رضانام تا رضاخان زندگی رضاشاه پهلوی از 1256 تا 1299

کتاب «رضا نام تا رضاخان» نوشته هدایت‌الله بهبودی
زندگی‌نامه رضاشاه پهلوی از 1256 تا 1299
زندگینامه رضاخان و بخشی از تاریخ ایران در کتاب «رضانام تا رضاخان» مورد بررسی قرار گرفته است.کتاب، شامل روایت‌های مختلفی در دوره رضا شاه است که متعلق به قسمتی از تاریخ ایران بوده است.
رضا پهلوی سال 1256 به دنیا آمد. او دوران کودکی را در فقر و تنگدستی گذراند و از شانزده‌سالگی به نظام پیوست و توانست مدارج ترقی را طی کند. رضاخان در سمت وزیر جنگ بسیاری از ناآرامی‌ها و راهزنی‌ها را از بین برد و سال 1302 با فرمان احمدشاه قاجار به نخست وزیری گمارده شد. او با نظم دادن به امور در دورانی که وزیرجنگ بود توانست به سمت نخست‌وزیری برسد. ایران در زمان رضاشاه نظمی نوین را تجربه کرد. اما فراز و نشیب‌های حکوت‌داری او را به استبداد فردی در حکومت سوق داد. بسیاری از مخالفان رضاشاه او را مسئول «برباد رفتن مشروطیت» در ایران می‌دانند. در نهایت همزمان با جنگ جهانی دوم و اعلام بی‌طرفی ایران در سال 1320 متفقین ایران را اشغال کردند. پس از آن با اولتیماتوم بریتانیا، رضاخان مجبور به استعفا و ترک ایران شد. او پادشاهی را به ولیعهد خود واگذار کرد و سه سال بعد در آفریقای جنوبی از دنیا رفت.
بهبودی می‌نویسد: «به قدرت رسیدن رضاشاه، برای ایران فاجعه بود. با رضاشاه مشروطیت در ایران بالمره برچیده و استبداد بازسازی شد. اندوه‌بارتر اینکه «محلل‌های فکری» این فاجعه، و سپس «پادو»های استبداد، نخبگانی بودند که چه‌بسا خود آنها به مراتب لایق‌تر از رضاخان برای منصب حکمرانی بر کشورشان بودند. این پرسش هماره در حافظه تاریخی مردم این سرزمین مطرح است که چرا روشنفکران پس از منحرف کردن انقلاب مشروطه و تبدیل آن به بحران مشروطیت، چارۀ کار در «استبداد منور» دیدند. استبدادی که آمد اما «منور» نبود و حاصلش جز تباهی و فساد و اختناق و از میان رفتن امنیت فردی و اجتماعی چیزی نبود.»
کتاب «رضانام تا رضاخان»رویدادهای تاریخی و زندگینامه رضاخان را از دریچه‌ای تازه بررسی می‌کند.
درباره کتاب «رضانام تا رضاخان»
کتاب، از زاویه‌ای کمتر شناخته شده پهلوی اول و سالهای پیش از قدرت رضاخان را شرح می‌دهد. نویسنده پس از بررسی چگونگی به قدرت رسیدن و سالهای قبل از آن، در انتهای کتاب به کودتای سوم اسفند سال 1299 اشاره می‌کند. زندگینامه رضاخان از دیگر مواردی است که در کتاب گنجانده شده است. آثار انقلاب اکتبر روسیه بر ایران، پایان جنگ جهانی اول، قرارداد 1919، ارتقای بریگاد قزاق به دیویزیون، سرازیری مستشاران نظامی و مالی بریتانیا به ایران بین دو جنگ جهانی از موضوعات دیگری هستند که در کتاب به آنها پرداخته شده است.
در بخشی از کتاب آمده است:
قزاق‌ها به راحتی تسلیم نشدند، اما زمانی که دانستند یاور پسیان از پشت آنها را محاصره کرده، آتش‌بس را پذیرفتند و سلاح‌های‌شان را به زمین گذاشتند در گزارشی انهزام قزاق‌ها چنین توصیف شده است: «یک عده قزاق منزل سید محمد طباطبایی می‌باشند. یک عده مقیم ژاندارمری شده یک عده هم متفرق شده. صد و چهل نفر در کاروانسرا متوقف هستند. بعضی از علما و اعیان نزد حکومت در این باب مذاکرات نمودند. بالاخره قرار این شد این عده قلیل چون تأمین ندارن، اسلحه را با اطلاع حکومت در مالیه بگذارند و آزاد هستند... قزاق مرعوب و متفرق شده است.»
