قدرتهای جهان مطبوعات

کتاب «قدرتهای جهان مطبوعات» نوشتۀ مارتین واکر
تصویری از دشواری‌های روزنامه‌نگاری و افت‌وخیزهای جهان مطبوعات با نگاه به دوازده روزنامۀ معتبر و مهم دنیا و انعکاس اوضاع ایرانِ سالهای آخر حکومت پهلوی در آن روزنامه‌ها. مارتین واکر در کتاب «قدرتهای جهان مطبوعات»، با عنوان اصلی Powers of the Press: Twelve of the World's Influential Newspapers، تاریخ پیدایش و رشد و تحول و کشمکش‌های دوازده روزنامه از پنج قاره را روایت کرده و با پرداختن به این دوازده روزنامه، تصویری از آسیب‌پذیری و خطاپذیری‌های مطبوعات، تأثیرگذاری آن‌ها و دشواری‌های گوناگون کار روزنامه‌گاری نیز به دست داده است.
کتاب «قدرتهای جهان مطبوعات»، ضمن اینکه با توجه به موضوع و نیز تنوع انتخاب نویسنده می‌تواند برای روزنامه‌خوان‌ها و مطبوعاتی‌های سراسر جهان جذاب باشد، کتابی است که احتمالاً لطف خواندنش برای مخاطبان ایرانی دوچندان خواهد بود، چرا که به نحوه بازتاب وقایع هفت سال پایانی حکومت پهلوی، از جشن‌های 2500 ساله تا انقلاب و سقوط آن حکومت، در دوازده روزنامۀ مورد بحث در این کتاب و مواضع این دوازده روزنامه نسبت به آنچه در ایران آن سال‌ها در جریان بود پرداخته است. با خواندن این بخش از کتاب «قدرتهای جهان مطبوعات» درمی‌یابیم که مطبوعات بزرگی که در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته‌اند چقدر در درک و انعکاس آنچه در واقع در ایران آن روزگار در جریان بوده اشتباه کرده و از واقعیت دور شده‌اند. در کتاب «قدرتهای جهان مطبوعات» روزنامه‌ها را با تمام ضعف و قوت‌ها و تشخیص‌های درست و نادرست آن‌ها بازمی‌شناسیم و چه بسا به قضاوتی واقع‌بینانه‌تر، منصفانه‌تر، دقیق‌تر و به‌دور از افراط و تفریط و باورهای کلیشه‌ای درباره کارِ روزنامه‌نگاری و مطبوعات و کارکردشان دست یابیم.
روزنامه‌های «تایمز»، «لوموند»، «دی ولت»، «کوریِه‌رِه دِلّا سِرا»، «پراودا»، «الاهرام»، «آساهی شیمبون»، «نیویورک تایمز»، «واشنگتن پست»، «گلُوب اَند مِیل»، «اِیج ملبورن» و «راند دِیلی مِیل» دوازده روزنامه‌ای هستند که در کتاب «قدرتهای جهان مطبوعات» به آن‌ها پرداخته شده است.
متن اصلی کتاب «قدرتهای جهان مطبوعات» نخستین بار در سال 1983 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «قدرتهای جهان مطبوعات»
کتاب «قدرتهای جهان مطبوعات»، چنانکه در مقدمۀ نویسنده و نیز یادداشت محمد قائد بر ترجمۀ فارسی این کتاب تأکید شده، کتابی است که ما را با تردید در این باور کلیشه‌ای مواجه می‌کند که روزنامه‌ با گذر زمان و حتی با گذر از امروز به فردا کهنه می‌شود. در این کتاب می‌بینیم که مرور مطالب روزنامه‌های گذشته چه تصویری از یک روزگار سپری‌شده ارائه می‌دهد و چه گفته‌ها و ناگفته‌هایی را از آن روزگار، خواسته یا ناخواسته، با ما در میان می‌گذارد. در کتاب «قدرتهای جهان مطبوعات» صحبت از تأثیرگذاری مطبوعات و همچنین فشارها و تنگناهای گوناگون سیاسی و اجتماعی و اقتصادی است که مطبوعات در راه انتشار و بقا و دوام خود با آن‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
مارتین واکر در کتاب «قدرتهای جهان مطبوعات» اگرچه پژوهش تاریخ‌نگارانۀ خود را بر دوازده روزنامۀ مهم جهان متمرکز کرده، اما ماحصل آنچه او در این کتاب به آن پرداخته قابلیت تعمیم به عرصه‌ای گسترده‌تر از کار مطبوعاتی را دارد و احتمالاً مباحث مطرح در این کتاب برای هر روزنامه‌نگاری که با کار مطبوعاتی و دشواری‌های آن آشناست مباحثی ملموس و قابل درک است.
کتاب «قدرتهای جهان مطبوعات» از یادداشت و مقدمۀ نویسنده و چهارده بخش تشکیل شده است. دوازده بخش ابتدایی کتاب به دوازده روزنامه‌ای که موضوع تحقیق نویسنده بوده‌اند و سرمقاله‌های این دوازده روزنامه اختصاص دارد و بخش سیزدهم، با عنوان «وقایع‌نگاری یک شکست»، درباره بازتاب آخرین سالهای رژیم شاه در روزنامه‌های مورد بحث و بخش پایانی نیز شامل نتیجه‌گیری است.

