چائوشسکو ظهور و سقوط دیکتاتور سرخ

کتاب «چائوشسکو» اثر ادوارد بئر، ترجمه بیژن اشتری، نشر ثالث
یک روایت دست اولِ افشاگرانه و در عین حال تحلیلی از روزنامه‌نگار و مستندسازی که تصویری از نزدیک از رومانی در دوران پس از سقوط حکومت چائوشسکو به دست داده است. کتاب «چائوشسکو» دو سال پس از فروپاشی حکومت چائوشسکو منتشر شد. نویسنده کتاب گفته است که مورخی دانشگاهی نیست و از این‌رو در این کتاب با پژوهش تاریخیِ آکادمیک روبرو نیستیم.
کتاب «چائوشسکو» درواقع حاصل مشاهدات ادوارد بئر از رومانی پس از سقوط حکومت چائوشسکو است و طیف گسترده‌ای از خوانندگان می‌توانند جزو مخاطبان این کتاب باشند.
ادوارد بئر در مقام روزنامه‌نگار سفرهای زیادی به رومانی داشت و توانسته بود با تعداد زیادی از افراد و مسئولان رژیم چائوشسکو ملاقات کند. او همچنین با تعدادی از افراد سیاسی رومانی هم دیدار و مصاحبه کرده و حاصل تمام این دیدارها و مصاحبه‌ها در کتاب «چائوشسکو» قابل مشاهده است.
کتاب «چائوشسکو» درواقع حاصل مصاحبه‌ها و منابع دیگری درباره رومانی است که مدنظر ادوارد بئر بوده‌اند.
این کتاب مقدمه‌ای به قلم ریشارد کاپوشچینسکی دارد که در آن به ویژگی‌های درخور توجه کتاب «چائوشسکو» پرداخته شده است.

مروری بر کتاب «چائوشسکو»
ادوارد بئر در کتاب «چائوشسکو» بر روی چند مسئله و پرسش دست گذاشته و تلاش کرده پاسخی به آنها بدهد. این که چرا برای سال‌هایی طولانی تصویر دقیق و روشنی از رژیم چائوشسکو وجود نداشت و این که او چگونه توانسته بود قدرتی مطلق را در رومانی اعمال کند و همچنین بیست و پنج سال حکومت خودکامه او چه تبعات و مصایبی بر جامعه رومانی تحمیل کرد.
در سال‌های زوال بلوک شرق اغلب حکومت‌های کشورهای اروپای شرقی از قدرت کنار رفتند اما تنها کسی که با خشم جامعه‌اش مواجه شد و سرنوشت خونینی پیدا کرد نیکولای چائوشسکو بود. مترجم کتاب «چائوشسکو» در بخشی از مقدمه‌اش به این نکته اشاره کرده که چائوشسکو در قیاس با همتایان خود در اروپای شرقی دست به کشتار مخالفانش نزده بود و از روشی دیگر استفاده می‌کرد: «روش حکومت‌داری چائوشسکو به نحوی بود که مخالفانش را به روش‌های یگری خنثی می‌کرد. او هیچ مخالفی را اعدام نکرد و حتی زندان‌هایش هم خالی‌تر از هر زندان دیگری در اروپای شرقی بود. اما به رغم این واقعیت‌ها، مردم رومانی سخت‌ترین مجازات‌ها را درباره چائوشسکو و همسرش اعمال کردند و به بدترین شکل ممکن آنها را به جوخه تیرباران سپردند.»
چرا مردم رومانی تا این حد از چائوشسکو خشمگین بودند؟ ادوارد بئر در کتاب «چائوشسکو» تلاش کرده به این پرسش پاسخ دهد.
ادوارد بئر در کتاب «چائوشسکو» به مسئله دیگری هم توجه کرده و به خسارت‌ها و مصیبت‌هایی که حکومت چائوشسکو به بار آورده بود پرداخته است.
کتاب «چائوشسکو» با حوادث بسیار مشهور دسامبر 1989 در رومانی آغاز می‌شود و این زمانی است که چائوشسکو به رسم همیشه در مقابل جمعیت حاضر شده اما این بار واکنشی سخت متفاوت از مردم پیش رویش می‌بیند. واکنش چائوشسکو نیز قابل پیش‌بینی است. او با دیدن خشم مردم وحشت می‌کند و از شهر فرار می‌کند اما جایی برای فرار وجود ندارد. او سه روز بعد به همراه همسرش در دادگاهی سرهم‌بندی شده به اعدام محکوم می‌شود.
ریشارد کاپوشچینسکی در بخشی از مقدمه‌اش درباره ویژگی‌های کتاب «چائوشسکو»ی ادوارد بئر می‌گوید مزیت این کتاب جلب توجه خوانندگان به ریشه‌های فرهنگی و اجتماعی عمیق دیکتاتوری چائوشسکو است. اگرچه بئر خود را به گردآوری و توصیف جنجال‌ها و رسوایی‌ها و تندوری‌های تاکنون افشانشده رژیم و رفتارهای بیمارگونی که مشخصه رژیم دیکتاتوری رومانی بود محدود نکرده است.
بئر در کتاب «چائوشسکو» اسناد بسیاری در این زمینه داشته که بر اساس آنها می‌توانسته چندین جلد کتاب جنجالی و هولناک درباره دیکتاتور رومانی بنویسد. اما او هدفی دیگر داشته و به تعبیر ریشارد کاپوشچینسکی، «او می‌خواهد پس‌زمینه‌ای برای ما فراهم کند تا بتوانیم به روشنی مضحکه‌ای را که در پی به قدرت رسیدن نیکولای والنا در رومانی به روی صحنه آمد ببینیم؛ این صحنه گرچه حال به هم زن است اما تماشایش خالی از جذابیت نیست. نویسنده برایمان توضیح می‌دهد که رومانی در بخشی از اروپا واقع شده که ساکنانش عمدتا یک جمعیت روستایی بودند. در اینجا برای قرن‌های متمادی اربابان و مالکان خودمختار، رهبران قبیله‌ای، و افراد خودسر حکومت می‌کردند. آن‌ها بر جان و مال رعایای خود، اختیار تام و تمام داشتند. آنها خودشان را معادل با قانون و فراتر از قانون می‌دانستند. قدرت مطلق داشتند و هر جرم و جنایتی هم که می‌کردند هچ مجازاتی شامل حالشان نمی‌شد. حاکمان رومانی از دوران باستان رعایایی را می‌خواستند که بندگی کنند و آن‌ها را چشم بسته بستایند.»
ادوارد بئر در کتاب «چائوشسکو» نشان می‌دهد که او نیز در این سنت و بستر به قدرت رسید اما به این پرسش هم پاسخ می‌دهد که او چگونه برای مدتی طولانی قدرت را در دست داشت.

