چگونگی درک فیلم: چگونه فیلم بخوانیم هنر، تکنولوژی، زبان، تاریخ و نظریه فیلم و رسانه ها

کتاب «چگونگی درک فیلم: چگونه فیلم بخوانیم» نوشتۀ جیمز موناکو
کتابی جامع در شرح و معرفی وجوه گوناگون فیلم و سینما. کتاب «چگونگی درک فیلم: چگونه فیلم بخوانیم: هنر، تکنولوژی، زبان، تاریخ و نظریه فیلم و رسانه‌ها»، با عنوان اصلی How to Read a Film: Movies, Media, and Beyond, Art Technology, Language, History, Theory، کتابی‌ست برای علاقه‌مندان سینما و آن‌ها که می‌خواهند فیلم را به‌صورتی تخصصی‌تر و با جزئیات و جوانب گوناگون و عوامل مختلف برسازنده آن درک کنند و به قول معروف از چندوچونِ فیلم و سینما سردرآورند.
جیمز موناکو در کتاب «چگونگی درک فیلم» طوری از شیوه خواندن و نحوه درک فیلم سخن گفته که مخاطبان مبتدی نیز، بدون نیاز به اطلاعاتی پیشین در این حوزه، بتوانند مباحث مطرح در این کتاب را درک کنند.
کتاب «چگونگی درک فیلم» از آن کتاب‌هایی‌ست که می‌تواند یک مخاطب معمولی فیلم و سینما را به مخاطبی متخصص تبدیل کند و یاری‌گرِ او را در درک ظرایف و ریزه‌کاری‌های فیلم‌هایی که می‌بیند باشد و همچنین او را در درک سازوکار رسانه یاری کند.
در کتاب «چگونگی درک فیلم» از فیلم، هم به‌عنوان هنر و هم به‌عنوان تکنولوژی، سخن می‌رود و نیز سینما در زمینه‌ای تاریخی و در ارتباط با سیاست و نظریه، مورد بررسی قرار می‌گیرد و به دیگر رسانه‌هایی که به‌نحوی با سینما مرتبطند نیز پرداخته می‌شود.
جانت ماسلین در نشریۀ «نیویورک تایمز» در توصیف کتاب «چگونگی درک فیلم» می‌نویسد: «بزرگ‌ترین مزیت این اثر، صرف‌نظر از وسعت دامنه مطالب تحت پوشش، قابلیت آن در تشریح و توضیح تکنیک‌ها و دیدگاه‌های پیچیده‌ای است که برای درک آن‌ها با روشی که در کتاب تشریح می‌شود نیاز به دانش قبلی هم نیست. این اثر، علاوه بر این‌که به خواننده مبتدی و نوپا امکان فهم و دریافت نظرات پیچیده را می‌دهد به خواننده کهنه‌کار نیز لذت می‌بخشد.» چنانکه ماسلین اشاره می‌کند، موناکو در این کتاب «اطلاعات فراوانی را یک‌جا جمع کرده و آن‌ها را به شیوه‌ای ساده اما روشمند کنار هم قرار داده است».
متن اصلی کتاب «چگونگی درک فیلم» اولین بار در سال 1981 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «چگونگی درک فیلم»
کتاب «چگونگی درک فیلم» در هر فصل خواننده را با یکی از وجوه فیلم و سینما آشنا می‌کند. این کتاب اگرچه درباره فیلم و سینماست اما موناکو در آن بحث را از این حوزه فراتر نیز می‌برد و به رسانه‌های دیگر سمعی و بصری و ارتباطشان با سینما هم می‌پردازد.
در فصلی از کتاب «چگونگی درک فیلم» با مختصات هنری فیلم آشنا می‌شویم و درمی‌یابیم که سینما چگونه، به‌عنوان یک هنر، در کنار هنرهای قدیمی‌تری مثل نقاشی و رمان و تئاتر و موسیقی جای گرفت و چه نسبتی با آن‌ها برقرار کرد.
در کتاب «چگونگی درک فیلم» همچنین از مختصات تکنولوژیکی فیلم و ابزار فنی سینما سخن می‌رود.
زبان و ساختار نحوی بیان سینمایی از دیگر موضوعاتی‌ست که در کتاب «چگونگی درک فیلم» به آن پرداخته شده است. در این کتاب همچنین انواع فیلم در چشم‌انداز تاریخ سینما و رابطۀ فیلم با سیاست و اقتصاد مورد بررسی قرار می‌گیرد.
نظریۀ فیلم و مباحث نظری درباب سینما و فرم‌ها و اشکال روایت سینمایی از دیگر مباحث مطرح در کتاب «چگونگی درک فیلم» است.
چنانکه پیش‌تر اشاره شد، جیمز موناکو در کتاب «چگونگی درک فیلم» بحث را قدری از سینما فراتر می‌برد و به رسانه در شکل کلی‌تر آن نیز می‌پردازد. او فصلی از کتاب را به رسانه‌هایی چون رادیو و تلویزیون و... اختصاص داده است.
کتاب «چگونگی درک فیلم» از پیشگفتار نویسنده و هفت فصل تشکیل شده است. فصل‌های هفتگانۀ کتاب «چگونگی درک فیلم» عبارتند از: «فیلم به مثابه یک هنر»، «تکنولوژی صدا و تصویر»، «زبان فیلم: نشانه‌ها و قواعد نحوی»، «شکل تاریخ سینما»، «شکل و نقش نظریه فیلم»، «رسانه‌ها» و «ضمیمه‌ها».
فیلم و هنر، فیلم و تئاتر، فیلم و موسیقی، فیلم و هنرهای محیطی، هنر و تکنولوژی، تکنولوژی تصویر، مراحل پس از فیلم‌برداری، تدوین، جلوه‌های ویژه، انتقالات اپتیکی و لابراتوار، استفاده از ویدئو، فیزیولوژی ادراک، مفاهیم مصداقی و مفاهیم ضمنی، نحو یا جمله‌بندی، فهم تصویر، رمزها، میزانسن، مونتاژ، خلق یک هنر: لومی‌یر در مقابل مه‌لیس، فیلم بلند داستانی صامت: رآلیسم در برابر اکسپرسیونیسم، هالیوود: گونه سینمایی در مقابل مؤلف، نئورآلیسم و پس از آن: هالیوود در برابر بقیۀ دنیا، موج نو و جهان سوم: فیلم به‌عنوان یک سرگرمی در مقابل فیلم به‌عنوان یک وسیلۀ ارتباطی، مباحث نظری درباره مونتاژ و میزانسن، بررسی فیلم به زبان نوشتاری و زبان فیلم، رسانه‌های چاپی و الکترونیکی، فناوری رسانه‌های مکانیکی و الکترونیکی، رادیو و ضبط، تلویزیون و ویدئو و دمکراسی رسانه از جمله مباحث و موضوعاتی‌اند که در فصل‌های مختلف کتاب «چگونگی درک فیلم» به آن‌ها پرداخته شده است. فصل هفتم و پایانی این کتاب نیز به ضمائم اختصاص دارد. سال‌شمار سینما و رسانه‌های ارتباطی از جمله مطالب این فصل از کتاب «چگونگی درک فیلم» است.