درباره مارتین واکر، نویسنده کتاب «قدرتهای جهان مطبوعات»
مارتین واکر (Martin Walker)، متولد 1947، خبرنگار و داستان‌نویس اهل بریتانیاست. واکر تحصیلکرده دانشگاه‌های آکسفورد و هاروارد است. او از سال 1972 کار با روزنامۀ «گاردین» را شروع کرد بیشتر عمر روزنامه‌نگاری‌اش به کار در همین روزنامه گذشت. واکر به‌مدت دو سال، از 1986 تا 88 گزارشگر دائمی «گاردین» در مسکو بود. در همان دوره بود که جایزه مطبوعات بریتانیا را به‌عنوان خبرنگار سال گرفت و همچنین برنده جایزه روسی «کروکودیل» به‌عنوان بهترین گزارشگر خارجی شد. نوشتن ستون ثابت در روزنامه‌های لوس آنجلس تایمز و روزنامۀ انگلیسی‌زبان مسکو تایمز از دیگر فعالیت‌های مطبوعاتی مارتین واکر است. واکر داستان‌نویس هم هست و آثاری داستانی در ژانر جنایی نوشته است. او همچنین کتابهایی درباره تاریخ کاریکاتورهای سیاسی و تاریخ تمایلات سیاسی راست افراطی در بریتانیا دارد. از دیگر آثار او می‌توان به «غول بیدار می‌شود: گورباچف و پرسترویکا» و «نوزاییِ امریکا» اشاره کرد.

درباره ترجمۀ فارسی کتاب «قدرتهای جهان مطبوعات»
کتاب «قدرتهای جهان مطبوعات» با ترجمۀ محمد قائد و دو یادداشت از مترجم، یکی درباره ویراست جدید ترجمۀ فارسی کتاب و دیگری یادداشتی مرتبط با کتاب با عنوان «تقدّس و ابتذال ستونهای چاپی»، در نشر نو منتشر شده است. محمد قائد، متولد 1329 در شیراز، روزنامه‌نگار، جستارنویس، مترجم و ویراستار ایرانی است. قائد فارغ‌التصیل رشتۀ روانشناسی از دانشگاه پهلوی شیراز در سال 1352 خورشیدی است. او کار روزنامه‌نگاری را از اواخر دهۀ 40 آغاز کرد. مجلۀ «رودکی» و روزنامۀ «آیندگان» از نخستین نشریاتی بودند که قائد برای آن‌ها می‌نوشت. سال 1355 مدتی ویراستار صفحۀ فرهنگی «آیندگان» شد. در ماههای نخست بعد از انقلاب، پس از اقامتی چندماهه در انگلستان و فرانسه، به همکاری با «آیندگان» ادامه داد. در این دوره عضو شورای سردبیری «آیندگان» بود و نویسنده بیشتر سرمقاله‌های این روزنامه. مدتی بعد از بسته‌شدن «آیندگان» احمد شاملو از او دعوت کرد که به هفته‌نامۀ «کتاب جمعه» برود. در «کتاب جمعه» با اسم مستعار م. مراد مقالات ابتدای مجله را می‌نوشت. در سال 1377 انتشار ماهنامۀ آموزشی‌فرهنگی «لوح» را به‌سردبیری خودش آغاز کرد و این ماهنامه تا سال 1382 و در پانزده شماره منتشر شد. او همچنین چندسال نویسنده سرمقاله‌های ماهنامۀ تخصصی گردشگری «سفر» بود. از دیگر نشریاتی که قائد با آن‌ها همکاری کرده است می‌توان به «فیلم» و «آدینه» اشاره کرد. قائد از سال 1380 به‌مدت سه سال عضو هیئت دبیران یازدهمین دوره «کانون نویسندگان ایران» بوده است.
قائد از روزنامه‌نگاران و جستارنویسان برجسته و صاحب‌سبک ایرانی است. او در نوشته‌هایش به سبک و لحن و نثر و شیوه‌ای خاص از بیان دست یافته و سبک شخصی خود را پدید آورده که آمیزه‌ای از طنزی رندانه و ظریف و گزنده و نگاه نقادانه و بیان صریح موضوعات است. جستارهای او موضوعاتی متنوع، از فرهنگ و ادبیات و سینما و سیاست و...، را شامل می‌شوند.
از قائد دو مجموعه جستار، به نام‌های «دفترچه خاطرات و فراموشی و مقالات دیگر» و «ظلم، جهل و برزخیان زمین: نجوا و فریادها در برخورد فرهنگ‌ها» و نیز کتاب «عشقی: سیمای نجیب یک آنارشیست» منتشر شده است. از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «توپ‌های ماه اوت: روایت نخستین ماه جنگ جهانی اول»، «رنج و التیام: در سوگواری و داغدیدگی»، «بچۀ رُزمری» و «ایدئولوژی‌های سیاسی» اشاره کرد.

رتبۀ کتاب «قدرتهای جهان مطبوعات» در گودریدز: 4 از 5.