هویت ایرانی در گذر تاریخ (علم) نقد و ارزیابی کتاب هویت ایرانی

کتاب «هویت ایرانی در گذر تاریخ: نقد و ارزیابی کتاب هویت ایرانی» نوشتۀ عماد افروغ
هویت ایرانی چیست؟ این موضوعی است که عماد افروغ در کتاب «هویت ایرانی در گذر تاریخ: نقد و ارزیابی کتاب هویت ایرانی»، از رهگذارِ معرفی و نقد و بررسی و ارزیابی کتاب «هویت ایرانی» احمد اشرف، به آن پرداخته است.
احمد اشرف در کتاب «هویت ایرانی» از ایده هویت ایرانی، پیدایش این ایده و ریشه‌ها و خاستگاه‌های آن سخن گفته و هویت ایرانی را از دوران باستان تا پایان عصر پهلوی، با رویکردی تاریخی، تحلیل و بررسی کرده است. عماد افروغ در کتاب «هویت ایرانی در گذر تاریخ»، ضمن مرور آن کتاب و معرفی آنچه در هر فصل از کتاب «هویت ایرانی» به آن پرداخته شده، نقد خود بر آن کتاب و ارزیابی‌اش از آن را نیز بر این مرور و معرفی افزوده است. بنابراین کتاب «هویت ایرانی در گذر تاریخ» هم می‌تواند مکملی باشد برای آن‌ها که پیش‌تر کتاب «هویت ایرانی» احمد اشرف را خوانده‌اند و هم به آن‌ها که آن کتاب را نخوانده‌اند خلاصه‌ای از مباحث مطرح در آن را، همراه با نقد و ارزیابی آن مباحث، به دست می‌دهد.
خود احمد اشرف نیز بر کتاب «هویت ایرانی در گذر تاریخ» پیشگفتاری نوشته و نقد عماد افروغ بر کتاب «هویت ایرانی» خود را ستوده است و آن را نقدی توصیف کرده که «با دقت و فهم زیاد و به شیوه‌ای روشمند و عالمانه و فاضلانه و به زبانی شیرین و قلمی استوار تهیه گردیده است.»

مروری بر کتاب «هویت ایرانی در گذر تاریخ»
کتاب «هویت ایرانی در گذر تاریخ» با پیشگفتار احمد اشرف، با عنوان «سه دیدار با هویت ایرانی» آغاز می‌شود. احمد اشرف در این پیشگفتار از مواجهات و برداشت‌های خود از هویت ایرانی و ناسیونالیسم در سال‌های مختلف عمرش، از کودکی و نوجوانی تا دوران پختگی و مجهز شدن به دیدگاه علمی و انتقادی، سخن گفته است و از موضوعاتی مرتبط با هویت ایرانی و تحقیقات و نظریات خود و دیگران در این باره و همچنین از کتاب «هویت ایرانی در گذر تاریخ» و نقد عماد افروغ بر کتاب خود.
بعد از پیشگفتار احمد اشرف، مقدمۀ عماد افروغ را بر کتاب «هویت ایرانی در گذر تاریخ» می‌خوانید و آن‌گاه بررسی و مرور و نقد و ارزیابی فصل‌به‌فصل کتاب «هویت ایرانی» آغاز می‌شود. افروغ مبنای بحث خود را درباره کتاب «هویت ایرانی» بر ترجمۀ دکتر حمید احمدی از این کتاب قرار داده است و بر همین اساس مرور و بررسی کتاب را با مرور و بررسی مقدمۀ مترجم بر آن و سخن از دو مقاله‌، یکی از گراردو نیولی و دیگری از شاپور شهبازی، که حمید احمدی آن‌ها را بر ترجمۀ فارسی کتاب احمد اشرف افزوده است آغاز می‌کند و بعد از آن به بررسی مقدمۀ نویسنده (احمد اشرف) می‌پردازد و سپس مرور و ارزیابی فصل‌به‌فصل کتاب احمد اشرف آغاز می‌شود. در هر فصل از کتاب «هویت ایرانی در گذر تاریخ»، ضمن مرور فصلی از کتاب «هویت ایرانی»، ارزیابی نویسنده از همان فصل آمده است. افروغ در این کتاب به بررسی و ارزیابی رویکرد تاریخی احمد اشرف در تحلیل هویت ایرانی پرداخته است.
کتاب با سه پیوست همراه است که عبارتند از «هویت ایرانی به سه روایت»، «پیدایش تصور ایران در معنای وطن» و «بیوگرافی نویسنده».
در بخشی از مقدمۀ عماد افروغ بر کتاب «هویت ایرانی در گذر تاریخ» می‌خوانید: «هویت اگر تماماً تاریخی به معنای تاریخی گرایانه آن باشد، هر چه باشد نامش هویت نیست. و اگر نافی وجه تاریخیّت و سیّال و گذرای هویت باشد، نافی وجه اجتماعی و بالطبع تاریخی فرهنگ و تغییر که از خصائل پدیده‌های اجتماعی است نیز می‌باشد. به عبارت دیگر، در هویت، همانند فرهنگ، با ثبات و تغییر مواجهیم. در حرکت ریتمیک و فرایندی پدیده‌های اجتماعی، گذشته، بخشی از حال و آینده است.»
کتاب «هویت ایرانی در گذر تاریخ: نقد و ارزیابی کتاب هویت ایرانی» در نشر علم منتشر شده است.

درباره عماد افروغ، نویسنده کتاب «هویت ایرانی در گذر تاریخ»
عماد افروغ، متولد 1336 در شیراز، جامعه‌شناس و محقق و مترجم و مقاله‌نویس و سیاستمدار ایرانی است. افروغ دارای دکترای جامعه‌شناسی از دانشگاه تربیت مدرس است. او در سال 1373 دانشجوی نمونۀ کشور در مقطع دکتری شد. عضویت در هیأت علمی «دانشگاه‌ تربیت مدرس» و «پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی» از جمله سوابق دانشگاهی عماد افروغ است.
افروغ همچنین نماینده اصولگرای مجلس شورای اسلامی در مجلس هفتم و رییس کمیسیون فرهنگی مجلس بود. او اگرچه به لحاظ سیاسی متعلق به جریان اصولگرایی بوده، اما در عین حال به نقد این جریان نیز پرداخته است. او بعد از پایان کار مجلس هفتم دیگر در انتخابات مجلس نامزد نشد و از کار سیاسی کناره گرفت و پس از آن بر پژوهش‌های نظری و کار فرهنگی متمرکز شد. از او آثار تألیفی و مقالات بسیاری در زمینۀ دین و جامعه‌شناسی و سیاست و... منتشر شده است. او همچنین سه کتاب در زمینۀ علوم اجتماعی و فلسفه ترجمه کرده است که عبارتند از: «قدرت، نگرشی رادیکال»، «روش در علوم اجتماعی، رویکردی رئالیستی» و «دیالکتیک و تفاوت».
از آثار تألیفی عماد افروغ نیز می‌توان به کتاب‌های «توحیدگرایی و صُلح»، «فضا و جامعه؛ فضای شهری و نابرابری اجتماعی»، «اسلام و جهانی شدن» و «هویت ایرانی و حقوق فرهنگی» اشاره کرد.