درباره جیمز موناکو، نویسنده کتاب «چگونگی درک فیلم»
جیمز اف. موناکو (James F. Monaco)، متولد 1942 و درگذشته به‌سال 2019، منتقد و مورخ فیلم، روزنامه‌نگار سینمایی، مدرس دانشگاه، مفسر رسانه و ناشر امریکایی است. موناکو سال‌ها یکی از سردبیران و نویسندگان مجلۀ فیلم کاناداییِ Take One بود و همچنین مدتی برای نیویورک تایمز و نشریاتی دیگر می‌نوشت.
از کتاب‌های جیمز موناکو می‌توان به «موج نو: تروفو، گدار، شابرول، رومر، ریوت» اشاره کرد.

درباره ترجمۀ فارسی کتاب «چگونگی درک فیلم»
کتاب «چگونگی درک فیلم: چگونه فیلم بخوانیم: هنر، تکنولوژی، زبان، تاریخ و نظریه فیلم و رسانه‌ها» با ترجمۀ حمیدرضا احمدی‌لاری، همراه با توضیحی از مترجم و یادداشتی از ناشر کتاب، در انتشارات بنیاد سینمایی فارابی و با همکاری شرکت انتشارات علمی و فرهنگی منتشر شده است.
حمیدرضا احمدی‌لاری مترجم کتاب‌هایی در حوزه سینماست. از دیگر ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «هنر فیلم»، «کارگردانی مستند» و «تعمق در فیلم: تماشا کنید، بگویید و بشنوید، لذت ببرید» اشاره کرد.
ترجمۀ احمدی‌لاری از کتاب «تعمق در فیلم» در چهارمین دوره کتاب سال سینمای ایران، برنده جایزه قلم زرین شده است.

رتبۀ کتاب «چگونگی درک فیلم» در گودریدز: 3.82 از 5.