کیمیا خاتون (شومیز - چشمه)

کتاب «کیمیا خاتون» نوشته «سعیده قدس»
کتاب «کیمیا خاتون» نوشته «سعیده قدس» با روایتی از عشق شما را با خود همراه می‌کند. بخشی از تاریخ گمشده زندگی شمس تبریزی و مولوی که برای خوانندگان جالب توجه است. چگونگی آشنایی شمس با کیمیا و تأثیر مولانا، بخش مبهمی است که علاقه‌مندان به این عارف بزرگ را کنجکاو کرده است. اطلاعات زیادی از کیمیا خاتون در دسترس نیست. اما خواندن رمانی که از شنیده‌ها و گفته‌های کوتاه تاریخی برآمده برای دوستداران شعر و ادب فارسی جذاب است. رمان «کیمیا خاتون» بازتعریف قدس از بخش ازدواج شمس تبریزی و دختر خوانده مولانا و نگاه به اصالت زن است. در واقع او با استفاده از شیوه‌های سنتی و مدرن رمان را از دیگر داستان‌های تاریخی متمایز کرده است. سعیده قدس در گفتگویی درباره نوشتن «کیمیا خاتون» بیان کرده است: نوشتن رمان «کیمیا خاتون» برایش یک حادثه بوده است. بر خلاف گفته «آنه ماری شیمل» محقق و مولوی شناس آلمانی، قدس با محل دفن شمس تبریزی در مولتان پاکستان روبه‌رو می‌شود. به گفته شیمل آلمانی شمس تبریزی مزار ندارد و «مقام شادت» شمس را چاهی در ترکیه دانسته است. این مساله سبب می‌شود قدس به تحقیق در کتابخانه پاکستان بپردازد. سپس قسمت گمشده تاریخی، یعنی زندگی کیمیا خاتون را باز آفرینی می‌کند.
پس از انتشار داستان «کیمیا خاتون» در ایران طی گذشت یکسال پرفروش‌ترین کتاب سال ایران شد. کتاب تاکنون 44 بار تجدید چاپ شده است. در سال 1384 کتاب «کیمیا خاتون» جایزه ادبی پروین اعتصامی را دریافت کرد.

مروری بر کتاب «کیمیا خاتون»
کیمیا خاتون دختر محمد شاه ایرانی و کراخاتون بود. کراخاتون پس از مرگ همسرش در قرن هفتم با مولانا ازدواج می‌کند. مولانا هم از همسر فوت شده‌اش دو پسر داشت. علاءالین و بهاءالدین دو پسر مولانا که با او در قونیه یا ترکیه امروزی زندگی می‌کردند. کراخاتون هم علاوه بر کیمیا پسری به نام شمس‌الدین دارد. بنابر گفته تاریخی کراخاتون به همراه فرزندانش به خانه مولوی می‌روند. پس از گذشت چند سال از این ازدواج، شمس تبریز به زندگی مولانا قدم می‌گذارد. مولانا مرید و مرادش را شمس می‌بیند. شمس تبریزی که 60 ساله است، عاشق و دلبسته کیمیا خاتون می‌شود. شمس او را از مولانا خواستگاری می‌کند. کیمیا و علاءالدین هم گویا عاشق و دلباخته یکدیگرند. علاءالدین و کیمیا از این خبر بسیار آشفته حال و پریشان می‌شوند. اما مولانا که مریدش شمس تبریز است، موافق این ازدواج است. گفته شده پس از این خواستگاری مردم حرف های تند وتیزی می‌زنند. حتی گفته‌اند، خیلی‌ها برای این خواستگاری گریه و زاری کرده‌اند!
کیمیا خاتون که 25 ساله و جوان است با شمس تبریزی 60 ساله ازدواج می‌کند. او در خانه‌ای که مولانا برایشان تهیه کرده زندگی مشترک خود را آغاز می‌کند. تاریخ نویسان درباره کیمیا و چگونگی تأثیر ازدواج او بر شمس سکوت کرده‌اند و اطلاعات زیادی در دست نیست. اما پس از یک اتفاق کیمیا سه روز بیمار می‌شود و سپس از دنیا می‌رود. پس از هفت روز شمس تبریز هم ناپدید می‌شود. او مخفیانه از قونیه می‌رود تا اینکه خبر مرگ وی را برای مولانا می‌آورند. خبر از شهرستان خوی یا همان ترکستان ایران به مولوی می‌رسد. این خبر تکان دهنده مولانا را بهم می‌ریزد.

درباره نویسنده کتاب «کیمیا خاتون»
سعیده قدس متولد 1330 در تهران و بنیان‌گذار موسسه خیریه محک است. علاقه او به ادبیات در اثر تربیت و فضای خانواده‌اش شکل گرفته است. پدرش مدیر مدرسه و مادرش زن خانه‌داری بوده که برای فرزندانش کتاب و شعر زیاد می‌خوانده است. تحصیلات دانشگاهی قدس در رشته جغرافیا با گرایش سیاسی در دانشگاه تهران بود. او پس از فارغ التحصیل شدن در اداره دخانیت به عنوان کارشناس برنامه و بودجه شاغل می‌شود. پس از اشتغال به کار او تحصیلات تکمیلی‌اش را دررشته جامعه‌شناسی شهری در سازمان برنامه و بودجه به پایان می‌رساند.
خانم قدس همچنین مدتی به عنوان کارشناس روابط بین‌الملل در وزارت صنایع و معادن کار می‌کند. علاقه او به نویسندگی سببی بود که اوقات فراغت خود را به نوشتن اختصاص دهد.
او درباره اینکه چگونه خیریه محک را برای یاری کودکان را بینان نهاده می‌گوید: از کودکی شاهد کمک خانواده به خیریه‌ها بوده و در ذهنش فکر می‌کرده که روزی بتواند مشکلات کودکان را برطرف کند. این رویا با بنیان خیریه محک به تحقق می‌پیوندد.
اما شکل‌گیری رمان «کیمیا خاتون» زمانی آغاز می‌شود که خانم قدس در کتابخانه‌های ترکیه و پاکستان درباره مولانا و مقبره شمس به تحقیق می‌پردازد. او پس از جستجو در زندگی مولانا به نقش جلال الدین رومی در ازدواج کیمیا و شمس تبریزی پی می‌برد و رمان «کیمیا خاتون» را برای مخاطب فارسی در 293 می‌نویسد.

درباره ترجمه کتاب «کیمیا خاتون»
کتاب «کیمیا خاتون» در سال 2004 از فارسی به زبان ترکی برگردانده شده است. همچنین در سال 2011 رمان به انگلیسی ترجمه شده است.