فیل آبی برای ایده یابی جلد 2

فیل آبی برای ایده‌یابی جلد 2
محمدحسین نیرومند
ناشر: میردشتی

کتاب «فیل آبی برای ایده‌یابی: دستورالعمل‌های ایده‌یابی و پرورش آن» (جلد 2) اثر محمدحسین نیرومند
جلد دوم کتاب «دستورالعمل‌های رنه ماگریت به فیل آبی برای ایده‌یابی: دستورالعمل‌های ایده‌یابی و پرورش آن»، همان‌طور که از عنوانش هم برمی‌آید، اثری است که تلاش می‌کند به پیدا کردن ایده‌ و به خصوص ایده تصویری برای طراحی گرافیک کمک کند.
نویسنده کتاب «فیل آبی برای ایده‌یابی» (جلد 2)، با تمرکز بر آثار رنه ماگریت و الهام گرفتن از نقاشی‌های او، پیشنهاداتی عملی برای ایده‌یابی ارایه کرده است. رنه ماگریت، نقاش بلژیکی و از شاخص‌ترین چهره‌های سوررئالیسم در هنر نقاشی است. ماگریت از مشهورترین نقاشان قرن بیستم است که تاثیر زیادی بر نقاشان پس از خود برجا گذاشت.
در جلد دوم کتاب «فیل آبی برای ایده‌یابی» با تامل بر نقاشی‌های ماگریت و الهام از آنها بر ایده‌یابی در حوزه هنر طراحی تمرکز شده است. از این‌رو در عنوان کتاب عنوان شده که در این کتاب با دستورالعمل‌های رنه ماگریت برای یافتن ایده در طراحی گرافیک روبرو هستیم.
پیش از انتشار جلد دوم کتاب «فیل آبی برای ایده‌یابی»، جلد اول این اثر منتشر شده بود. جلد اول این کتاب نیز در پی ارایه ایده‌های خلاقانه در طراحی گرافیک و هنرهای بصری است و پس از انتشار با استقبال زیادی روبرو شد و مبنای تدریس در برخی مراکز آموزشی قرار گرفت. نویسنده کتاب «فیل آبی برای ایده‌یابی» اشاره کرده که پس از انتشار جلد اول این کتاب، گروهی از دانشجویان هنر کشور لبنان به ایران آمده بودند و او این کتاب را به آنها هدیه داده بود. پس از مدتی یکی از آنها از نویسنده درخواست می‌کند که مجوز انتشار کتاب را به زبان عربی به او بدهد. آن‌طور که نویسنده کتاب نوشته کتاب «فیل آبی برای ایده‌یابی» در یکی از دانشکده‌های هنری لبنان نیز تدریس می‌شود.

