دانشنامه و آموزش خط تحریری

کتاب «دانشنامه و آموزش خط تحریری» نوشتۀ سید مهدی محمودی
کتابی برای آن‌ها که از بدخطی عذاب می‌کشند و دوست دارند خطی خوش و چشم‌نواز و زیبا داشته باشند. کتاب «دانشنامه و آموزش خط تحریری» کتابی‌ست به‌قلم سید مهدی محمودی که در آن خوش‌خطی به‌خطّ خوش آموزش داده شده است.
در کتاب «دانشنامه و آموزش خط تحریری»، چنانکه ذیل عنوان اصلی این کتاب اشاره شده، مجموعه قواعد خط تحریری نستعلیق توضیح داده شده است.
کتاب «دانشنامه و آموزش خط تحریری» کتابی‌ست باب طبع کسانی که علاقمند به خوشنویسی و داشتن خطی خوش هستند. در این کتاب همچنین، به‌اختصار، اطلاعاتی درباره انواع خطوط سنتی اسلامیِ متداول در عصر حاضر و تاریخچۀ این خطوط و پایه‌گذاران و سرآمدان و تکامل‌دهندگان هرکدام از آن‌ها ارائه شده است. این اطلاعاتِ موجز باعث می‌شود مخاطب کتاب «دانشنامه و آموزش خط تحریری»، علاوه بر یادگیری شگردهای نوشتن خط تحریری نستعلیق و فوت‌وفنّ این خط و بعضی مباحث مقدماتی مربوط به خوشنویسی و آموزش خط تحریری نستعلیق، از پیشینۀ خطوط سنتی اسلامی هم اطلاعاتی مختصر و مفید به دست آورد.
گفتنی‌ست که مطالب کتاب «دانشنامه و آموزش خط تحریری» سراسر به‌خطّ تحریری نستعلیق نوشته شده است و دفتر مشقی هم ضمیمۀ این کتاب است.
کتاب «دانشنامه و آموزش خط تحریری» یک کتاب کاربردی در آموزش عملی خط تحریری نستعلیق و مناسب کسانی‌ست که کار روزانه‌شان با نوشتن و قلم و کاغذ گره خورده و می‌خواهند خطی هم خوانا و هم زیبا داشته باشند.

مروری بر کتاب «دانشنامه و آموزش خط تحریری»
در کتاب «دانشنامه و آموزش خط تحریری» اصول و قواعد نوشتن خط تحریری نستعلیق، از مفردات و ترکیبات گرفته تا کرسی‌بندی و کشیده‌ها و... به علاقمندان خوشنویسی آموزش داده شده است.
کتاب «دانشنامه و آموزش خط تحریری» از مقدمه و سه بخش تشکیل شده است. در مقدمۀ کتاب از موضوعات مختلف مربوط به خوشنویسی و نیز مباحث مقدماتی درباره خط تحریری و یادگیری آن سخن رفته و همچنین ویژگی‌های کتاب توضیح داده شده است.
فواید خوش‌خطی، خوشنویسی در کلام بزرگان، آشنایی با انواع خطوط اسلامی، وسایل مورد نیاز در خط تحریری، فاصلۀ چشم تا صفحۀ کاغذ، طریقۀ صحیح نشستن، طریقۀ قلم به دست گرفتن، میزان فشار بر قلم و پاسخ به پرسش‌هایی درباب خوش‌خطی و خط تحریری (مانند اینکه آیا خوش‌خطی ذاتی است یا اکتسابی و آیا فراگیری خط تحریری نیازمند استاد خصوصی است و در چه مدتی خط تحریری آموخته می‌شود و آیا چپ‌دستی مانع از خوشنویسی است) از جمله موضوعاتی‌اند که در مقدمۀ کتاب «دانشنامه و آموزش خط تحریری» به آن‌ها پرداخته شده است.
بخش اول کتاب «دانشنامه و آموزش خط تحریری» به آموزش حروف و مفردات اختصاص دارد. در این بخش از نستعلیق و طبیعت نیز سخن رفته است.
در بخش دوم کتاب «دانشنامه و آموزش خط تحریری» به آموزش ترکیب و کرسی و ملحقات آن‌ها پرداخته شده است. اصول و قواعد خط تحریری، شکل مفردات، اندازه مفردات، تناسب در مفردات، جایگاه مفردات در خط زمینه، جایگاه حروف در خط زمینه، فاصله مفردات از هم، استفاده از کشیده در سطر، قانون کشیده‌ها، حروف الفبا از جهت قابلیت کشش، کشیده‌های ذاتی و عارضی، کشیده‌های غلط و اولویت در کشیده‌ها از جمله مباحثی‌اند که در این بخش از کتاب «دانشنامه و آموزش خط تحریری» از آن‌ها سخن رفته است.
بخش سوم کتاب «دانشنامه و آموزش خط تحریری» به سطرنویسی و متن‌نویسی و شعرنویسی اختصاص دارد. کادربندی و صفحه‌آرایی، شیوه‌های متن‌نویسی، قواعد عمومی شعرنویسی، ساده‌نویسی، برابرنویسی، پله‌کان‌نویسی، چلیپانویسی، ترکیبی‌نویسی، متنوع‌نویسی، آزادنویسی، سیاه‌مشق و شعر در میانۀ متن از جمله موضوعات مباحث این بخش از کتاب «دانشنامه و آموزش خط تحریری» است.
در بخشی از کتاب «دانشنامه و آموزش خط تحریری» در تعریف خط نستعلیق و نیز هدف نگارش این کتاب آمده است: «این خطِ زیبا محصول ذوقِ سرشار هنرمندان ایرانی است که از دو خط نسخ و تعلیق پدید آمد و در قرون متمادی راه کمال پیمود تا اینکه در نیمه دوم قرن هشتم هجری میرعلی تبریزی اصول و قواعدی را برای آن وضع نمود و میرعماد حسنی در قرن دهم آنرا کمال بخشید و میرزا محمدرضا کلهر در قرنِ سیزدهم سبکی جدید را در این خط بنا نهاد که تا امروز پویا و بالنده است. از اساتید برجسته معاصر در این خط استاد غلام‌حسین امیرخانی است. خط نستعلیق را بخاطر زیبایی و ظرافت فوق‌العاده‌اش به عروس خطوط اسلامی ملقّب نموده‌اند. این خط زیبا بیشترین کارایی را دارد و علاوه بر متون فارسی، متون عربی نیز با این خط تحریر میشود. کتاب حاضر برای آموزش خط تحریری نستعلیق تألیف گردیده است.»
کتاب «دانشنامه و آموزش خط تحریری» توسط مؤلف کتاب منتشر شده است.

درباره سید مهدی محمودی، نویسنده کتاب «دانشنامه و آموزش خط تحریری»
حجه‌الاسلام حاج سید مهدی محمودی، خوشنویس ایرانی و فارغ‌التحصیل انجمن خوشنویسان ایران است. از او، به‌جز کتاب «دانشنامه و آموزش خط تحریری»، کتاب‌های دیگری هم در حوزه خوشنویسی و آموزش آن منتشر شده که از جملۀ آن‌ها می‌توان به کتاب‌های می‌توان به کتاب‌های «خودآموز حرف‌به‌حرف خط تحریری با روشی کارشناسانه و ابداعی» و «رموز خوشنویسی یا اسرار نستعلیق» اشاره کرد.