تاریخ فشرده اتحاد شوروی

کتاب «تاریخ فشرده‌ی اتحاد شوروی» نوشتۀ شیلا فیتس‌پاتریک
اتحاد شوروی چگونه پدید آمد و زوال یافت و در فاصلۀ ظهور و سقوط آن اوضاع روسیه چطور و جایگاهش در جهان چگونه بود؟ کتاب «تاریخ فشرده‌ی اتحاد شوروی»، با عنوان اصلی The Shortest History of the Soviet Union، کتابی است که داستان شوروی را به‌طور موجز و فشرده روایت می‌کند.
شیلا فیتس‌پاتریک در کتاب «تاریخ فشرده‌ی اتحاد شوروی» تاریخ روسیۀ شوروی را، از سالهای آغازین بعد از انقلاب اکتبر تا زوال اتحاد جماهیر شوروی، به‌طور سریع اما با تمرکز بر لحظات و رویدادهای مهم و حساس و تأثیرگذار این تاریخ و چهره‌های کلیدی آن مرور می‌کند.
کتاب «تاریخ فشرده‌ی اتحاد شوروی» کتابی مناسب برای گشودن باب آشنایی با روسیۀ دوران سلطۀ کمونیسم بر این کشور است و مختصات اصلی روسیۀ کمونیستی را ترسیم می‌کند.
اسلاووی ژیژکِ فیلسوف و نظریه‌پرداز در وصف کتاب «تاریخ فشرده‌ی اتحاد شوروی» چنین گفته است: «تاریخ فشرده‌ی اتحاد شوروی شیلا فیتس‌پاتریک از هر کتاب محققانه‌ی دیگری به معجزه نزدیک‌تر شده است. برای خواننده‌ی عادی علاقه‌مند به فهم روشنی از تاریخ اتحاد شوروی نوشته شده، ولی در عین حال تحلیل مجمل و متوازنی از ده‌ها سال مطالعات شوروی‌شناسی به دست می‌دهد. مروری فوق‌العاده خواندنی بر کل تاریخ اتحاد شوروی از 1917 تا 1991 است، پر از روایات شنیدنی و جزئیات ملموس اما همچنین مطابق با بالاترین معیارهای علمی. از هیجانات سیاسی افراطی پرهیز دارد و از عقلانیت اخلاقی فطری سرشار است.»
همچنین آلکسیس پِری، نویسندۀ کتاب «جنگ از درون: خاطرات محاصرۀ لنینگراد» دربارۀ کتاب «تاریخ فشرده‌ی اتحاد شوروی» گفته است: «فیتس‌پاتریک به نظر ناممکنی را ممکن می‌کند و کل تاریخ اتحاد شوروی (و حتی اندکی از دنباله‌اش) را در یک نشست نقل می‌کند. این روایت روشن و گیرا از تاریخ شوروی، بی‌نهایت خواندنی، عجیب فشرده، و فوق‌العاده موشکافانه است.»
چوئی چاترجی، نویسندۀ کتاب «روسیه در تاریخ جهان: رویکردی فراملّی» نیز در وصف فیتس‌پاتریک و کتاب «تاریخ فشرده‌ی اتحاد شوروی» او می‌گوید: «فیتس‌پاتریک پیشروترین نویسنده‌ی تاریخ اتحاد شوروی در همه‌ی جهان است. او با قلم شیوا و تدوین استادانه‌ای خروارها اطلاعات عالی را در متنی کاملاً همه‌فهم خلاصه می‌کند.»
متن اصلی کتاب «تاریخ فشرده‌ی اتحاد شوروی» اولین بار در سال 2022 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «تاریخ فشرده‌ی اتحاد شوروی»
انقلاب روسیه و تشکیل اتحاد جماهیر شوروی یکی از مهمترین رویدادهای تاریخ قرن بیستم بود و بر مناسبات قدرت در جهان و سرنوشت کشورهای مختلفی تأثیر گذاشت.
کتاب «تاریخ فشرده‌ی اتحاد شوروی» مروری سریع و درعین‌حال توأم با جزئیات مهم بر تاریخ شکل‌گیری و فروپاشی اتحاد شوروی و وقایعی است که در فاصلۀ برآمدن تا زوال روسیۀ شوروی در روسیه رخ داد.
