» از نعمت میرزازاده (م. آزرم) و «در متن غروب آفتاب» از کارو اشاره کرد.
در بخشی از کتاب «تختی، یک زندگی» می‌خوانید: «تختی سیاستگر و سیاستمدار نبود، ورزشکاری بود که از دلِ طبقات فرودست جامعه سربرکشید و به لطف صفات انسانی، قدرت پهلوانی و پیروزی‌های درخشان ورزشی محبوب دل‌های مردم شد. مردمی که از مشکلات زندگی به ‌تنگ آمده، کام‌های برنیامده و آرزوهای در سینه ‌مانده را در موفقیت‌های او می‌جستند. مردی که می‌ایستد، تا آخرین لحظه می‌جنگد و تسلیم نمی‌شود یا به‌سختی به آن تن می‌دهد.
در اسطوره‌های تاریخی ما، هماره پهلوانانی بوده‌اند که جنگیده و تسلیم نشده‌اند، آرش جانش را برای گسترش مرزهای ایران و جلوگیری از تحقیر ایرانیان، در یک تیر می‌کند، رستم چون در برابر اسفندیار که نمایندۀ قدرت قهار و فرادست جامعه است، تن به بند کشیده شدن نمی‌دهد، می‌ایستد و چون در برابر روئین‌تنی اسفندیار چاره را از دست می‌دهد به ‌تدبیر سیمرغ، جان از اسفندیار می‌گیرد که نگویند پهلوان ایران‌زمین به ذلت افتاد. تختی در برابر خواست شاه که از او می‌خواهد دست از کشتی بردارد و مربی شود، نه می‌گوید که گناهی نابخشودنی است، پس درها را به رویش می‌بندند و کاری می‌کنند که در میادین ورزشی هم ناکام بماند و بدین‌ترتیب در ذهن مردم نیز می‌کوشند اسطورۀ او را درهم بشکنند.»
کتاب «تختی، یک زندگی» در انتشارات دوستان منتشر شده است.

دربارۀ فرید مرادی، نویسندۀ کتاب «تختی، یک زندگی»
فرید مرادی، متولد 1333، کارشناس نشر و ویراستار ایرانی است. کتاب «تاریخ چاپ و نشر کتاب فارسی (از برآمدن تا انقلاب)» از جمله آثار تألیفی اوست. از کارهای مرادی در حوزۀ ویرایش نیز می‌توان به ویراست جدید کتاب «اوستا: یسنا (نامه‌ی زرتشت)»، به‌گردآوری و تألیف ابراهیم پورداود، اشاره کرد.
از فرید مرادی همچنین مقالاتی در مجلۀ «آزما» منتشر شده است.