یهودی ستیزی عناصر و خاستگاه های حاکمیت توتالیتر

کتاب «عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر: یهودی‌ستیزی» اثر هانا آرنت
نخستین بخش از کتاب مشهور و مهم هانا آرنت. کتاب «یهودی‌ستیزی» (Antisemitismus) ترجمۀ فارسی بخش اول کتاب «عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر» هانا آرنت است.
کتاب «عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر»، با عنوان اصلی Elemente und Ursprünge totaler Herrschaft، ویراست آلمانی کتابی است که آرنت اولین بار آن را در سال 1951 با عنوان «خاستگاه‌های توتالیتاریسم»The Origins of) (Totalitarianism به زبان انگلیسی منتشر کرد.
هانا آرنت بعد از انتشار نسخۀ انگلیسی کتاب «عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر» نسخه‌ای آلمانی هم از این کتاب تدارک دید. این نسخۀ آلمانی در سال 1955 منتشر شد و کارل یاسپرس، فیلسوف آلمانی و استاد هانا آرنت، بر آن مقدمه‌ای نوشت که ترجمۀ فارسی آن در ابتدای ترجمۀ فارسی بخش اول کتاب «عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر»، یعنی کتاب «یهودی‌ستیزی»، آمده است.
کتاب «عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر»، چنانکه در مقدمۀ مهدی تدینی بر ترجمۀ فارسی کتاب «یهودی‌ستیزی» اشاره شده، «پرحجم‌ترین کتاب و به گمان بسیاری اثر اصلی هانا آرنت است.»
آرنت در کتاب «عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر» به ریشه‌یابی و تحلیل پدیده‌ای پرداخته که از پدیده‌های سیاسی مخوف تاریخ قرن بیستم است و فجایع بی‌شماری به بار آورده است.
کتاب «عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر» به ما می‌گوید که حکومت‌های تمامیت‌خواه چه نوع حکومت‌هایی هستند، ریشه در چه ایدئولوژی‌ها و چه افکار و اهداف سیاسی‌ای دارند، چطور شکل گرفته و تکوین یافته‌اند و به چه نحوی عمل می‌کنند.
کتاب «عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر» از سه بخش تشکیل شده که عبارتند از: «یهودی‌ستیزی»، «امپریالیسم» و «توتالیتاریسم». هر یک از این سه بخش، چنانکه در مقدمۀ ترجمۀ فارسی کتاب «یهودی‌ستیزی» توضیح داده شده، به‌دلیل حجم بالایی که داشته‌اند، در فارسی در قالب کتابی مجزا ترجمه شده‌اند.

مروری بر کتاب «یهودی‌ستیزی»
چنانکه پیش‌تر اشاره شد، کتاب «یهودی‌ستیزی» بخش نخست از کتاب «عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر» هانا آرنت است و در ابتدای آن مقدمۀ کارل یاسپرس بر این کتاب مهم آرنت آمده است. یاسپرس در این مقدمه، دربارۀ آنچه آرنت در کتاب «عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر» به آن پرداخته و نیز دربارۀ نسخۀ آلمانی این کتاب توضیحاتی مختصر و مفید می‌دهد.
بعد از مقدمۀ کارل یاسپرس، پیشگفتار هانا آرنت بر چاپ اول کتاب «عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر» آمده و سپس پیشگفتار آرنت بر بخش اول این کتاب، یعنی همان بخشی که در قالب کتاب «یهودی‌ستیزی» به‌صورت مستقل به فارسی ترجمه و منتشر شده است.
در کتاب «یهودی‌ستیزی» صحبت از جنبشی است که در اواخر قرن نوزدهم، با اهداف سیاسی، در اروپا ظهور کرد و در شکل‌گیری و قدرت یافتن حاکمیت توتالیتر در قرن بیستم نقشی مهم ایفا کرد؛ جنبشی که در ضدیت با یهودیان شکل گرفت و جلوۀ بسیار هولناک خود را در یهودی‌کُشی گستردۀ آلمان نازی نشان داد.
هانا آرنت در کتاب «یهودی‌ستیزی» از ریشه‌ها و خاستگاه‌های یهودی‌ستیزی و چگونگی پیدایش این جنبش و اهداف سیاسی آن سخن می‌گوید و پدیدۀ یهودی‌ستیزی را، به‌عنوان یکی از عناصر برسازندۀ حاکمیت توتالیتر، به‌لحاظ تاریخی و فکری و با اشاره به مصداق‌های آن در تاریخ اروپا، مورد بررسی و تحلیل قرار می‌دهد.
آرنت در کتاب «یهودی‌ستیزی» بر عناصری از تاریخ قرن نوزدهم اروپا و تاریخ یهودی‌ستیزی تمرکز کرده است که به خاستگاه‌های توتالیتاریسم مربوط هستند. او بر آن است که در کتاب «یهودی‌ستیزی» سوء‌تفاهم‌هایی را رفع کند که دربارۀ منشاء یهودی‌ستیزی و دشمنی آلمان نازی با یهودیان وجود داشته است.
کتاب «یهودی‌ستیزی» جنبش یهودی‌ستیزی را در زمینه‌ای تاریخی و سیاسی قرار می‌دهد تا مبنای واقعی آن را در تاریخ اروپا آشکار کند و توضیح بدهد. آرنت در کتاب «یهودی‌ستیزی» مستندات و تحلیل‌هایی دربارۀ تاریخ یهودی‌ستیزی در اروپای قرن نوزدهم و چندوچونِ این جنبش ارائه می‌دهد که ما را در درک بهتر اینکه چه رابطه‌ای میان توتالیتاریسم و یهودی‌ستیزی وجود دارد، یاری می‌کند و کمک‌مان می‌کند که به ریشه‌های تاریخی و سیاسی و ایدئولوژیک یهودی‌کُشی آلمان نازی پی ببریم.
کتاب «یهودی‌ستیزی» از نسبت و رابطۀ میان شدت‌یافتن یهودی‌ستیزی و فروپاشی دولت – ملت سخن می‌گوید و یهودی‌ستیزی در تاریخ اروپا را در پیوند با سیاست و اهداف سیاسی مستتر در این یهودی‌ستیزی مورد بررسی و تحلیل قرار می‌دهد تا بر خرافه‌ها و افسانه‌هایی غیرسیاسی که پیرامون یهودی‌ستیزی پدید آمده‌اند خط بطلان بکشد و نسبت میان توتالیتاریسم و یهودی‌ستیزی را روشن کند.
کتاب «یهودی‌ستیزی» از پیشگفتار و چهار فصل تشکیل شده است. فصل‌های چهارگانۀ کتاب «یهودی‌ستیزی» عبارتند از: «یهودی‌ستیزی و عقل سلیم»، «یهودیان و دولت – ملت»، «یهودیان و جامعه» و «ماجرای درفوس».