شیلا فیتس‌پاتریک در کتاب «تاریخ فشرده‌ی اتحاد شوروی» وجوه گوناگون اتحاد شوروی را، در عین ایجاز، معرفی می‌کند و نیز بررسی‌ای از شرایط روسیۀ شوروی و وقایع روسیه در دوران سلطۀ کمونیسم بر این کشور و جایگاه اتحاد شوروی و نقش آن در تاریخ جهان به دست می‌دهد و فروپاشی اتحاد شوروی و علل آن را هم بررسی می‌کند.
در کتاب «تاریخ فشرده‌ی اتحاد شوروی» روایت موجز تاریخ روسیۀ شوروی با شرح انقلاب اکتبر و به قدرت رسیدن لنین و رهبری او بر روسیه آغاز می‌شود و با ترسیم دوران وحشت استالینی و جنگ جهانی دوم ادامه می‌یابد و آن‌گاه روایتی از عصر زمامداری خروشچف، برژنف و دست‌آخر گورباچف و اصلاحات موسوم به پرسترویکای او و فروپاشی شوروی ارائه می‌شود و مشخصه‌های هر یک از این دوره‌ها ترسیم و چهره‌های کلیدی تاریخ شوروی معرفی می‌شوند و نیز از سرنوشت کشورهایی سخن می‌رود که اغلب در بحث‌های مربوط به دوران شوروی نادیده انگاشته شده‌اند.
کتاب «تاریخ فشرده‌ی اتحاد شوروی» از مقدمه، هفت بخش و یک مؤخره تشکیل شده است.
بخش‌های هفت‌گانۀ کتاب «تاریخ فشرده‌ی اتحاد شوروی» عبارتند از: «ایجاد اتحاد»، «سال‌های رهبری لنین و کشمکش جانشینی»، «استالینیسم»، «جنگ و پیامدش»، «از رهبری اشتراکی تا نیکیتا خروشچوف»، «دوره‌ی برژنف» و «سقوط».

دربارۀ شیلا فیتس‌پاتریک، نویسندۀ کتاب «تاریخ فشرده‌ی اتحاد شوروی»
شیلا مری فیتس‌پاتریک (Sheila Mary Fitzpatrick)، متولد 1941، استاد دانشگاه و مورخ استرالیایی است. تحقیقات فیتس‌پاتریک عمدتاً بر تاریخ اتحاد جماهیر شوروی و تاریخ روسیۀ مدرن، خصوصاً دوران استالین و تصفیه‌های بزرگ آن دوران، متمرکز است. او همچنین در آثارش به بررسی انتقادی مفهوم توتالیتاریسم پرداخته و در بحث‌های مربوط به مقایسۀ نازیسم و استالینیسم بر تفاوت‌های میان آلمان نازی و اتحاد جماهیر شوروی تأکید کرده است.
از فیتس‌پاتریک به‌عنوان بنیانگذار رشتۀ تاریخ اجتماعی شوروی یاد شده است. او متعلق به مکتب تجدیدنظرطلبِ تاریخ‌نگاری کمونیستی است و در مطالعات تاریخی رویکرد تاریخ از پایین را پیشنهاد می‌کند.
از آثار شیلا فیتس‌پاتریک می‌توان به کتاب‌های «زندگی روزمره در سایۀ استالینیسم» و «جبهۀ فرهنگی قدرت و فرهنگ در روسیۀ انقلابی» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «تاریخ فشرده‌ی اتحاد شوروی»
کتاب «تاریخ فشرده‌ی اتحاد شوروی» با ترجمۀ حسن افشار در نشر مرکز منتشر شده است.
حسن افشار، متولد 1332، مترجم ایرانی است. افشار در حوزه‌های تاریخ، ادبیات، فلسفه، علوم سیاسی و هنر ترجمه می‌کند. از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «صلحی که همه‌ی صلح‌ها را بر باد داد: فروپاشی امپراتوری عثمانی و شکل‌گیری خاورمیانه‌ی معاصر»، «جنگ صلیبی اول: فراخوان از شرق»، «اختناق ایران»، «فن سینما و بازیگری در سینما»، «سه رساله‌ی پیشانقدی»، «سفید بینوا»، «آیرونی»، «سیاست‌ورزی در ایران عصر صفوی: قدرت، دیانت، بلاغت»، «شب بی‌پایان»، «سلام اول: تاریخ انقلاب امریکا» و «جنگ‌های ایران و یونان» اشاره کرد.