مروری بر کتاب «فیل آبی برای ایده‌یابی» (جلد 2)
جلد دوم کتاب «فیل آبی برای ایده‌یابی» می‌گوید در حوزه هنر طراحی گرافیک، چه برای یافتن یک ایده شخصی و چه یک ایده سفارشی، نیازمند یک نشانه تصویری مرتبط با موضوعی هستیم که قرار است بر اساس آن ایده‌یابی کنیم. ایده‌یابی نیز این‌گونه تعریف شده: پیوند دو نشانه تصویری به ظاهر بی‌ارتباط در یک کلیت نوآور و بدیع.
بر این اساس، محمدحسین نیرومند در جلد دوم کتاب «فیل آبی برای ایده‌یابی»، راهکارهایی عملی برای این فرایند پیشنهاد داده است. او می‌گوید پیدا کردن نشانه تصویری مرتبط با موضوع کار ساده‌‌ای است. مثلا اگر موضوع کار جشنواره فیلم باشد، این نشانه تصویری می‌تواند چیزهایی شبیه به این باشد: تصویر نگاتیو یک فیلم، دوربین فیلمبرداری یا حتی آرم جشنواره. با همین یک نشانه هم می‌توان کار را پیش برد منوط به اینکه بر مبانی زیبایی‌شناسی تسلط داشته باشیم.
اما همان‌طور که اشاره شد در کتاب «فیل آبی برای ایده‌یابی» (جلد 2) تاکید شده که برای ایده‌یابی حداقل به دو نشانه تصویری نیاز داریم که نشانه دوم باید با نشانه اول مرتبط باشد: «نشانه دوم با نشانه اول یا باید مشابهت داشته باشد، یا متباین و یا مجاورت داشته باشد. در این صورت شما با دو نشانه‌ای روبروئید که پیوند آنها متداعی است. یعنی آنها در ذهن شما با هم متصل‌اند.» اما مسئله اینجا است که هر ایده‌ای که در این فرایند به ذهن ما برسد احتمالا پیش‌ از ما به ذهن فرد دیگری رسیده است. در جلد دوم کتاب «فیل آبی برای ایده‌یابی» می‌بینیم که چگونه می‌توان از طریق «آشنایی‌زدایی» بر این مسئله هم فائق شویم.
نویسنده جلد دوم کتاب «فیل آبی برای ایده‌یابی» درباره نحوه آشنایی‌زدایی از نشانه تصویری و چگونگی فرایند کار نوشته: «در این مرحله شما یک نشانه مرتبط اولیه دارید که با تغییرات از آن آشنایی‌زدایی کرده‌اید. دوباره باید قوه تداعی معانی ذهنی شما فعال شود، اما این‌بار تداعی از نشانه تغییر یافته خواهد بود. در این مرحله نشانه جانبی شکل می‌گیرد. چنان‌چه یک مرحله دیگر تداعی صورت گیرد، در این صورت نشانه نزدیک شکل می‌گیرد. نشانه دور حاصل تداعی از نشانه نزدیک است که معمولا در این مرحله ایده‌های بدیع و نوآور پدید می‌آید. اما رسیدن به این مرحله بسیار دشوار است.» در کتاب «فیل آبی برای ایده‌یابی» (جلد 2) این کار که به نظر دشوار می‌رسد به شکلی ساده همراه با راهکارهایی عملی توضیح و آموزش داده شده است. البته در خود کتاب به این نکته هم اشاره شده که هنر مثل ریاضی نیست چرا که هنر از جنس تفکر واگرا است و ریاضی از جنس تفکر همگرا؛ از این رو آموزش هنر مثل آموزش ریاضی نیست و ممکن است یک مسئله پاسخ‌های متعدد و زیادی داشته باشد.
در هنر طراحی گرافیک مثل دیگر رشته‌های هنرهای تجسمی با دو سبک عمده یعنی کارکردگرا و صورتگرا روبرو هستیم. شیوه‌ای که در جلد دوم کتاب «فیل آبی برای ایده‌یابی» به کار گرفته شده گرایش میانه‌ای از این دو روش اصلی ایده‌یابی است.
جلد دوم کتاب «فیل آبی برای ایده‌یابی» به جز پیشگفتار شامل بخش‌هایی با این عناوین است: «همه آن‌چه که کتاب می‌خواهد بگوید!»، «سخن گفتن تنها با دو واژه تصویری!»، «ایده‌یابی محتوایی یا شکلی»، «یافتن نشانه مرتبط»، «تخم پرنده ببین کبوتر بکش!»، «انتخاب نشانه مرتبط»، «غریبه‌سازی امر آشنا»، «چرا نشانه‌ها را باید تغییر داد»، «روش‌های ایجاد ارتباط با نشانه‌ها»، «از نشانه‌های مرتبط تا نشانه‌های دور»، «شرط همجواری و جانشینی»، «وضعیت طرد، اشتراک و شمول»، «چرا دو نشانه برای بیان هر موضوعی کافی است؟»، «هنر از جنس پیرایش نه آرایش»، «آیا فقط دو نشانه کافی است؟»، «تغییر معنا با تغییر موقعیت نشانه‌ها»، «چگونگی پرورش ایده»، «سه شرط اساسی شکل‌گیری یک ایده»، «پیوند منطقی نشانه‌های دوتایی»، «چهار موقعیت اصلی نشانه‌ها» و «الگوهای چهل‌گانه فیل آبی».

درباره محمدحسین نیرومند، نویسنده کتاب «فیل آبی برای ایده‌یابی» جلد 2
کتاب «دستورالعمل‌های رنه ماگریت به فیل آبی برای ایده‌یابی: دستورالعمل‌های ایده‌یابی و پرورش آن» اثر محمدحسین نیرومند در نشر میردشتی منتشر شده است.
محمدحسین نیرومند، متولد 1341 در مشهد، نویسنده و طراح و کاریکاتوریست است. او در رشته طراحی صنعتی در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران درس خوانده و به عنوان طرح کمیک‌استریپ و مدرس هم فعالیت کرده است. او همچنین با نشریات مختلفی هم در سال‌های مختلف همکاری داشته و در دوره‌ای هم سردبیر کیهان کاریکاتور بوده است. برخی دیگر از آثار او عبارتند از: کاریکاتور «کلاه‌به‌سرهای ابوغریب»، کمیک استریپ چهارجلدی «قصه‌های جنگ» و «مدیریت چشم مخاطب: چگونه نشانه‌های تصویری را سازمان‌دهی کنیم».