فلسفه آزادی

کتاب «فلسفۀ آزادی» نوشتۀ لارس اسوندسن
آزادی چیست، چند جور آزادی وجود دارد، چه چیزهایی آزادی را محدود می‌کنند و چگونه می‌توان آزاد زندگی کرد و آزادی را پاس داشت؟ کتاب «فلسفۀ آزادی» کتابی است که به این پرسشها و پرسشهای مختلف دیگری درباب آزادی و نیز به دفاع از آزادی می‌پردازد.
لارس اسوندسن در کتاب «فلسفۀ آزادی» مفهوم آزادی را، از جنبه‌های مختلف، زیرِ ذره‌بین می‌گذارد و تعاریف مختلف از آن را بیان و تفسیر می‌کند.
کتاب «فلسفۀ آزادی» کتابی در شناخت آزادی و نیز در دفاع از آن است. در این کتاب، ضمن واکاوی معنا و مفهوم آزادی، از ارزش و اهمیت آزادی و نقش آن در معنادهی به زندگی آدمی و نیز از عوامل گوناگونی که آزادی را محدود می‌کنند سخن رفته است.
مخاطبان کتاب «فلسفۀ آزادی»، چنانکه در پیشگفتار آن تأکید شده، «آن‌هایی هستند که معتقدند آزادی با جهان‌بینی علمی ناسازگار است و همچنین دست‌اندرکاران حیطه‌های سیاسی که حاضرند آزادی را برای اهداف به گفتۀ خودشان متعالی‌تر قربانی کنند.»
متن اصلی کتاب «فلسفۀ آزادی» اولین بار در سال 2013 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «فلسفۀ آزادی»
تعاریف آزادی متفاوتند و هرکس، بسته به ارزشهایی که دارد، تلقی و تعریفی از آزادی دارد که با تعاریف و تلقی‌های دیگران متفاوت است. لارس اسوندسن در کتاب «فلسفۀ آزادی» بر این عقیده است که بسیاری از پیچیدگی‌هایی که در درک آزادی وجود دارد، برآمده از اختلاط برداشتهای گوناگون و متنوع از مفهوم آزادی است.
در کتاب «فلسفۀ آزادی» انواع برداشتها و تلقی‌های متافیزیکی، سیاسی و اخلاقی از آزادی، مورد نقد و بررسی و تحلیل قرار می‌گیرند. این کتاب همچنین به انواع تهدیدات و محدودیت‌هایی که آزادی با آنها مواجه است می‌پردازد و امکان آزادی را در جهانی که تحت حاکمیت قوانین طبیعی است مورد بررسی قرار می‌دهد.
کتاب «فلسفۀ آزادی» دریچه‌ای به مفاهیم و جنبه‌های گوناگون آزادی می‌گشاید. نویسنده در این کتاب می‌کوشد، با تفکیک این مفاهیم و جنبه‌ها از یکدیگر، درک روشنی از چیستی آزادی و مسائلی که انسان در زندگی، در ارتباط با آزادی، با آنها مواجه است ارائه دهد.
اسوندسن در کتاب «فلسفۀ آزادی» بر این عقیده است که ما بدون درک مفهوم آزادی نمی‌توانیم به زندگی خود معنا بدهیم و همچنین آزادی شخصی به این معناست که ما در زندگی، خود را وقف چیزی بکنیم که واقعاً برایمان اهمیت دارد.
به‌اعتقاد اسوندسن چیزی به نام آزادی نامحدود وجود ندارد و آزادی، ناگزیر از محدودیت است اما این به‌معنای ناممکن بودن کنش آزادانه نیست و همۀ عوامل محدود کنندۀ آزادی هم غیرقابل تغییر نیستند و بعضی از آنها را می‌توان تغییر داد.
اگرچه در کتاب «فلسفۀ آزادی» هم جنبه‌های متافیزیکی آزادی مورد بررسی قرار گرفته و هم جنبه‌های سیاسی آن، اما تمرکز بیشتر نویسنده در این کتاب، بر آزادی سیاسی است، چون او معتقد است آزادی سیاسی در زندگی ما بیشترین اهمیت را دارد.
کتاب «فلسفۀ آزادی» از پیشگفتار، مقدمه، سیزده فصلِ تنظیم شده در سه بخش، به نام‌های «هستی‌شناسی آزادی»، «آزادی سیاسی»، «اخلاقیات آزادی»، و یک مؤخره تشکیل شده است.
فصلهای سیزده‌گانۀ کتاب «فلسفۀ آزادی» عبارتند از: «کنش اختیاری»، «جبرباوری و جبرناباوری»، «رفتارهای واکنشی و ابژه‌محور»، «خودمختاری»، «دموکراسی لیبرال»، «آزادی مثبت و آزادی منفی»، «آزادی از منظر جمهوری‌خواهی»، «آزادی و برابری»، «حقوق لیبرال»، «قیم‌مآبی»، «حریم اطلاعاتی»، «آزادی بیان» و «تحقق آزادی».
در بخشی از کتاب «فلسفۀ آزادی» می‌خوانید: «آزادی در عمل – زیرا اگر آزادی به عمل درنیاید هیچ فایده‌ای ندارد – یعنی مشارکت در جهان با وجود تمام محدودیت‌هایی که کنش در پی دارد. به عبارت دیگر، چیزی به نام آزادی نامحدود وجود ندارد – هر شکلی از آزادی حقیقی مرزهایی دارد. اما این مرزها ماهیتی یکسان ندارند. برخی مطلق و تغییرناپذیرند و برخی را می‌توان با روندهای اجتماعی یا شخصی تغییر داد؛ برخی مشروع‌اند و برخی نامشروع.
خود حقیقی همواره موقعیت‌مند است، اما همچنین دارای این توانایی است که دربارۀ خودش تأمل کند و خودش و پیرامونش را تغییر دهد. مثلاً خود کاملاً هم تحت‌تأثیر ارزش‌های پیرامونش نیست. موقعیت‌مند بودن به معنای مجبور بودن نیست؛ به بیان ساده، موقعیت‌مند بودن یعنی در ارتباط با جهت‌گیری ما در نسبت با جهان و خودمان، هرگز کارمان را از صفر شروع نمی‌کنیم؛ ما پیشاپیش درون افقی از ارزش‌ها و برداشت‌ها قرار داریم. اما این افق به روی تغییر گشوده است. می‌توانیم با تجربۀ جهان و تأمل دربارۀ آن تجربه از این افق عبور کنیم و افق‌های تازه‌ای برای آزادی فردی ایجاد کنیم. آزادی مهارتی مادام‌العمر است و ما با کار کردن روی خودمان آن را به دست می‌آوریم.»

دربارۀ لارس اسوندسن، نویسندۀ کتاب «فلسفۀ آزادی»
لارس فردریک هندلر اسوندسن (Lars Fredrik Händler Svendsen)، متولد 1970، فیلسوف نروژی است. اسوندسن استاد گروه فلسفه در دانشگاه برگن نروژ است. از آثار او می‌توان به کتاب‌های «فلسفۀ ترس»، «فلسفۀ فَشِن»، «کار» و «فلسفۀ ملال» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «فلسفۀ آزادی»
کتاب «فلسفۀ آزادی» با ترجمۀ مهتا سیدجوادی در نشر خوب منتشر شده است.
مهتا سیدجوادی، متولد 1375، مترجم ایرانی است. او، به‌جز کتاب «فلسفۀ آزادی»، کتابی با عنوان «لحظۀ زوال» را نیز به فارسی ترجمه کرده است.