دربارۀ هانا آرنت
هانا آرنت (Hannah Arendt)، زادة 1906 در آلمان و درگذشته به سال 1975 در امریکا، از فیلسوفان و نظریه‌پردازان سیاسی مطرح قرن بیستم است. آرنت یهودی بود و با قدرت گرفتن نازی‌ها در آلمان از کشور خود به فرانسه گریخت و از آنجا نیز، به دلیل اینکه فرانسه نیز داشت به اشغال آلمان نازی درمی‌آمد، به امریکا مهاجرت کرد. وضعیت مهاجران و آوارگان و پناهندگان سیاسی یکی از دغدغه‌های آرنت بود و در مباحث نظری‌اش به این موضوع می‌پرداخت. او همچنین در مدتی که در فرانسه اقامت داشت با سازمانی که کودکان یهودی بی‌سرپرست را به فلسطین انتقال می‌داد همکاری می‌کرد.
آرنت در دانشگاه و در رشتۀ فلسفه شاگرد مارتین هایدگر، ادموند هوسرل و کارل یاسپرس بود. زمینۀ اصلی کار فلسفی او فلسفه و نظریۀ سیاسی بود. نظریات آرنت در باب توتالیتاریسم، حقوق بشر و مسئلۀ شَر از جمله نظریات مطرح او در حوزه فلسفۀ سیاسی است.
از کتابهای آرنت می‌توان به «وضع بشر»، «آیشمن در اورشلیم: گزارشی در باب ابتذال شَر»، «محبت و آگوستین قدیس» و «انقلاب» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «یهودی‌ستیزی»
کتاب «یهودی‌ستیزی» با ترجمه و مقدمۀ مهدی تدینی در بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه تجدید چاپ شده است. این کتاب قبلاً با همین ترجمه در نشر ثالث منتشر شده بود.
مهدی تدینی، متولد 1359، مترجم و روزنامه‌نگار ایرانی و پژوهشگر حوزۀ تاریخ و اندیشۀ سیاسی است. او دبیری بخش جامعه‌شناسی سیاسی نشریۀ «سیاست‌نامه» و نیز دبیری بخش علوم اجتماعی و فلسفۀ نشر ثالث را در کارنامۀ کاری خود دارد.
تدینی کتاب‌های زیادی را در زمینۀ فلسفه و علوم سیاسی ترجمه و منتشر کرده که از آن میان می‌توان به کتاب‌های «بوروکراسی»، «لیبرالیسم»، «نظریه‌های فاشیسم»، «فاشیسم و کاپیتالیسم: نظریه‌هایی دربارۀ خاستگاه‌ها و کارکرد اجتماعی فاشیسم»، جنبش‌های فاشیستی: بحران نظام لیبرالی و تکامل فاشیسم»، «قرن بیستم: ایدئولو‌ژی‌های خشونت»، «بولشویسم از موسی تا لنین: گفتگویی میان من و آدولف هیتلر» و «گفتگو با موسولینی» اشاره کرد.