موقعیت تجار و صاحبان صنایع در ایران عصر پهلوی (گام نو_لاجوردی) سرمایه داری خانوادگی خاندان لاجوردی و لاجوردیان

کتاب «سرمایه‌داری خانوادگی خاندان لاجوردی و لاجوردیان» نوشتۀ علی‌اصغر سعیدی و فریدون شیرین‌کام
کتابی از مجموعۀ «موقعیت تجّار و صاحبان صنایع در ایرانِ عصر پهلوی». کتاب «سرمایه‌داری خانوادگی خاندان لاجوردی و لاجوردیان» بخشی از پروژه‌ای است که در قالب مجموعه کتاب‌هایی با عنوان «موقعیت تجّار و صاحبان صنایع در ایرانِ عصر پهلوی» به پژوهش دربارۀ تاجران کارآفرینی می‌پردازد که در سال‌های پیش از انقلاب، با تأسیس و راه‌اندازی برخی صنایع، در صنعتی‌شدن و مدرن‌سازی ایران نقشی مهم ایفا کردند.
در مجموعۀ «موقعیت تجّار و صاحبان صنایع در ایرانِ عصر پهلوی» گوشه‌ای از تاریخ ایران مدرن، از چشم‌انداز اقتصاد و صنعت و تجارت و کسب‌وکار، تصویر می‌شود و روایت‌هایی از صنایعی تأثیرگذار در زندگی مردم ایران و چگونگی پدید آمدن و رشد این صنایع و نیز فرجام آن‌ها ارائه می‌شود. این روایت‌ها، که کتاب «سرمایه‌داری خانوادگی خاندان لاجوردی و لاجوردیان» از جملۀ آن‌هاست، در کنار هم تصویری می‌سازند از تاریخ صنعتی‌شدن ایران و تحولاتی که با تأسیس صنایع گوناگون در ایران و زندگی مردم ایران پدید آمد.
علی‌اصغر سعیدی و فریدون شیرین‌کام، که بسیاری از کتاب‌های مجموعۀ «موقعیت تجّار و صاحبان صنایع در ایرانِ عصر پهلوی» به‌کوشش آنها فراهم آمده است، در کتاب «سرمایه‌داری خانوادگی خاندان لاجوردی و لاجوردیان» به روایت گوشه‌ای از تلاش‌های خانواده‌ای می‌پردازند که کار خود را از پایین‌ترین مراحل و مراتب اجتماعی شروع کردند و دست آخر یکی از بزرگترین واحدهای صنعتی را در ایرانِ سال‌های پیش از انقلاب تأسیس کردند.