درباره ادوارد بئر نویسنده کتاب «چائوشسکو»
ادوارد بئر، متولد 1926، روزنامه‌نگار شناخته شده‌ای است که در نیوزویک و تایم فعالیت کرده و به خاطر گزارش‌ها و مقاله‌هایش از مناطقی چون کنگو و الجزایر و ویتنام و کامبوج و منطقه تحت محاصره اسپانیا در غرب آفریقا و به طور کلی جاهایی که درگیر جنگ بوده‌اند شناخته می‌شود. او درواقع بیشتر خبرنگار جنگی است و روایت‌های دست اولش را در قالب کتاب‌هایی منتشر کرده است. بئر در فرانسه متولد شده اما در لندن تحصیلاتش را پشت سر گذاشته است. او سال‌هایی را در الجزایر گذرانده بود آن هم در زمانی که هنوز جنگ در آنجا به پایان نرسیده بود. بئر روزنامه‌نگاری است که از سال 1958 مشغول نوشتن کتاب‌هایی بر اساس تجربیات کار‌ی‌اش شد. برخی از کتاب‌های او از جمله کتاب «چائوشسکو» و کتابی که درباره جنگ استقلال الجزایر نوشته مورد توجه زیادی قرار گرفته است. او همچنین مدتی هم به ساخت فیلم‌های مستند تلویزیونی پرداخت. بئر در مه 2007 در هشتاد و یک سالگی درگذشت.

درباره ترجمه کتاب «چائوشسکو»
کتاب «چائوشسکو» با ترجمه بیژن اشتری توسط نشر ثالث منتشر شده است.
بیژن اشتری، متولد 1342، مترجم ایرانی است که عمدتا کتاب‌هایی در زمینه تاریخ ترجمه کرده است. او فارغ‌التحصیل رشته میکروب‌شناسی از دانشگاه تهران است اما علاقه‌اش به تاریخ سبب شده به سراغ ترجمه برود. «ادبیات علیه استبداد»، «حرمسرای قذافی»، «امید علیه امید»، «دختر استالین» و «خودآموز دیکتاتورها» برخی از ترجمه‌های او هستند.