زندگی نامه نیما یوشیج به کجای این شب تیره

کتاب «زندگی‌نامۀ نیما یوشیج» نوشتۀ مصطفی اسلامیه
شرح زندگی پدر و بنیانگذار شعر نو ایران، به‌قلم مصطفی اسلامیه. کتاب «زندگی‌نامۀ نیما یوشیج: به کجای این شب تیره» سرگذشت‌نامه‌ای است که به روایت زندگی علی اسفندیاری، متخلص به نیما یوشیج، می‌پردازد و زندگی این شاعر پرآوازه، مدرن و جریان‌ساز را، از بدو تولد تا پایان عمر و در متن رویدادهای دورانی مهم و پرحادثه از تاریخ معاصر ایران که نیما زاده و پروردۀ آن بود، به تصویر می‌کشد.
کتاب «زندگی‌نامۀ نیما یوشیج» دریچه‌ای است به دنیای شعری نیما یوشیج؛ دریچه‌ای که این دنیای شعری را در چشم‌انداز تاریخ و روزگاری که نیما در آن زیست و وقایعی که شعر او را از خود متأثر کرد و به‌نحوی در شعر او به زبانی هنری و ادبی بازتاب یافت، به ما می‌شناساند.
با خواندن کتاب «زندگی‌نامۀ نیما یوشیج» درمی‌یابیم که تحولی که نیما در شعر فارسی رقم زد چه آبشخورها و خاستگاه‌های فکری و فرهنگی و اجتماعی و سیاسی‌ای داشت و از چه چیزهایی مایه می‌گرفت و این تحول در پاسخ به چه نیاز و ضرورتی بود و در واکنش به چه چیز و مسائل و رویدادهای چه دورانی.

مروری بر کتاب «زندگی‌نامۀ نیما یوشیج»
مصطفی اسلامیه روایت خود از زندگی و زمانۀ نیما یوشیج را در کتاب «زندگی‌نامۀ نیما یوشیج»، پس از ارائۀ سالشماری از زندگی او و مقدمه‌ای در توضیح روزگار نیما و پیوند آن روزگار با اشعار او، با شرح دوران کودکی نیما آغاز می‌کند و آن‌گاه به نوجوانی و داستان دلدادگی نیما می‌رسد و نیز به دوره‌های بعدی زندگی شخصی و ادبی او.
در کتاب «زندگی‌نامۀ نیما یوشیج» زیست ادبی و شخصی نیما و تحولات او را دوره‌به‌دوره دنبال می‌کنیم و این زیست ادبی و شخصی را، در متن حیات اجتماعی و سیاسی و فرهنگی ایرانِ روزگار نیما یوشیج، به تماشا می‌نشینیم و با وجوه مختلف کار ادبی این شاعر مهم و تأثیرگذار معاصر آشنا می‌شویم.
شناخت زندگی و زمانۀ هر هنرمند و شاعر و نویسنده می‌تواند درک دقیق‌تر و روشن‌تری از آثار او به ما ارائه دهد و کتاب «زندگی‌نامۀ نیما یوشیج» نیز در پی ارائۀ چنین درکی به خواننده است. به همین دلیل است که در این کتاب، هم به شعر و کار ادبی نیما پرداخته شده و هم به زمانۀ او و ویژگی‌های عصری که نیما در آن زیست و رویدادهای مهم آن عصر.
کتاب «زندگی‌نامۀ نیما یوشیج: به کجای این شب تیره» از سال‌شمار زندگی نیما و مقدمه و ده فصل تشکیل شده است.
فصل‌های ده‌گانۀ کتاب «زندگی‌نامۀ نیما یوشیج» عبارتند از: «کودکی، نوجوانی، دلدادگی»، «افسانه و نبرد شاعرانه»، «ساز ناکوک آسمانی»، «سرباز فولادین»، «در بارفروش»، «در آستارا»، «نقد رمان»، «ققنوس»، «نیما و حزب توده» و «گوش به زنگ کاروان».
در بخشی از کتاب «زندگی‌نامۀ نیما یوشیج» می‌خوانید: «نیما از نادر شاعران دوران معاصر است که به شیوه‌ی حافظ همه‌ی دیده‌ها و تجربه‌های سیاسی و تاریخی دوران خود را در سروده‌هایش گنجاند. او چه بسا برای روایت درست همان تجربه‌های زیسته‌اش بود که ناگزیر شد قالب کهن را بشکند و برای دستیابی به سادگی و رسایی بیان شعری‌اش طرحی نو دراندازد. از این رو زیبایی سروده‌هایش هنگامی به کمال می‌نماید و به ژرفی دریافت می‌شود که در بستر زمانی پرورش و آفرینش‌شان خوانده شوند، وگرنه در سروده‌هایی از این دست تنها خوش‌آهنگی و غنای تصویری "نازک‌آرای تن ساق گلی که به جانش پروردم..."، "منم از هر که در این ساعت غارت‌زده‌تر..." باقی می‌ماند و بس. همچنان که آگاهی به زمان سرایش "در میخانه ببستند..."، "هوا دلگیر، درها بسته، سرها در گریبان..."، موج موج خزر از سوگ سیه‌پوشان‌اند..."، "کباب قناری بر آتش سوسن و یاس..." می‌تواند راز و رمز شکوهمندی و کمال‌یافتگی آن سروده‌های حافظ، اخوان ثالث، شفیعی کدکنی، شاملو را بگشاید.
در کار شاعران سرزمین‌های دیگر نیز همین‌طور است. مثلاً تفاوت بسیار است اگر فقط بخوانیم:
هنوز می‌بارد باران، هنوز می‌بارد باران،
به تیرگی بخت آدمی،
به سیاهی باخت‌های ما،
به کوری هزار و نهصد و چهل میخ صلیب...
تا آن‌که بدانیم شاعر (ادیت سیتول) آن را در زمان بمباران لندن، در 1940، سروده است.»
کتاب «زندگی‌نامۀ نیما یوشیج: به کجای این شب تیره» در انتشارات نیلوفر منتشر شده است.

دربارۀ مصطفی اسلامیه، نویسندۀ کتاب «زندگی‌نامۀ نیما یوشیج»
مصطفی اسلامیه، متولد 1320 در تهران و درگذشته به سال 1394، نویسنده و مترجم ایرانی بود. اسلامیه روزنامه‌نگاری و کار در رادیو را هم در کارنامۀ کاری خود داشت. او مدت کوتاهی، در دوران ریاست سعید نفیسی، به رادیو رفت و در کنار بیژن مفید به کار نقش‌خوانی رادیویی مشغول شد و مدت کوتاهی هم به‌عنوان روزنامه‌نگار در روزنامۀ «اطلاعات» کار کرد. بعد از آن در مؤسسۀ انتشارات فرانکلین استخدام شد و در این مؤسسه، زیر نظر نجف دریابندری، به نمونه‌خوانی و همکاری در امور مربوط به ترجمه پرداخت.
از ترجمه‌های مصطفی اسلامیه می‌توان به کتاب‌های «تئاتر تجربی از استانیسلاوسکی تا پیتر بروک» و «روزنکرانتز و گیلدنسترن مرده‌اند» و از آثار تألیفی او می‌توان به نمایشنامۀ «رضاخان ماکسیم» و کتاب «فولاد قلب: زندگی‌نامۀ دکتر محمد مصدق» اشاره کرد.