خاکستر

درباره کتاب «خاکستر» نوشته نجیب محفوظ
کتاب «خاکستر» نوشته نجیب محفوظ مجموعه داستان‌هایی واقع‌گرایانه برای دوستداران داستان کوتاه است. نویسنده در کتاب حاضر بعضی از داستان‌های پیشین را بازنویسی کرده و با پانزده داستان جدید مجموعه «خاکستر» شکل گرفته است. نجیب محفوظ که موفقیت خوبی در نوشتن داستان کوتاه داشت، نوزده مجموعه داستان کوتاه دارد. داستان‌های کوتاه همانگونه که از نامشان پیداست به دلیل کوتاه بودن حول محور یک موضوع می‌چرخند و نویسنده از شاخ و برگ اضافی پرهیز می‌کند، تا مخاطبش درک بهتری از موضوع داشته باشد. شخصیت‌های فرعی نیز در داستان‌های کوتاه کم و اندک حضور دارند و یا اصلا به آنها پرداخته نمی‌شود. اما آنچه داستان‌های کوتاه را برای مخاطبان جذاب می‌کند، مهارت نویسنده در بیان موضوع مورد نظرش است. نویسندگان مشهور و با مهارت در داستان‌های کوتاه آنچنان ذهن مخاطب را درگیر موضوع داستان می‌کنند که خواننده را به تفکر وامی‌دارند. گاهی مجموعه داستان‌های نویسندگان مشهور حول یک موضوع می‌چرخد اما دیدگاه‌های متفاوتی از شخصیت‌های گوناگون درباره آن بیان می‌شود و به همین سبب جذابیت این داستان‌ برای علاقه‌مندان مطالعه بیشتر می‌شود. مجموعه داستان‌های کتاب «خاکستر» نیز با نشانه‌هایی از واقعیات زندگی از مجموعه‌های خواندنی برای دوستداران مطالعه است.
درباره مجموعه داستان «خاکستر»
داستان‌های مجموعه «خاکستر» را می‌توان به چهار دسته طبقه‌بندی کرد. دسته اول تصویری ماهرانه از واقعیات زندگی و حوادث تلخ و شیرین آن است. دسته دوم همان واقعیات زندگی با چاشنی طنز به مخاطب ارائه می‌شود و نویسنده در دسته سوم واقعیت و رویا را درهم می‌آمیزد. گروه چهارم هم نمادهایی است که توسط نویسنده در داستان‌هایش به کار گرفته شده است. عناوین برخی از داستان‌ها عبارتند از: قهوه‌خانه‌ی خالی، متهم، حادثه، رؤیای نیمه شب، میکده‌ی گربه سیاه، اتاق شماره دوازده، جنایت، تاریکی، سکوت و...
در بخشی از داستان کتاب «خاکستر» می‌خوانیم:
«سرانجام، روستا رخ نمود. شب از فراز افق فرود می‌آمد و مردم در پی گله‌ها، خستگی بر دوش، باز می‌گشتند و فضای آغشته به تاریکی تا بی‌کرانه گسترده می‌شد. ابولخیر با پاهای برآماسیده به سوی روستا پیش می‌رفت. قلبش از شدت وحشت یخ‌زده و ترس از تپش باش می‌داشت و به‌سانی دردمند بود که چیزی را احساس نمی‌کرد. آن‌ها که به روستا باز می‌‌‌‌گشتند، گاهی که نگاهش می‌کردند، چشمان دهشت‌زده‌شان گرد می‌شد و دهان‌هاشان باز می‌ماند. پچ‌پچ‌کنان می‌رفتند و به او اشاره می‌کردند و دوستانش نگاه‌شان را به زیر می‌انداختند. دور از ایشان راه می‌پیمود و به سوی سرنوشت خویش می‌رفت. اندک‌اندک دور می‌شد و نگاه‌ها بدرقه‌اش می‌کردند تا ناپدید شد و چیزی جز آنچه در یاد از یک رویا می‌ماند، از او باقی نماند. مردم سر تکان می‌دادند و می‌گفتند نابود شد، ابولخیر به آخر خط رسید. غمنامه‌ی ابوالخیر بازیِ‌بخت بود؛ شبی در انبار بنشن اربابش، جبار، خواب‌بر او چیره شد و چون به خود آمد، چیزی درنیافت جز اینکه در تاریکی گم شده است؛ کجا است؟ چه وقت است؟ در آغاز چیزی دستگیرش نشد و پسان، بوی بنشن در جانش خلید. به عاملی اندیشید که از خوابش پرانده بود. در این میان، صدایی شنید که با ترس و زاری می‌گفت: «نه!...نه! نه ارباب...»...
درباره نویسنده مجموعه داستان «خاکستر»
نجیب محفوظ عبدالعزیز ابراهیم احمد الباشا نمایشنامه‌نویس و نویسنده مصری است. نجیب محفوظ سال 1911 در قاهره متولد شد. محفوظ تا زمان بازنشستگی در قسمت فرهنگی خدمات کشوری مصر مشغول کار بود. مدتی در وزارت موقوفات کار کرد، سپس مدیر سانسور ادارۀ هنر شد و در نهایت رئیس بنیاد حمایت از سینما شد. او همچنین در اواخر سالهای کارمندی‌اش با سمت مشاور وزیر فرهنگ کار کرد.
محفوظ در زندگی حرفه‌اش توانست سال 1988برندۀ جایزۀ نوبل ادبیات شود. جالب توجه است که شهرت نجیب محفوظ به حدی است که سال 2001 دیو داگلاس آهنگساز ونوازندۀ آمریکایی یکی از آهنگ‌های آلبومش را به اسم «محفوظ» نامگذاری کرد. در ایران نیز بر اساس کتاب «کوچۀ مدق» از نجیب محفوظ فیلمی به نام کافه ستاره در سال 1385 ساخته شد. محفوظ در رمان‌های نخستین خود زمان مصر باستان را به تصویر می‌کشید اما در اثر بزرگش که با نامThe Cairo Trilogy یا سه‌گانۀ مصر شناخته می‌شود جامعۀ مدرن مصر را توصیف کرده است. این سه رمان زندگی سه نسل از خانواده‌های مختلف را در قاهره از جنگ جهانی اول تا بعد از کودتای نظامی سال 1952 که سبب سقوط شاه فاروق شد را بیان می‌کند. دیدگاهی هوشمندانه به تغییرات اجتماعی در مصر یکی از موارد جذابیت در این رمان‌های سه‌گانه است. او در مدت زندگی‌اش حدود 40 رمان و داستان کوتاه و 30 نمایشنامه نوشت.
رمان‌های بیشتر شناخته‌شدۀ او عبارتند از؛
Thief and the Dogs The یا دزد و سگ‌ها
The Beggarیا گدا و Miramar یا میرامار.
ناگفته نماند: موفقیت‌های او سال 1963به عنوان یک داستان کوتاه‌نویس با Dunyā Allāh Gods World یا دنیای خدا ثابت شده ‌است.
سرانجام نجیب محفوظ سال 2006 چشم از جهان فروبست.
درباره ترجمه فارسی مجموعه داستان «خاکستر»
مجموعه داستان کوتاه «خاکستر» را محمدرضا مرعشی‌پور به فارسی برگردانده است. انتشارات نیلوفر کتاب حاضر را برای علاقه‌مندان به مطالعه چاپ و منتشر کرده است.
رتبه مجموعه داستان «خاکستر» در گودریدز: 3 از 5