فلاسفه بزرگ آشنایی با فلسفه غرب

کتاب «فلاسفه بزرگ» نوشته براین مگی، ترجمه عزت‌الله فولادوند
شاید این باوری عمومی باشد که فلسفه صرفا مختص به فیلسوفان یا نهایتا کسانی است که در دانشگاه در رشته فلسفه درس می‌خوانند. طبق این باور، مباحث و مکاتب فلسفی ارتباطی با زندگی عادی و روزمره مردم ندارد و برای همین نیازی به آشنایی با فلسفه هم احساس نمی‌شود. علاوه بر این، فلسفه شاخه‌ای از دانش تصور می‌شود که بسیار تخصصی است و آشنایی با آن در توان همه مردم نیست. اما براین مگی در کتاب «فلاسفه بزرگ» نشان داده که فلسفه نه مختص به گروهی خاص از جامعه بلکه برای همه مردم است.
کتاب «فلاسفه بزرگ»، با عنوان فرعی «آشنایی با فلسفه غرب»، اثری است که مخاطبانش می‌توانند همه کتاب‌خوانان و به عبارتی همه مردم باشند. مگی در این کتاب به ما می‌گوید که چرا آشنایی حتی کلی و مختصر با فلسفه می‌تواند به زیست بهتر ما منجر شود.
همان‌طور که از عنوان فرعی کتاب «فلاسفه بزرگ» برمی‌آید، در این کتاب با فیلسوفان جریان‌ساز غربی آشنا خواهیم شد. کتاب‌های مشابه زیادی وجود دارند که برخی از آنها به فارسی هم ترجمه شده‌اند اما کتاب «فلاسفه بزرگ» چند ویژگی مهم دارد که آن را به اثری متمایز تبدیل می‌کند.

مروری بر کتاب «فلاسفه بزرگ»
یکی از ویژگی‌های قابل توجه کتاب «فلاسفه بزرگ» این است که در این اثر جریان‌ها و شاخه‌های اصلی فلسفه غرب با زبانی شیوا، ساده و خواندنی ارایه شده‌اند. در اینجا ممکن است این پرسش مطرح شود که چگونه می‌توان مباحثی پیچیده را به زبانی ساده بیان کرد؟ پاسخ این پرسش در میزان تسلط و آشنایی نویسنده اثر نهفته است به این معنا که هرچقدر نویسنده کتاب آشنایی عمیق‌تر و دقیق‌تری با مباحث فلسفی داشته باشد با زبانی شیواتر و رساتر می‌تواند آنها را بیان کند. این ویژگی در کتاب «فلاسفه بزرگ» به خوبی دیده می‌شود.
نکته قابل توجه دیگر این است که در سال‌های اخیر برخی نام‌ها یا موضوعات فلسفی به نوعی مد شده‌اند و درباره‌شان انواع و اقسام کتاب و پادکست و داستان تولید شده است. در بسیاری از این تولیدات مباحث و جریان‌های فلسفی به گونه‌ای ساده‌سازی شده‌اند که دیگر ارتباط چندانی با اصل موضوع ندارند. اما کتاب «فلاسفه بزرگ» اصلا به سمت ساده‌سازی و به ابتذال کشاندن مباحث و نام‌‌های فلسفی نرفته و تلاش کرده جنبه‌های مختلف هر جریان فلسفی را با زبانی قابل فهم ارایه کند.
در کتاب «فلاسفه بزرگ» براین مگی در پانزده بخش به مهم‌ترین چهره‌ها و جریان‌های فلسفه غرب، از گذشته تا دوران معاصر، پرداخته است. اما فرم خاص کتاب به خواندنی‌تر شدن آن کمک کرده است. ما در این کتاب با پانزده گفت‌وگو روبرو هستیم. گفت‌وگوهایی میان براین مگی با پانزده استاد فلسفه که هریک در شاخه‌ای خاص متخصصی چیره‌دست محسوب می‌شوند. فرم گفت‌وگومحور کتاب باعث می‌شود که کتاب شکلی یکنواخت و یک‌صدایی نداشته باشد. گفت‌وگو باعث می‌شود که مباحث گاه پیچیده فلسفی به صورتی جان‌دارتر و پویاتر ارایه شوند. درواقع شکل رفت‌وبرگشتی و پرسش و پاسخی کتاب «فلاسفه بزرگ» کمک می‌کند تا ابعاد گوناگون و دشوارتر مباحث فلسفی امکان طرح پیدا کنند. این شکل کتاب به نوعی یادآور چهره اسطوره‌ای فلسفه یعنی افلاطون هم هست چرا که تمام آثار افلاطون در قالب مکالمه و دیالوگ نوشته شده‌اند.
به این ترتیب با خواندن «فلاسفه بزرگ» می‌توانیم با قله‌های فلسفه غرب از زبان تعدادی از مهم‌ترین استادان و شارحان فلسفه آشنا شویم. تسلط مگی و کسانی که در پانزده گفت‌وگوی این کتاب حاضر هستند سبب شده که به روشن‌ترین شکل ممکن با مطرح‌ترین فیلسوفان غربی آشنا شویم.