مروری بر کتاب «سرمایه‌داری خانوادگی خاندان لاجوردی و لاجوردیان»
چنانکه در پیش‌گفتار علی‌اصغر سعیدی و فریدون شیرین‌کام، بر کتاب «سرمایه‌داری خانوادگی خاندان لاجوردی و لاجوردیان» توضیح داده شده، خاندان لاجوردی از خانواده‌های سرمایه‌گذار و کارآفرین در ایران معاصر هستند که «از اواخر دورۀ ناصرالدین شاه تا آخر دورۀ پهلوی، در بیشتر عرصه‌های اقتصادی اعم از صادرات و واردات و نیز از سال 1330 به بعد در بخش صنعت و خدمات به‌ویژه صنایع غذایی، نساجی، شوینده، ساختمان، بانکداری و بیمه فعال بودند.»
در کتاب «سرمایه‌داری خانوادگی خاندان لاجوردی و لاجوردیان» نقش خاندان لاجوردی در اقتصاد و تجارت و صنعت در ایران و چگونگی آغاز فعالیت آن‌ها، رَوَند رشد و توسعۀ فعالیت‌هایشان و نیز سرانجام کارشان مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته و روایت شده است.
مقدار سرمایه‌گذاری و ویژگی‌های سرمایه‌داری خانوادگی خاندان لاجوردی، جهت‌گیری آن‌ها از تجارت به صنعت و مشارکتشان در سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی از موضوعات اصلی مورد مطالعه و پژوهش در کتاب «سرمایه‌داری خانوادگی خاندان لاجوردی و لاجوردیان» هستند.
کتاب «سرمایه‌داری خانوادگی خاندان لاجوردی و لاجوردیان» یک پژوهش توصیفی و تحلیلی است که بخشی از آن برمبنای اسناد آرشیوی‌ای که در مراکز دولتی و خصوصی و کتابخانه‌ها موجودند انجام شده و بخشی از طریق مصاحبۀ نویسندگان با مدیران و اعضای خانوادۀ لاجوردی. بخشی دیگر از پژوهش‌های این کتاب هم با استناد به مصاحبه‌هایی صورت گرفته که قبلاً با بعضی اعضای خانوادۀ لاجوردی و نزدیکان آن‌ها و همچنین مدیرانی که در حوزۀ فعالیت آن‌ها کار می‌کرده‌اند و مقامات سابق اقتصادی انجام شده و در آرشیو تاریخ شفاهی موجود بوده است.
کتاب «سرمایه‌داری خانوادگی خاندان لاجوردی و لاجوردیان» از پیش‌گفتار، مقدمه و یازده فصل تشکیل شده است. فصل‌های یازده‌گانۀ کتاب «سرمایه‌داری خانوادگی خاندان لاجوردی و لاجوردیان» عبارتند از: «مروری بر موقعیت تجّار در ایران (از قاجار تا پهلوی)»، «خاندانی با چهار نسل فعالیت»، «خاندان لاجوردی و اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران»، «نوآوری‌های خاندان لاجوردی»، «ویژگی‌های سرمایه‌داری خانوادگی خاندان لاجوردی»، «منابع تأمین مالی سرمایه‌گذاری»، «حرکت از تجارت به صنعت»، «تأثیر سیاست و سیاستگذاری بر صاحبان صنایع»، «فعالیت‌های غیراقتصادی خاندان لاجوردی»، «انقلاب و پایان کار یک خانواده سرمایه‌دار» و «نتیجه‌گیری».
خاستگاه اقلیمی خاندان لاجوردی، اتاق بازرگانی و اتاق صنایع و معادن ایران در دوره‌های مختلف عصر پهلوی، علل موفقیت لاجوردی‌ها، ناکامی‌های اقتصادی خاندان لاجوردی، رقبای اقتصادی خاندان لاجوردی، شرکت‌هایی که خاندان لاجوردی تأسیس و در آن‌ها سرمایه‌گذاری کردند، سیاست‌های کارگری و صاحبان صنایع، رابطۀ سرمایه‌داران مدرن و سنتی، سیاست و اقتصاد در ایران و مؤسسۀ خیریۀ بنیاد لاجوردی از جمله موضوعاتی هستند که در فصل‌های مختلف کتاب «سرمایه‌داری خانوادگی خاندان لاجوردی و لاجوردیان» به آن‌ها پرداخته شده است.
کتاب «سرمایه‌داری خانوادگی خاندان لاجوردی و لاجوردیان» در انتشارات گام نو منتشر شده است.

دربارۀ علی‌اصغر سعیدی و فریدون شیرین‌کام
علی‌اصغر سعیدی، متولد 1336، جامعه‌شناس، پژوهشگر و مترجم ایرانی و دانشیار و مدیر گروه برنامه‌ریزی و رفاه اجتماعی و عضو هیئت علمی دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران است. سعیدی دارای لیسانس علوم اجتماعی و فوق لیسانس جامعه‌شناسی از دانشگاه تهران و دکترای جامعه‌شناسی از دانشگاه لندن است. از آثار تألیفی و پژوهشی او می‌توان به کتاب‌ «زندگی و کارنامه حاج ‌محمدتقی برخوردار»، از مجموعه کتاب‌های «موقعیت تجّار و صاحبان صنایع در ایرانِ عصر پهلوی» اشاره کرد که آن نیز، مانند کتاب «سرمایه‌داری خانوادگی خاندان لاجوردی و لاجوردیان»، ماحصل همکاری سعیدی و فریدون شیرین‌کام است.
علی‌اصغر سعیدی، علاوه بر کار تألیف و پژوهش، در حوزۀ ترجمه نیز فعال است. کتاب‌های «آهنگ عشق»، «پنجره»، «پزشک پادشاهان» و «گنجینۀ حماسه‌های جهان» از جمله ترجمه‌های او هستند.

فریدون شیرین‌کام، متولد 1339 در آستانۀ اشرفیه، پژوهشگر ایرانی علوم سیاسی و اقتصادی است. شیرین‌کام دارای فوق لیسانس علوم سیاسی از دانشگاه تربیت مدرس است. او از پژوهشگرانِ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است. از آثار تألیفی و پژوهشی فریدون شیرین‌کام می‌توان به کتاب «کارآفرینان صنعتی در عصر پهلوی: زندگی و کارنامه‌ی حسن تفضّلی» اشاره کرد.