یک روایت محلی می‌گوید که رضاخان سرهنگ در این درگیری مجروح شد و در خانه یکی از خویشان بصیر دیوان/ فضل‌الله‌خان زاهدی، از دیگر فرماندهان قزاق حاضر در همدان، بستری و معالجه شد و سپس هر دو به خانه سید محمد طباطبایی، روحانی معروف شهر، پناهنده شدند «و موفق شدند با زرنگی و با زیان‌باری و پادرمیانی زاهدی، مرحوم آقاتقی ثقه‌الاسلام را قرآن به دست به منظور شفاعت و گرفتن دستور آزادی به منزل کلنل محمدتقی‌خان پسیان بفرستند، زیرا از خوی مردانگی و گذشت وی و قایل شدن احترام نسبت به روحانیون و مبلغین دین اسلام... اطمینان داشتند.» میانجی‌گری روحانیت کارگر افتاد؛ به شرطی که تحت‌الحفظ همدان را ترک کنند و به قزوین بروند. به گزارش فرستاده شده از همدان «فتح با ملت؛ قزاق‌های ایرانی تسلیم ما شدند. روس‌ها به قزوین فرار؛ مبالغی قورخانه و ماکزیم (مسلسل)، نصیب اردوی ملی گردید.» روایتی هم از قول یاور پسیان به‌جا مانده که خبر از آخرین دیدارش با رضاخان سرهنگ می‌دهد: «ما با روس‌های تزاری، دشمن سرسخت مشروطیت ایران، می‌جنگدیم؛ به میدان مصلی حمله کردیم و بحمدلله فاتح شدیم. رئیس آتریاد قزاق از من وقت ملاقات خواست. در این موقع من به خوردن ناهار، نان و پنیر و سبزی مشغول بودم. اجازه دادم. مرد بلندقامتی در لباس قزاقی وارد شد. ابتدا به ناهار من متعجب شد. تعارف کردم. سپس گفتم: شما؟... گفت: من رضاخان هستم و چون مدتهاست از زن و فرزندم دور مانده‌ام آمدم با کسب اجازه از شما به دیدار آنها بروم. گفتم: خیلی مایلم با ما همکاری کنید. اظهار داشت: کمال افتخار و سعادت است ولی تمنا دارم اجازه داده شود بروم. من هم موافقت کردم. دیگر ملاقاتی روی نداد.»
درباره نویسنده کتاب از «رضانام تا رضاخان»
هدایت‌الله بهبودی نویسنده و خبرنگار ایرانی است. او سال 1339 در تبریز به دنیا آمد. بهبودی در خردسالی همراه خانواده به تهران رفت. دوران تحصیلاتش را در دانشگاه تهران و رشته تاریخ گذراند. با شروع جنگ ایران و عراق او به عنوان خبرنگار شروع به فعالیت کرد. سال 1362 به خبرنگاری روزنامه تهران تایمز پیوست و پس از سه سال در دفتر روزنامه جمهوری اسلامی کار کرد. بهبودی به همراه مرتضی سرهنگی سال 1367 به حوزه هنری وارد شد و دفتر «ادبیات و هنر مقاومت» را تأسیس کرد. مدتی هم سردبیر فرهنگی روزنامه ایران بود.
از دیگر آثار هدایت الله بهبودی می‌توان به »زندگینامه رهبر جمهوری اسلامی ایران سیدعلی خامنه‌ای» و کتاب «الف لام خمینی زندگینامه سید روح‌الله خمینی)» اشاره کرد.
درباره چاپ و نشر کتاب از «رضانام تا رضاخان»
کتاب از «رضانام تا رضاخان: زندگی‌نامه رضاشاه پهلوی از 1256 تا 1299» را مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی منتشر کرده است.