اساس کتاب «فلاسفه بزرگ» سلسله برنامه‌هایی بوده که براین مگی در سال 1987 برای تلویزیون بی‌بی‌سی ساخته بود. او در این برنامه تلویزیونی به سراغ زبده‌ترین استادان معاصر فلسفه رفته و با هریک درباره موضوعی که تخصص بیشتری در آن دارند گفت‌وگو کرده است. گرچه این برنامه‌های تلویزیونی مبنای کتاب «فلاسفه بزرگ» بوده اما هم خود مگی و هم کسانی که با آنها گفت‌وگو شده برای انتشار مصاحبه‌هایشان دست به ویرایش اساسی مصاحبه‌ها زده‌اند و اصلاحاتی مهم در آنها اعمال کرده‌اند در نتیجه می‌توان گفت مصاحبه‌های منتشر شده در کتاب ظرایف و نازک‌کاری‌هایی دارد که در نسخه تلویزیونی‌شان وجود نداشته است.
نگاهی به چهره‌هایی که در کتاب «فلاسفه بزرگ» به آنها پرداخته شده و همچنین اسامی کسانی که با آنها گفت‌وگو شده نشان دهنده اهمیت این کتاب است. پانزده گفت‌وگوی کتاب به ترتیب به این چهره‌ها و جریان‌های فلسفی توجه کرده‌اند: «افلاطون»: گفت‌وگو با مایلز برن‌ییت (استاد فلسفه قدیم در دانشگاه کمبریج)، «ارسطو»: گفت‌وگو با آنتونی کنی (استاد فلسفه و رئیس کالج بیلیول، دانشگاه آکسفورد)، «دکارت»: گفت‌وگو با برنارد ویلیامز (استاد فلسفه در دانشگاه کالیفرنیا)، «اسپینوزا و لایب‌نیتس»: گفت‌وگو با آنتونی کوئین‌تن (رئیس کتابخانه بریتانیا)، «لاک و بارکلی» گفت‌وگو با مایکل ایزر (عضو هیات علمی کالج ودم دانشگاه آکسفورد)، «هیوم»: گفت‌وگو با جان پاسمور (استاد ممتاز دانشگاه ملی استرالیا)، «کانت»: گفت‌وگو با جفری وارناک (استاد فلسفه و رئیس کالج هرتفورد دانشگاه آکسفورد)، «هگل و مارکس» (گفت‌وگو با پیتر سینگر، استاد فلسفه دانشگاه موناش استرالیا)، «شوپنهاور»: گفت‌وگو با فردریک کاپلستن (مورخ فلسفه)، «نیچه»: گفت‌وگو با جی.پی. استرن (استاد دانشگاه لندن)، «هوسرل و هایدگر و فلسفه جدید اصالت وجود»: گفت‌وگو با هیوبرت دریفوس (استاد فلسفه در دانشگاه کالیفرنیا)، «پیروان امریکایی مکتب اصالت عمل»: گفت‌وگو با سیدنی مورگن‌بر (استاد فلسفه در دانشگاه کلمبیا)، «فرگه و راسل و منطق جدید»: گفت‌وگو با ا.ج. ایر (استاد سابق منطق دانشگاه آکسفورد)، «ویتگنشتاین»: گفت‌وگو با جان سرل (استاد فلسفه دانشگاه کالیفرنیا).
درباره براین مگی، نویسنده کتاب «فلاسفه بزرگ»
براین مگی در سال 1940 در لندن متولد شد. تحصیلات دانشگاهی‌اش را در دانشگاه آکسفورد پشت سر گذاشت و نکته قابل توجه این که در این دانشگاه در رشته‌های تاریخ، فلسفه، علوم سیاسی و اقتصاد با کسب رتبه ممتاز فارغ‌التحصیل شد. او سپس برای مدتی به تدریس در دانشگاه ییل امریکا مشغول شد و بعد به صورت مستقل به کار نوشتن پرداخت. او پس از سال‌ها نویسندگی، در سال 1975 دوباره به دانشگاه بازگشت و در کالج بیلیول آکسفورد به تدریس پرداخت و عضو هیات علمی کالج ال سولز در همان دانشگاه شد. مگی در طول چند دهه در رسانه‌های جمعی چون رادیو و تلویزیون برنامه‌های فلسفی و علمی داشت و با نشریات نیز همکاری می‌کرد. او به شکل مستمر برای «تایمز» و «گاردین» مقاله می‌نوشت و نسبت به حوادث روز جهان هم حساسیت داشت. برخی آثار او همچون «بزرگان جهان اندیشه»، «فلسفه امروز بریتانیا»، «پوپر» و «فلسفه شوپنهاور» به بیش از بیست زبان ترجمه شده‌اند.
درباره ترجمه فارسی کتاب «فلاسفه بزرگ»
کتاب «فلاسفه بزرگ» با ترجمه عزت‌الله فولادوند توسط انتشارات خوارزمی منتشر شده است.
عزت‌الله فولادوند، متولد 1314، مترجم نام‌آشنا و قابل اعتماد حوزه فلسفه است که در طول چند دهه فعالیت‌اش کتاب‌ها و مقالات متعددی از فیلسوفان مطرح غربی به فارسی برگردانده است. برخی ترجمه‌های فولادوند جوایزی در حوزه ترجمه به دست آورده‌اند.